Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển không ngừng của nền kinh tế Việt Nam, các đơn vị hành chính sự nghiệp công lập như Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc tổ chức công tác kế toán. Theo Nghị quyết số 19-NQ/TƯ của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, mục tiêu đến năm 2021 là giảm tối thiểu 10% đơn vị sự nghiệp công lập và biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước, đồng thời tăng tỷ lệ đơn vị tự chủ tài chính lên 10%. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và đáp ứng các quy định mới của Nhà nước.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong trong giai đoạn từ đầu năm 2016 đến hết quý 2 năm 2018. Mục tiêu nghiên cứu là hệ thống hóa cơ sở lý luận, khảo sát thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, bao gồm kế toán tài chính và kế toán quản trị, phù hợp với các quy định mới như Thông tư 107/2017/TT-BTC và Nghị định 174/2016/NĐ-CP.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng công tác kế toán tại các đơn vị hành chính sự nghiệp, góp phần tăng cường quản lý ngân sách nhà nước, minh bạch tài chính và hỗ trợ quá trình tự chủ tài chính. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế IPSAS, giúp đơn vị thích ứng với xu hướng hội nhập và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán công, kế toán hành chính sự nghiệp và quản trị tài chính công. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết kế toán hành chính sự nghiệp: Định nghĩa đơn vị hành chính sự nghiệp là các đơn vị do Nhà nước thành lập, hoạt động không vì lợi nhuận, cung cấp dịch vụ công cộng với nguồn kinh phí chủ yếu từ ngân sách nhà nước. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của tổ chức công tác kế toán trong việc phản ánh chính xác, kịp thời tình hình tài chính và kết quả hoạt động của đơn vị.

  2. Chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS): Hệ thống chuẩn mực này được xây dựng trên cơ sở kế toán dồn tích, nhằm nâng cao tính minh bạch và chất lượng thông tin tài chính trong khu vực công. IPSAS cung cấp nguyên tắc và phương pháp kế toán phù hợp với các đơn vị hành chính sự nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Các khái niệm chính bao gồm: tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hình thức kế toán và hệ thống sổ kế toán, báo cáo tài chính, kiểm kê tài sản và ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu gồm:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp cán bộ kế toán, nhân viên và các phòng ban liên quan tại Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong. Tổng cộng 15 phiếu khảo sát và phỏng vấn được thực hiện.

  • Dữ liệu thứ cấp: Bao gồm các báo cáo tài chính, báo cáo quản lý, tài liệu pháp lý và các văn bản hướng dẫn liên quan đến công tác kế toán hành chính sự nghiệp.

Phương pháp phân tích bao gồm phân tích định tính và định lượng, so sánh, tổng hợp và thống kê nhằm đánh giá thực trạng, xác định các hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp phù hợp. Thời gian nghiên cứu tập trung từ đầu năm 2016 đến quý 2 năm 2018, đảm bảo tính cập nhật và thực tiễn của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn chưa tối ưu: Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung với quy mô gọn nhẹ, tuy nhiên, việc phân công nhân sự chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu chuyên môn và chưa có kế toán trưởng chính thức. Khoảng 60% cán bộ kế toán cho biết còn gặp khó khăn trong việc phân công nhiệm vụ và phối hợp công việc.

  2. Hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán được áp dụng theo Thông tư 107/2017/TT-BTC nhưng còn hạn chế: Đơn vị đã triển khai sử dụng 100% chứng từ kế toán bắt buộc theo quy định, tuy nhiên, việc vận dụng hệ thống tài khoản mới còn chậm, chỉ khoảng 70% nghiệp vụ được phản ánh đầy đủ theo hệ thống tài khoản mới. Việc này ảnh hưởng đến tính chính xác và kịp thời của báo cáo tài chính.

  3. Hình thức kế toán và hệ thống sổ kế toán được duy trì ổn định: Đơn vị sử dụng hình thức kế toán nhật ký chung, đảm bảo ghi chép đầy đủ các nghiệp vụ kinh tế tài chính. Tuy nhiên, công tác ghi sổ và lưu trữ chứng từ còn chưa đồng bộ, dẫn đến việc kiểm tra, đối chiếu số liệu mất nhiều thời gian.

  4. Báo cáo tài chính và công tác kiểm kê tài sản còn nhiều bất cập: Báo cáo tài chính được lập đúng kỳ hạn nhưng chưa phản ánh đầy đủ các chỉ tiêu theo chuẩn mực kế toán công quốc tế. Công tác kiểm kê tài sản và kiểm tra kế toán chưa được thực hiện thường xuyên và có hệ thống, chỉ khoảng 50% tài sản được kiểm kê định kỳ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do sự thay đổi lớn trong chế độ kế toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, đòi hỏi cán bộ kế toán phải cập nhật kiến thức và kỹ năng mới. Việc chưa có kế toán trưởng chính thức làm giảm hiệu quả chỉ đạo và kiểm soát công tác kế toán. So với các nghiên cứu trong nước, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều đơn vị hành chính sự nghiệp khi chuyển đổi sang chế độ kế toán mới.

Việc áp dụng hệ thống tài khoản kế toán mới chưa triệt để làm giảm tính minh bạch và khả năng cung cấp thông tin quản trị kịp thời. Báo cáo tài chính chưa đạt chuẩn IPSAS cũng hạn chế khả năng hợp nhất báo cáo tài chính cấp trên và minh bạch tài chính. Công tác kiểm kê tài sản chưa được chú trọng ảnh hưởng đến quản lý tài sản công và hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỉ lệ áp dụng hệ thống tài khoản mới, biểu đồ mức độ hoàn thành kiểm kê tài sản và bảng so sánh các chỉ tiêu báo cáo tài chính theo chuẩn cũ và chuẩn mới để minh họa rõ hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ kế toán: Tổ chức các khóa tập huấn về chế độ kế toán mới, hệ thống tài khoản và chuẩn mực kế toán công quốc tế IPSAS nhằm nâng cao năng lực chuyên môn. Mục tiêu đạt 100% cán bộ kế toán được đào tạo trong vòng 6 tháng, do phòng Tổ chức cán bộ phối hợp với phòng Tài vụ thực hiện.

  2. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán, bổ nhiệm kế toán trưởng chính thức: Xây dựng mô hình bộ máy kế toán phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của đơn vị, phân công rõ ràng nhiệm vụ và trách nhiệm. Bổ nhiệm kế toán trưởng có trình độ chuyên môn và kinh nghiệm trong vòng 3 tháng tới, do Ban Giám hiệu quyết định.

  3. Triển khai đồng bộ hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC: Rà soát, cập nhật và áp dụng đầy đủ các loại chứng từ và tài khoản mới, đảm bảo phản ánh chính xác các nghiệp vụ kinh tế tài chính. Thực hiện trong vòng 1 năm, do phòng Tài vụ chủ trì phối hợp các phòng ban liên quan.

  4. Nâng cao chất lượng báo cáo tài chính và công tác kiểm kê tài sản: Thiết lập quy trình kiểm kê tài sản định kỳ hàng năm, tăng cường kiểm tra, đối chiếu số liệu kế toán. Cải tiến mẫu báo cáo tài chính theo chuẩn IPSAS, đảm bảo tính minh bạch và đầy đủ thông tin. Thực hiện trong vòng 12 tháng, do phòng Tài vụ và Ban Kiểm soát phối hợp thực hiện.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán: Lựa chọn và triển khai phần mềm kế toán hiện đại, phù hợp với quy mô đơn vị, hỗ trợ tự động hóa các nghiệp vụ kế toán và báo cáo tài chính. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng, do phòng Công nghệ thông tin và phòng Tài vụ phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các đơn vị hành chính sự nghiệp công lập: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của tổ chức công tác kế toán trong quản lý tài chính, từ đó đưa ra các quyết định cải tiến phù hợp.

  2. Cán bộ kế toán và nhân viên tài chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản và báo cáo tài chính theo chế độ mới, nâng cao năng lực nghiệp vụ.

  3. Các nhà quản lý tài chính công và cơ quan quản lý cấp trên: Hỗ trợ đánh giá thực trạng công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp, từ đó xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm soát hiệu quả hơn.

  4. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành kế toán, tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn tổ chức công tác kế toán trong đơn vị hành chính sự nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi chế độ kế toán mới.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại đơn vị hành chính sự nghiệp?
    Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán giúp nâng cao tính chính xác, kịp thời và minh bạch của thông tin tài chính, phục vụ quản lý ngân sách nhà nước hiệu quả và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

  2. Các khó khăn chính khi áp dụng chế độ kế toán mới là gì?
    Khó khăn gồm việc cập nhật kiến thức cho cán bộ kế toán, thay đổi hệ thống tài khoản, điều chỉnh quy trình kế toán và báo cáo tài chính, cũng như ứng dụng công nghệ thông tin phù hợp.

  3. Vai trò của kế toán quản trị trong đơn vị hành chính sự nghiệp là gì?
    Kế toán quản trị cung cấp thông tin nội bộ phục vụ quản lý, giúp lãnh đạo ra quyết định đúng đắn, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và hỗ trợ tự chủ tài chính.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng báo cáo tài chính tại đơn vị?
    Cần áp dụng đầy đủ hệ thống tài khoản mới, thực hiện kiểm kê tài sản định kỳ, đào tạo cán bộ kế toán và ứng dụng phần mềm kế toán hiện đại để đảm bảo tính chính xác và minh bạch.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin có tác động thế nào đến công tác kế toán?
    Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình kế toán, giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý số liệu và nâng cao khả năng cung cấp thông tin kịp thời, hỗ trợ quản lý hiệu quả.

Kết luận

  • Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh đổi mới chế độ kế toán và hội nhập quốc tế.
  • Nghiên cứu đã chỉ ra các hạn chế về tổ chức bộ máy, hệ thống chứng từ, tài khoản, báo cáo tài chính và công tác kiểm kê tài sản.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể gồm đào tạo cán bộ, bổ nhiệm kế toán trưởng, áp dụng hệ thống tài khoản mới, nâng cao chất lượng báo cáo và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các đơn vị hành chính sự nghiệp khác nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại đơn vị bạn, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền tài chính công Việt Nam!