Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, công tác kế toán giữ vai trò then chốt trong việc quản lý tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Đặc biệt, đối với các công ty xây lắp như Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Năng lượng Bắc Việt, với đặc thù thi công công trình có khối lượng lớn, thời gian đầu tư kéo dài và chi phí phức tạp, việc tổ chức công tác kế toán hiệu quả là yếu tố quyết định giúp quản lý vốn đầu tư, giảm thiểu lãng phí và hạ giá thành sản phẩm. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty trong giai đoạn 2016-2019, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện, nâng cao chất lượng thông tin kế toán phục vụ quản lý.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa các vấn đề lý luận về tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp, phân tích thực trạng tại Công ty Bắc Việt và đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo kế toán của Công ty. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho lãnh đạo và các nhà quản trị, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây lắp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng hai quan điểm lý thuyết chính về tổ chức công tác kế toán (TCCTKT). Thứ nhất, TCCTKT được xem là hệ thống các yếu tố cấu thành gồm tổ chức bộ máy kế toán (BMKT), vận dụng các phương pháp kế toán như chứng từ kế toán (CTKT), tài khoản kế toán (TKKT), hình thức kế toán và báo cáo kế toán nhằm phát huy tối đa chức năng quản lý. Thứ hai, TCCTKT là tổ chức thu nhận, hệ thống hóa và cung cấp toàn bộ thông tin về hoạt động sản xuất kinh doanh và sử dụng kinh phí trong doanh nghiệp, bao gồm cả khía cạnh con người (BMKT) và nghiệp vụ kế toán.

Các khái niệm trọng tâm bao gồm:

  • Bộ máy kế toán (BMKT): Cơ cấu tổ chức và phân công nhiệm vụ của các cán bộ kế toán trong doanh nghiệp.
  • Chứng từ kế toán (CTKT): Giấy tờ, tài liệu phản ánh các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh, làm căn cứ ghi sổ kế toán.
  • Tài khoản kế toán (TKKT): Các tài khoản dùng để ghi chép, phản ánh tình hình biến động của các đối tượng kế toán.
  • Báo cáo kế toán: Bao gồm báo cáo tài chính (BCTC) và báo cáo kế toán quản trị (KTQT), cung cấp thông tin phục vụ các đối tượng sử dụng khác nhau.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng kết hợp các phương pháp kỹ thuật như phân tích, tổng hợp, thống kê, diễn dịch, quy nạp, quan sát và điều tra. Số liệu nghiên cứu được thu thập từ các chứng từ kế toán, sổ sách kế toán và báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Năng lượng Bắc Việt trong giai đoạn 2016-2019. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các bộ phận kế toán và các đội thi công trực thuộc Công ty với tổng số nhân viên kế toán khoảng 10 người. Phương pháp phân tích chủ yếu là phân tích định tính kết hợp phân tích định lượng số liệu tài chính, chi phí và báo cáo kế toán nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán tập trung: Công ty áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung tại phòng kế toán trung tâm với các nhân viên kế toán chuyên trách theo từng lĩnh vực như kế toán tổng hợp, kế toán vật tư, kế toán giá thành, kế toán tiền mặt và kế toán công nợ. Mô hình này giúp đảm bảo sự chỉ đạo tập trung, thống nhất công tác kế toán nhưng gặp khó khăn trong việc kiểm soát các đội thi công phân tán địa lý.

  2. Hệ thống chứng từ kế toán chưa chặt chẽ: Việc luân chuyển chứng từ giữa các bộ phận và đội thi công còn thiếu sự chặt chẽ, dẫn đến tình trạng chậm trễ trong thu nhận và kiểm tra chứng từ. Khoảng 15% chứng từ được phản ánh không kịp thời, ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán.

  3. Hệ thống tài khoản kế toán chưa tối ưu: Công ty xây dựng hệ thống tài khoản kế toán dựa trên chuẩn mực kế toán Việt Nam nhưng chưa chi tiết hóa đầy đủ các tài khoản chi tiết phục vụ quản lý chi phí theo từng công trình. Tỷ lệ chi tiết tài khoản phục vụ quản trị chi phí chỉ đạt khoảng 70%, gây khó khăn trong việc theo dõi chi phí chính xác cho từng dự án.

  4. Báo cáo kế toán chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý: Báo cáo tài chính được lập đầy đủ theo quy định, tuy nhiên báo cáo kế toán quản trị chưa được xây dựng hệ thống và mẫu biểu thống nhất, thiếu các báo cáo phân tích chi tiết chi phí và tiến độ thi công. Khoảng 40% các báo cáo quản trị không được cập nhật kịp thời theo yêu cầu của lãnh đạo.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ đặc thù hoạt động xây lắp với nhiều công trình thi công phân tán, khối lượng công việc lớn và phức tạp. Mô hình bộ máy kế toán tập trung phù hợp với quy mô công ty nhưng chưa tận dụng được lợi thế kiểm soát tại các đội thi công. Việc luân chuyển chứng từ chưa khoa học làm giảm tính kịp thời và chính xác của thông tin kế toán, ảnh hưởng đến việc lập báo cáo và ra quyết định quản lý.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây lắp cho thấy, các doanh nghiệp có quy mô tương đương thường áp dụng mô hình bộ máy kế toán kết hợp giữa tập trung và phân tán để tăng cường kiểm soát và nâng cao hiệu quả quản lý. Việc chi tiết hóa hệ thống tài khoản và xây dựng báo cáo quản trị chi tiết là xu hướng tất yếu nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý chi phí và tiến độ thi công trong ngành xây dựng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ chứng từ được xử lý kịp thời, bảng phân tích chi tiết tài khoản kế toán và biểu đồ so sánh tiến độ lập báo cáo quản trị theo tháng để minh họa hiệu quả công tác kế toán hiện tại và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện mô hình bộ máy kế toán: Áp dụng mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán, thành lập bộ phận kế toán tại các đội thi công để tăng cường kiểm soát và thu nhận chứng từ kịp thời. Mục tiêu nâng tỷ lệ chứng từ được xử lý đúng hạn lên 95% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Công ty phối hợp phòng kế toán.

  2. Tối ưu hóa hệ thống chứng từ kế toán: Xây dựng quy trình luân chuyển chứng từ khoa học, áp dụng phần mềm quản lý chứng từ điện tử để giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch. Mục tiêu giảm 50% thời gian xử lý chứng từ trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán và phòng công nghệ thông tin.

  3. Chi tiết hóa hệ thống tài khoản kế toán: Mở rộng và chi tiết hóa tài khoản kế toán theo từng công trình, hạng mục để theo dõi chi phí chính xác hơn. Mục tiêu hoàn thành trong 9 tháng, nâng tỷ lệ chi tiết tài khoản lên 90%. Chủ thể thực hiện: Kế toán trưởng và các kế toán chuyên trách.

  4. Xây dựng hệ thống báo cáo kế toán quản trị: Thiết kế mẫu báo cáo quản trị chuẩn, bao gồm báo cáo chi phí, tiến độ thi công và phân tích tài chính theo từng dự án. Mục tiêu cung cấp báo cáo định kỳ hàng tháng, đáp ứng 100% yêu cầu quản lý trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng kế toán phối hợp phòng quản lý dự án.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp xây lắp: Giúp hiểu rõ về tổ chức công tác kế toán phù hợp với đặc thù ngành, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chi phí thi công.

  2. Cán bộ kế toán và kiểm toán: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản và báo cáo kế toán trong doanh nghiệp xây lắp, hỗ trợ nâng cao nghiệp vụ.

  3. Chuyên gia tư vấn quản trị tài chính: Là tài liệu tham khảo để tư vấn xây dựng hệ thống kế toán và báo cáo quản trị phù hợp với doanh nghiệp xây dựng, giúp khách hàng tối ưu hóa công tác kế toán.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp xây lắp, phục vụ học tập và nghiên cứu chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán lại quan trọng đối với doanh nghiệp xây lắp?
    Tổ chức công tác kế toán giúp cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời phục vụ quản lý chi phí, tiến độ thi công và ra quyết định đầu tư, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và cạnh tranh của doanh nghiệp.

  2. Mô hình bộ máy kế toán nào phù hợp với doanh nghiệp xây lắp quy mô vừa?
    Mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán được đánh giá phù hợp, giúp kiểm soát chặt chẽ tại các đội thi công đồng thời đảm bảo sự chỉ đạo thống nhất từ trung tâm.

  3. Làm thế nào để cải thiện việc luân chuyển chứng từ kế toán?
    Áp dụng quy trình luân chuyển chứng từ rõ ràng, sử dụng phần mềm quản lý chứng từ điện tử và phân công trách nhiệm cụ thể giúp giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời.

  4. Hệ thống tài khoản kế toán cần được chi tiết hóa như thế nào?
    Cần mở rộng tài khoản chi tiết theo từng công trình, hạng mục để theo dõi chính xác chi phí phát sinh, từ đó hỗ trợ việc tính giá thành và phân tích hiệu quả từng dự án.

  5. Báo cáo kế toán quản trị có vai trò gì trong doanh nghiệp xây lắp?
    Báo cáo kế toán quản trị cung cấp thông tin chi tiết về chi phí, tiến độ và hiệu quả thi công, giúp lãnh đạo đưa ra quyết định quản lý, điều chỉnh kế hoạch và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp xây lắp, làm rõ đặc thù và yêu cầu quản lý riêng biệt của ngành.
  • Thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Năng lượng Bắc Việt cho thấy nhiều hạn chế về mô hình bộ máy, luân chuyển chứng từ, hệ thống tài khoản và báo cáo kế toán quản trị.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện mô hình bộ máy kế toán, tối ưu hóa chứng từ, chi tiết hóa tài khoản và xây dựng hệ thống báo cáo quản trị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chi phí.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao năng lực quản lý kế toán cho doanh nghiệp xây lắp trong bối cảnh cạnh tranh và hội nhập.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thí điểm các giải pháp, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp để áp dụng rộng rãi trong doanh nghiệp.

Hành động ngay hôm nay để hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển bền vững doanh nghiệp xây lắp!