Tổng quan nghiên cứu

Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng đóng vai trò then chốt trong phát triển cơ sở hạ tầng và thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tại thành phố Hòa Bình, với tổng diện tích tự nhiên 348,65 km² và dân số khoảng 138.609 người, nhu cầu đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ngày càng tăng cao. Giai đoạn 2018-2020, nhiều dự án đầu tư xây dựng đã được triển khai với nguồn vốn đa dạng, góp phần nâng cao chất lượng hạ tầng và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, công tác quản lý dự án tại Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng thành phố Hòa Bình còn tồn tại nhiều hạn chế như tiến độ giải ngân vốn thấp, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng, và chất lượng quản lý chưa đồng đều.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng thành phố Hòa Bình, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn thành phố trong giai đoạn 2018-2020, với số liệu sơ cấp thu thập năm 2021 và đề xuất giải pháp đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững và hoàn thiện hệ thống quản lý dự án cấp huyện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý dự án: Quản lý dự án là quá trình lập kế hoạch, điều phối nguồn lực và giám sát nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu. Quá trình này gồm ba giai đoạn chính: lập kế hoạch, điều phối thực hiện và giám sát.
  • Mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng: Bao gồm các giai đoạn chuẩn bị dự án, thực hiện dự án và kết thúc dự án đưa công trình vào sử dụng, theo quy định tại Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 và Nghị định 15/2021/NĐ-CP.
  • Khái niệm chính: Dự án đầu tư xây dựng, quản lý dự án, giải phóng mặt bằng, quản lý tiến độ, quản lý chất lượng, quản lý chi phí, công tác đấu thầu, an toàn lao động và bảo vệ môi trường trong xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, văn bản pháp luật, thống kê của UBND thành phố Hòa Bình và các cơ quan liên quan giai đoạn 2018-2020; số liệu sơ cấp thu thập năm 2021 thông qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ Ban Quản lý dự án, nhà thầu và các bên liên quan.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào các dự án trọng điểm và các cán bộ quản lý dự án có kinh nghiệm tại Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng thành phố Hòa Bình.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng, sử dụng thống kê mô tả để đánh giá thực trạng, so sánh tỷ lệ giải ngân, tiến độ, chất lượng dự án; phân tích nhân tố ảnh hưởng bằng phương pháp phân tích nội dung và so sánh với các nghiên cứu tương tự tại các địa phương khác.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2021; phân tích và tổng hợp kết quả từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2021; đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn đến cuối năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án: Trong giai đoạn 2018-2020, Ban Quản lý dự án đã thẩm định và phê duyệt nhiều dự án với tổng mức đầu tư đa dạng. Tuy nhiên, tỷ lệ dự án được phê duyệt đúng tiến độ chỉ đạt khoảng 70%, còn tồn tại chậm trễ do thủ tục hành chính và năng lực thẩm định hạn chế.

  2. Quản lý đấu thầu và lựa chọn nhà thầu: Công tác đấu thầu được thực hiện theo quy định Luật Đấu thầu 2013, nhưng vẫn còn tồn tại tình trạng lựa chọn nhà thầu chưa minh bạch, ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ thi công. Tỷ lệ các gói thầu sử dụng hình thức đấu thầu rộng rãi chiếm khoảng 65%, còn lại là chỉ định thầu.

  3. Giải phóng mặt bằng (GPMB): Đây là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến tiến độ dự án. Một số dự án trọng điểm như đường nối từ đường Chi Lăng kéo dài đến khu bể bơi thành phố và nâng cấp đường Hoàng Văn Thụ gặp khó khăn trong GPMB, dẫn đến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư thấp, chỉ đạt dưới 60% kế hoạch đến cuối năm 2020.

  4. Quản lý tiến độ và chất lượng dự án: Tiến độ thi công nhiều dự án bị kéo dài do vướng mắc trong GPMB và năng lực quản lý dự án còn hạn chế. Công tác giám sát chất lượng thi công chưa được thực hiện chặt chẽ, dẫn đến một số công trình chưa đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật. Tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ chỉ đạt khoảng 55%.

  5. Quản lý chi phí và thanh quyết toán: Việc quản lý chi phí dự án còn thiếu chặt chẽ, dẫn đến chênh lệch giữa dự toán và thực tế. Công tác thanh quyết toán dự án hoàn thành còn chậm, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do cơ chế chính sách chưa đồng bộ, năng lực cán bộ quản lý dự án còn hạn chế, đặc biệt trong công tác thẩm định, giám sát và quản lý chi phí. So với kinh nghiệm tại thành phố Hà Nội và Móng Cái, Hòa Bình còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban liên quan và chưa áp dụng hiệu quả các công cụ quản lý dự án hiện đại như phần mềm quản lý tiến độ và chi phí.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư theo từng năm, bảng so sánh tiến độ dự án theo kế hoạch và thực tế, cũng như biểu đồ phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dự án. Việc hoàn thiện công tác quản lý dự án sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, rút ngắn thời gian thi công và đảm bảo chất lượng công trình, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực cán bộ quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, thẩm định dự án, quản lý chi phí và giám sát thi công cho cán bộ Ban Quản lý dự án. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng thực tiễn trong vòng 2 năm tới.

  2. Hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý dự án: Rà soát, bổ sung và đồng bộ các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý dự án đầu tư xây dựng, đặc biệt là quy trình thẩm định, phê duyệt và giải ngân vốn. Thực hiện công khai minh bạch các thủ tục để tăng tính hiệu quả và giảm thiểu sai phạm.

  3. Nâng cao hiệu quả công tác giải phóng mặt bằng: Xây dựng phương án phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương trong công tác GPMB, đảm bảo tiến độ bàn giao mặt bằng cho thi công. Áp dụng các biện pháp tuyên truyền, vận động người dân và chính sách bồi thường hợp lý, minh bạch trong vòng 1-2 năm tới.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án: Triển khai phần mềm quản lý tiến độ, chi phí và chất lượng dự án nhằm theo dõi sát sao tiến trình thực hiện, phát hiện sớm các vướng mắc và xử lý kịp thời. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý dự án phối hợp với các đơn vị tư vấn trong vòng 3 năm.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá dự án: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát độc lập, thường xuyên đánh giá tiến độ, chất lượng và chi phí dự án. Đề xuất các biện pháp xử lý nghiêm các vi phạm nhằm nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư xây dựng cấp huyện, thành phố: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý, áp dụng các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý dự án.

  2. Chủ đầu tư và các đơn vị tư vấn, nhà thầu xây dựng: Hiểu rõ các quy trình, tiêu chuẩn và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dự án, từ đó phối hợp hiệu quả trong quá trình thực hiện dự án.

  3. Các cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư và xây dựng: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực đầu tư xây dựng.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý dự án: Tài liệu tham khảo bổ ích cho việc nghiên cứu, học tập và phát triển các đề tài liên quan đến quản lý dự án đầu tư xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Hòa Bình gặp những khó khăn gì?
    Khó khăn chủ yếu là tiến độ giải phóng mặt bằng chậm, năng lực quản lý dự án còn hạn chế, thủ tục hành chính phức tạp và tỷ lệ giải ngân vốn thấp, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng dự án.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý dự án?
    Bao gồm cơ chế chính sách chưa đồng bộ, năng lực cán bộ quản lý, công tác giải phóng mặt bằng, phối hợp giữa các bên liên quan và công tác giám sát, kiểm tra dự án.

  3. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý dự án?
    Tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện cơ chế chính sách, nâng cao hiệu quả giải phóng mặt bằng, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát.

  4. Tại sao công tác giải phóng mặt bằng lại quan trọng trong quản lý dự án?
    GPMB quyết định mặt bằng thi công, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ dự án. Chậm GPMB dẫn đến kéo dài thời gian thi công, tăng chi phí và giảm hiệu quả đầu tư.

  5. Làm thế nào để đảm bảo chất lượng công trình trong quá trình quản lý dự án?
    Thực hiện giám sát chặt chẽ, tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật, áp dụng các quy định về quản lý chất lượng và bảo trì công trình, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm trong thi công.

Kết luận

  • Đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng thành phố Hòa Bình cho thấy nhiều tồn tại về tiến độ, chất lượng và chi phí.
  • Các yếu tố ảnh hưởng chính gồm cơ chế chính sách, năng lực cán bộ, công tác giải phóng mặt bằng và phối hợp giữa các bên liên quan.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm như nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện cơ chế chính sách, tăng cường công tác GPMB và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dự án.
  • Nghiên cứu có phạm vi thời gian từ 2018 đến 2020, với số liệu sơ cấp thu thập năm 2021 và giải pháp đề xuất đến năm 2025.
  • Kêu gọi các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và các bên liên quan phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại thành phố Hòa Bình.