I. Tổng Quan Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Tại Nam Định
Thủ tục hành chính (TTHC) đóng vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước, là phương thức phục vụ của công quyền. Bản chất của TTHC là thuộc tính của hoạt động quản lý. Hình thức của nó thể hiện qua mối quan hệ trật tự công vụ giữa công quyền và người dân, giữa các cơ quan nhà nước. Từ góc độ pháp lý, TTHC là các hành vi theo trình tự nhất định được pháp luật quy định, nhằm đảm bảo thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ thể. Mục đích của TTHC là đảm bảo thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ thể, nội dung là những hành vi dưới dạng hành động mà chủ thể thực hiện theo hình thức và trình tự được pháp luật quy định. Cải cách TTHC là yêu cầu bức xúc của cá nhân, tổ chức, các nhà đầu tư trong và ngoài nước, là khâu đột phá của tiến trình cải cách hành chính nhà nước. Trong quá trình phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế, cải cách TTHC có vai trò đặc biệt quan trọng, nếu nền hành chính nói chung và TTHC nói riêng không được cải cách hay chậm cải cách thì sẽ là những rào cản kìm hãm sự phát triển kinh tế, xã hội.
1.1. Khái niệm và bản chất của thủ tục hành chính
Thủ tục hành chính có thể được nghiên cứu từ nhiều góc độ khác nhau, nếu tiếp cận từ bản chất thì thủ tục hành chính là thuộc tính của hoạt động quản lý, là phương thức phục vụ của công quyền. Hình thức của nó chính là quan hệ có tính trật tự công vụ, của mối quan hệ do con người nhận thức và thiết lập (con người ở đây là những người thực thi công vụ, từ người đặt ra thủ tục, người vận hành nó và người kiểm tra nó). Mối quan hệ diễn ra thủ tục giữa công quyền với người dân, giữa công quyền với nhau (nội bộ cơ quan hoặc giữa các cơ quan), giữa người dân với nhau trong giao dịch dân sự.
1.2. Phân loại thủ tục hành chính theo tiêu chí nào
Để thuận lợi cho việc xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính thì thủ tục hành chính được phân loại theo bốn tiêu chí như sau: Theo đối tượng quản lý hành chính nhà nước, theo công việc cụ thể của cơ quan nhà nước, phân loại theo chức năng cung cấp dịch vụ công và chức năng chuyên môn, phân loại theo quan hệ công tác, chia thành ba nhóm gồm: Nhóm thủ tục nội bộ; Nhóm thủ tục liên hệ; Nhóm thủ tục văn thư.
II. Thực Trạng Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Tại Nam Định
Nam Định là tỉnh có vị trí địa lý thuận lợi, truyền thống phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Tuy nhiên, GDP bình quân đầu người còn ở mức trung bình thấp so với khu vực và cả nước. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (CPI) không cao. Năm 2010 CPI của Nam Định đứng thứ 45/63 tỉnh, năm 2011 thứ 48, năm 2012 xuống thứ 56 và năm 2013 tăng lên thứ 42 – luôn thuộc vào nhóm trung bình và trung bình thấp. Để phát triển tương xứng với tiềm năng, Nam Định cần tạo sự chuyển biến quan trọng trong cải cách hành chính, đặc biệt là cải cách thủ tục hành chính, nhằm thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh và củng cố niềm tin của người dân.
2.1. Đánh giá chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh CPI
Trên thực tế Nam Định lại có GDP bình quân đầu người ở mức trung bình thấp so với khu vực và cả nước, chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh không cao. Năm 2010 CPI của Nam Định đứng thứ 45/63 tỉnh, năm 2011 thứ 48, năm 2012 xuống thứ 56 và năm 2013 tăng lên thứ 42 – luôn thuộc vào nhóm trung bình và trung bình thấp.
2.2. Vai trò của cải cách thủ tục hành chính trong phát triển
Nam Định phải tích cực tạo sự chuyển biến quan trọng trong cải cách hành chính và cải cách thủ tục hành chính là một trong những mắt xích then chốt nhất để thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, tạo dựng và củng cố niềm tin, huy động tập hợp được sức mạnh của quần chúng nhân dân “Chung tay cải cách thủ tục hành chính”.
2.3. Kết quả thực hiện Đề án 30 tại Nam Định
Trong quá trình thực hiện công cuộc cải cách hành chính nói chung, cải cách thủ tục hành chính nói riêng mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định song bên cạnh đó vẫn còn rất nhiều thủ tục hành chính đang trở thành rào cản đối với hoạt động kinh doanh và đời sống nhân dân gây tốn kém, lãng phí và ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
III. Giải Pháp Hoàn Thiện Pháp Luật Về Thủ Tục Hành Chính
Để tăng cường cải cách thủ tục hành chính tại Nam Định, cần có các giải pháp đồng bộ, đặc biệt là hoàn thiện hệ thống pháp luật. Các quy định cần rõ ràng, minh bạch, dễ hiểu và dễ thực hiện. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến TTHC, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn. Đồng thời, cần tăng cường công khai, minh bạch thông tin về TTHC để người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và thực hiện.
3.1. Rà soát và sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật
Các quy định cần rõ ràng, minh bạch, dễ hiểu và dễ thực hiện. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến TTHC, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn.
3.2. Tăng cường công khai minh bạch thông tin TTHC
Đồng thời, cần tăng cường công khai, minh bạch thông tin về TTHC để người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và thực hiện.
3.3. Đảm bảo tính hợp pháp hợp lý và cần thiết của TTHC
Khi đó đòi hỏi các cơ quan xây dựng thủ tục hành chính cần áp dụng một số nguyên tắc chung thống nhất sau [8]: Thứ nhất, nguyên tắc Cần thiết: Phải phù hợp với thực tế và nhu cầu khách quan của sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Thứ hai, nguyên tắc Hợp lý: Thủ tục hành chính phải đơn giản, dễ hiểu, thuận lợi cho việc thực hiện. Thứ ba, nguyên tắc Hợp pháp: Ban hành đúng quy định của pháp luật về ban hành văn bản QPPL của Nhà nước (đúng thẩm quyền, đúng quy định tại văn bản cấp trên, không chồng chéo, mâu thuẫn với các văn bản cùng cấp khác và các lĩnh v...
IV. Nâng Cao Chất Lượng Nguồn Nhân Lực Cải Cách Hành Chính
Nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt trong cải cách thủ tục hành chính. Cần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức công vụ của cán bộ, công chức trực tiếp giải quyết TTHC. Đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên về kỹ năng giao tiếp, ứng xử, giải quyết công việc cho cán bộ, công chức. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức chuyên nghiệp, tận tâm, trách nhiệm, đáp ứng yêu cầu của công cuộc cải cách hành chính.
4.1. Đào tạo kỹ năng cho cán bộ công chức
Đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên về kỹ năng giao tiếp, ứng xử, giải quyết công việc cho cán bộ, công chức.
4.2. Xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp
Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức chuyên nghiệp, tận tâm, trách nhiệm, đáp ứng yêu cầu của công cuộc cải cách hành chính.
4.3. Tăng cường kiểm tra giám sát cán bộ công chức
Thủ tục hành chính ở nhiều nơi, nhiều bộ phận còn rườm rà, chồng chéo, khó khăn trong thực hiện. Sự công khai, minh bạch trong thủ tục hành chính ở nhiều cơ quan, đơn vị chưa thực hiện đầy đủ. Cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” nhiều nơi hoạt động còn mang nặng tính hình thức.
V. Ứng Dụng CNTT Hiện Đại Hóa Nền Hành Chính Nam Định
Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) là giải pháp quan trọng để hiện đại hóa nền hành chính và cải cách thủ tục hành chính. Cần xây dựng chính quyền điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao. Đầu tư hạ tầng CNTT, phần mềm quản lý, hệ thống thông tin đồng bộ. Đẩy mạnh số hóa hồ sơ, giấy tờ, giảm thiểu sử dụng văn bản giấy. Ứng dụng CNTT giúp giảm thời gian, chi phí, tăng tính minh bạch và hiệu quả giải quyết TTHC.
5.1. Xây dựng chính quyền điện tử và dịch vụ công trực tuyến
Cần xây dựng chính quyền điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao.
5.2. Đầu tư hạ tầng CNTT đồng bộ
Đầu tư hạ tầng CNTT, phần mềm quản lý, hệ thống thông tin đồng bộ.
5.3. Số hóa hồ sơ giấy tờ và giảm văn bản giấy
Đẩy mạnh số hóa hồ sơ, giấy tờ, giảm thiểu sử dụng văn bản giấy. Ứng dụng CNTT giúp giảm thời gian, chi phí, tăng tính minh bạch và hiệu quả giải quyết TTHC.
VI. Tăng Cường Giám Sát Đánh Giá Cải Cách Thủ Tục Hành Chính
Để đảm bảo hiệu quả cải cách thủ tục hành chính, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá. Xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá khách quan, minh bạch. Tổ chức khảo sát, lấy ý kiến người dân và doanh nghiệp về chất lượng dịch vụ hành chính. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, gây phiền hà, sách nhiễu cho người dân và doanh nghiệp. Khen thưởng, động viên kịp thời các đơn vị, cá nhân có thành tích xuất sắc trong cải cách hành chính.
6.1. Xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá khách quan
Xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá khách quan, minh bạch.
6.2. Lấy ý kiến người dân và doanh nghiệp
Tổ chức khảo sát, lấy ý kiến người dân và doanh nghiệp về chất lượng dịch vụ hành chính.
6.3. Xử lý vi phạm và khen thưởng kịp thời
Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, gây phiền hà, sách nhiễu cho người dân và doanh nghiệp. Khen thưởng, động viên kịp thời các đơn vị, cá nhân có thành tích xuất sắc trong cải cách hành chính.
