Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, cải cách thủ tục hành chính (CCTTHC) được xem là một trong những khâu đột phá quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo môi trường thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam, với dân số khoảng 81 nghìn người năm 2019 và mật độ dân số trung bình 315 người/km², việc thực hiện chính sách CCTTHC trong các cơ quan hành chính nhà nước có vai trò thiết yếu trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Giai đoạn nghiên cứu từ 2016 đến 2020 tập trung đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách CCTTHC tại địa bàn này.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về thực hiện chính sách CCTTHC, đánh giá thực trạng triển khai tại huyện Quế Sơn, đồng thời đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách trong các cơ quan hành chính nhà nước. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào các cơ quan hành chính cấp huyện và cấp xã trên địa bàn huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam, trong khoảng thời gian 2016-2020. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp luận cứ khoa học cho chính quyền địa phương trong việc hoàn thiện công tác cải cách hành chính, góp phần nâng cao chỉ số cải cách thủ tục hành chính và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020. Khung lý thuyết tập trung vào:

  • Khái niệm và vai trò của cải cách thủ tục hành chính (CCTTHC): CCTTHC là quá trình sửa đổi, đơn giản hóa các quy định về thủ tục hành chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn.
  • Chu trình thực hiện chính sách công: Thực hiện chính sách CCTTHC được xem là một khâu quan trọng trong chu trình chính sách công, bao gồm các bước xây dựng kế hoạch, tuyên truyền, phân công phối hợp, duy trì, điều chỉnh, giám sát và đánh giá.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách: Bao gồm yếu tố khách quan như tính chất vấn đề, môi trường kinh tế - xã hội, lợi ích và động cơ của các đối tượng thụ hưởng; và yếu tố chủ quan như tổ chức bộ máy hành chính, cam kết chính trị, năng lực cán bộ công chức.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: thủ tục hành chính (TTHC), cải cách thủ tục hành chính (CCTTHC), cơ quan hành chính nhà nước (HCNN), chính sách công, cơ chế một cửa, một cửa liên thông, chỉ số cải cách thủ tục hành chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu chu trình chính sách công kết hợp định tính và định lượng. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo, văn bản pháp luật, kế hoạch, quyết định của Trung ương, tỉnh Quảng Nam và huyện Quế Sơn; dữ liệu thống kê dân số, kinh tế xã hội; tài liệu nghiên cứu khoa học liên quan.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích nội dung văn bản, tổng hợp số liệu thống kê, so sánh chỉ số cải cách thủ tục hành chính qua các năm, đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng. Phân tích định tính nhằm hệ thống hóa lý luận và đánh giá các khía cạnh chủ quan trong thực hiện chính sách.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào các cơ quan hành chính cấp huyện và 13 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Quế Sơn, với các phòng ban chuyên môn và bộ phận một cửa làm đầu mối thực hiện chính sách CCTTHC.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2016-2020, gắn với các kế hoạch, chương trình cải cách hành chính của huyện Quế Sơn và tỉnh Quảng Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xây dựng và ban hành kế hoạch thực hiện chính sách CCTTHC: Huyện Quế Sơn đã ban hành nhiều kế hoạch cụ thể từ năm 2016 đến 2020, như Quyết định 75/QĐ-UBND (2016), Quyết định 1086/QĐ-UBND (2016), Quyết định 82/QĐ-UBND (2020). Các kế hoạch này được xây dựng dựa trên các văn bản pháp luật của Trung ương và tỉnh, có tính khả thi cao với phân bổ nguồn lực rõ ràng. Tuy nhiên, một số xã còn chậm trễ trong xây dựng kế hoạch và chưa có kế hoạch tuyên truyền cụ thể, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai.

  2. Tuyên truyền phổ biến chính sách: Công tác tuyên truyền được thực hiện qua nhiều kênh như truyền thanh, truyền hình, trang thông tin điện tử, hội nghị, panô áp phích. Từ năm 2017, huyện có chuyên mục phát thanh định kỳ về cải cách hành chính. Nhờ đó, nhận thức của cán bộ, công chức và người dân được nâng cao. Tuy nhiên, nội dung tuyên truyền chưa phong phú, chưa lan tỏa rộng đến các đối tượng doanh nghiệp và người dân, đặc biệt là về dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4.

  3. Phân công và phối hợp thực hiện: UBND huyện đã thành lập Tổ công tác đẩy mạnh cải cách hành chính, phân công rõ ràng nhiệm vụ cho các phòng ban và UBND cấp xã. Việc phân cấp thẩm quyền cho cấp xã trong các lĩnh vực như đất đai, hộ tịch, chứng thực đã giảm tải cho cấp huyện, tạo thuận lợi cho người dân. Mô hình một cửa, một cửa liên thông được củng cố, kết nối với Trung tâm hành chính công tỉnh, góp phần rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin: Huyện Quế Sơn đã đẩy mạnh ứng dụng phần mềm quản lý văn bản, hồ sơ công việc (Q-Office), phần mềm chuyên dùng trong các lĩnh vực tài chính, tư pháp, kiểm soát thủ tục hành chính. Điều này giúp tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, nâng cao hiệu quả giải quyết công việc.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy huyện Quế Sơn đã có nhiều bước tiến trong việc thực hiện chính sách CCTTHC, thể hiện qua việc xây dựng kế hoạch bài bản, tuyên truyền nâng cao nhận thức, phân công phối hợp rõ ràng và ứng dụng công nghệ thông tin. So với các địa phương cùng tỉnh, Quế Sơn có sự chuyển biến tích cực trong chỉ số cải cách thủ tục hành chính giai đoạn 2016-2020, góp phần giảm thời gian giải quyết hồ sơ và tăng sự hài lòng của người dân.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế như việc xây dựng kế hoạch ở cấp xã chưa đồng đều, công tác tuyên truyền chưa sâu rộng, năng lực cán bộ công chức ở một số nơi còn hạn chế, đặc biệt về kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và xử lý nghiệp vụ. Những hạn chế này làm giảm hiệu quả thực hiện chính sách, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp khi tiếp cận dịch vụ công.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm số cải cách thủ tục hành chính của huyện Quế Sơn qua các năm 2016-2020, bảng thống kê số lượng thủ tục được giải quyết đúng hạn, tỷ lệ hài lòng của người dân và doanh nghiệp, cũng như biểu đồ thể hiện mức độ ứng dụng công nghệ thông tin trong các cơ quan hành chính.

So với các nghiên cứu trước đây về cải cách hành chính tại các địa phương khác, kết quả tại Quế Sơn phản ánh đúng xu hướng chung của cả nước về việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính gắn với ứng dụng công nghệ và nâng cao trách nhiệm người đứng đầu. Tuy nhiên, việc thiếu đồng bộ và năng lực cán bộ vẫn là thách thức cần được khắc phục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và kỹ năng xử lý nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức tại các cơ quan hành chính, đặc biệt là cấp xã. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ thành thạo kỹ năng IT lên trên 80% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Nội vụ huyện phối hợp với các đơn vị đào tạo.

  2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Sử dụng đa dạng các kênh truyền thông, tăng cường nội dung tuyên truyền về lợi ích và cách thức thực hiện cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4. Mục tiêu nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân, doanh nghiệp trong 1 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Đài truyền thanh huyện, các xã, thị trấn.

  3. Hoàn thiện cơ chế phối hợp và phân công nhiệm vụ: Rà soát, điều chỉnh quy chế phối hợp giữa các cơ quan, phòng ban và cấp xã để đảm bảo rõ ràng, tránh chồng chéo, đùn đẩy trách nhiệm. Thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá thường xuyên để kịp thời phát hiện và xử lý các vướng mắc. Mục tiêu nâng cao hiệu quả phối hợp trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Ban chỉ đạo cải cách hành chính.

  4. Mở rộng và nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin: Đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ, phát triển hệ thống phần mềm quản lý thủ tục hành chính, kết nối liên thông giữa các cấp, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Mục tiêu đạt 90% thủ tục hành chính được cung cấp trực tuyến mức độ 3, 4 trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Thông tin và Truyền thông, Trung tâm Hành chính công huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức các cơ quan hành chính nhà nước: Nghiên cứu giúp nâng cao nhận thức, kỹ năng và trách nhiệm trong thực hiện chính sách cải cách thủ tục hành chính, từ đó cải thiện hiệu quả công việc và phục vụ người dân tốt hơn.

  2. Lãnh đạo các cấp chính quyền địa phương: Tham khảo để xây dựng, điều chỉnh kế hoạch, chính sách phù hợp với đặc điểm địa phương, đồng thời tăng cường công tác chỉ đạo, giám sát và phối hợp thực hiện cải cách hành chính.

  3. Nhà nghiên cứu, sinh viên ngành Chính sách công, Quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách cải cách thủ tục hành chính tại cấp huyện, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội trên địa bàn: Hiểu rõ hơn về chính sách cải cách thủ tục hành chính, quyền lợi và nghĩa vụ khi thực hiện các thủ tục hành chính, từ đó chủ động tham gia, giám sát và phản hồi để nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cải cách thủ tục hành chính là gì và tại sao quan trọng?
    CCTTHC là quá trình sửa đổi, đơn giản hóa các thủ tục hành chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn. Nó giúp giảm thời gian, chi phí và tạo môi trường minh bạch, thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội.

  2. Các bước chính trong thực hiện chính sách CCTTHC gồm những gì?
    Bao gồm xây dựng kế hoạch, tuyên truyền phổ biến, phân công phối hợp thực hiện, duy trì và điều chỉnh chính sách, theo dõi kiểm tra, đánh giá tổng kết. Mỗi bước đều có vai trò quan trọng để đảm bảo chính sách được thực thi hiệu quả.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả thực hiện chính sách CCTTHC?
    Ngoài yếu tố khách quan như môi trường kinh tế - xã hội, thì năng lực và phẩm chất của cán bộ công chức, cùng với cam kết chính trị của người đứng đầu là những yếu tố chủ quan quyết định thành công hay thất bại của chính sách.

  4. Huyện Quế Sơn đã áp dụng những giải pháp gì để nâng cao hiệu quả CCTTHC?
    Huyện đã xây dựng kế hoạch cụ thể, tăng cường tuyên truyền, phân công phối hợp rõ ràng, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giải quyết thủ tục hành chính, đồng thời củng cố mô hình một cửa, một cửa liên thông.

  5. Làm thế nào để người dân và doanh nghiệp tiếp cận tốt hơn các dịch vụ công trực tuyến?
    Cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, cải thiện hạ tầng công nghệ, đơn giản hóa thủ tục, đồng thời đào tạo cán bộ hỗ trợ người dân, doanh nghiệp trong việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ cao.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng thực hiện chính sách cải cách thủ tục hành chính tại huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2016-2020.
  • Đã xác định được các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện chính sách, đồng thời chỉ ra những hạn chế cần khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường tuyên truyền, hoàn thiện cơ chế phối hợp và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần hỗ trợ chính quyền địa phương nâng cao chất lượng cải cách hành chính, phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá để điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển.

Hành động ngay hôm nay: Các cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan nên phối hợp chặt chẽ để triển khai hiệu quả các giải pháp cải cách thủ tục hành chính, góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả tại huyện Quế Sơn.