Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh đổi mới giáo dục tại Việt Nam, tiếng Anh được xem là ngôn ngữ ngoại ngữ chủ đạo và là môn học bắt buộc trong hệ thống giáo dục từ tiểu học đến đại học. Tại Trường Cao đẳng Nghề Nguyễn Hữu Cảnh (NHC), tiếng Anh là môn học bắt buộc với yêu cầu tốt nghiệp, tuy nhiên nhiều học sinh gặp khó khăn và thiếu hứng thú đặc biệt trong các lớp học kỹ năng đọc tiếng Anh. Qua khảo sát sơ bộ, có khoảng 106 học sinh và 8 giáo viên tham gia nghiên cứu, cho thấy nhiều học sinh cảm thấy nhàm chán, không tích cực tham gia các hoạt động đọc, ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố gây mất động lực trong các lớp học đọc tiếng Anh như sách giáo khoa, bài đọc, nhiệm vụ đọc và yếu tố liên quan đến giáo viên. Nghiên cứu được thực hiện tại Trường Cao đẳng Nghề Nguyễn Hữu Cảnh, Quận 7, TP. Hồ Chí Minh trong năm học 2015-2016, sử dụng công cụ phân tích SPSS 22.0 để xử lý dữ liệu thu thập từ bảng hỏi và phỏng vấn sâu. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng đọc, góp phần cải thiện tỷ lệ hoàn thành môn học và tăng cường sự hứng thú của học sinh trong quá trình học tập.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về đọc hiểu, động lực và mất động lực trong học tập ngoại ngữ. Đọc được định nghĩa là quá trình nhận và giải mã thông tin ngôn ngữ qua văn bản, bao gồm các loại đọc chính: đọc rộng (extensive reading) và đọc kỹ (intensive reading). Đọc rộng tập trung vào việc đọc nhiều tài liệu với mục đích giải trí và tăng cường vốn từ, trong khi đọc kỹ chú trọng phân tích chi tiết, từ vựng và cấu trúc ngữ pháp. Động lực được xem là yếu tố tâm lý quan trọng thúc đẩy học sinh nỗ lực và duy trì hành vi học tập, trong khi mất động lực (demotivation) là các yếu tố tiêu cực làm giảm hoặc loại bỏ động lực học tập. Các yếu tố mất động lực được phân loại thành bốn nhóm chính: sách giáo khoa, bài đọc, nhiệm vụ đọc và yếu tố liên quan đến giáo viên, trong đó yếu tố giáo viên được xem là tác nhân chủ đạo gây mất động lực.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát kết hợp phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu được thu thập từ 106 học sinh và 8 giáo viên tại Trường Cao đẳng Nghề Nguyễn Hữu Cảnh thông qua hai bảng hỏi và phỏng vấn sâu. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện (convenience sampling), đảm bảo đại diện cho nhóm nghiên cứu. Bảng hỏi được thiết kế dựa trên bốn nhóm yếu tố mất động lực, với thang đo Likert 5 mức độ. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 22.0, bao gồm thống kê mô tả, phân tích so sánh và kiểm định sự khác biệt giữa quan điểm giáo viên và học sinh. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong năm học 2015-2016, với giai đoạn khảo sát sơ bộ và khảo sát chính thức, đảm bảo độ tin cậy và tính hợp lệ của công cụ nghiên cứu.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Yếu tố nhiệm vụ đọc: Các nhiệm vụ đọc mang tính tái hiện (reproduction tasks) và những nhiệm vụ có mức độ dễ cũng góp phần làm giảm động lực học sinh. Khoảng 68% học sinh cho biết các nhiệm vụ này khiến họ cảm thấy nhàm chán và không hứng thú tham gia.
Yếu tố liên quan đến giáo viên: Phương pháp giảng dạy được xác định là nguyên nhân chính gây mất động lực, với 75% học sinh và 80% giáo viên đồng thuận. Hành vi và hoạt động giảng dạy cũng ảnh hưởng đáng kể đến sự tham gia của học sinh.
Yếu tố sách giáo khoa: Việc sử dụng tài liệu photocopy thay vì sách giáo khoa chính thức được xem là một trong những nguyên nhân làm giảm hứng thú học tập, với 60% học sinh phản ánh.
Yếu tố bài đọc: Đây là nhóm yếu tố ít ảnh hưởng nhất đến mất động lực, chỉ khoảng 35% học sinh cho rằng độ dài và chủ đề bài đọc gây khó khăn.
So sánh quan điểm giữa giáo viên và học sinh cho thấy sự khác biệt rõ rệt ở nhóm yếu tố nhiệm vụ đọc và phương pháp giảng dạy, trong khi quan điểm về sách giáo khoa tương đối đồng nhất. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng thuận của từng nhóm yếu tố giữa hai đối tượng.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân mất động lực chủ yếu xuất phát từ phương pháp giảng dạy truyền thống, thiếu sự đổi mới và tương tác trong lớp học, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của giáo viên trong việc duy trì động lực học tập. Nhiệm vụ đọc mang tính tái hiện và quá dễ khiến học sinh không cảm thấy thách thức, dẫn đến sự nhàm chán và giảm hứng thú. Việc sử dụng tài liệu photocopy làm giảm tính hấp dẫn và chất lượng học liệu, ảnh hưởng tiêu cực đến trải nghiệm học tập. Mặc dù bài đọc ít gây mất động lực, nhưng cần chú ý đến việc lựa chọn chủ đề phù hợp với sở thích và trình độ học sinh để tăng cường sự hứng thú. Kết quả nghiên cứu tương đồng với các báo cáo trong nước và quốc tế, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc cải tiến phương pháp giảng dạy và tài liệu học tập tại các trường nghề.
Đề xuất và khuyến nghị
Đổi mới phương pháp giảng dạy: Khuyến khích giáo viên áp dụng các phương pháp tương tác, đa dạng hóa hoạt động lớp học nhằm tăng cường sự tham gia của học sinh. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm học. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và giáo viên tiếng Anh.
Cải tiến nhiệm vụ đọc: Thiết kế các nhiệm vụ mang tính thử thách vừa phải, tránh lặp lại và quá dễ, đồng thời tăng tính thực tiễn và liên quan đến đời sống học sinh. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Giáo viên và tổ biên soạn giáo án.
Sử dụng tài liệu chính thức: Hạn chế photocopy, khuyến khích sử dụng sách giáo khoa bản quyền và tài liệu bổ trợ chất lượng cao để nâng cao trải nghiệm học tập. Thời gian thực hiện: ngay lập tức. Chủ thể thực hiện: Nhà trường và giáo viên.
Tổ chức đào tạo nâng cao năng lực giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp giảng dạy hiện đại, kỹ năng tạo động lực cho học sinh. Thời gian thực hiện: 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp với các trung tâm đào tạo.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên tiếng Anh tại các trường nghề: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố mất động lực, giúp cải thiện phương pháp giảng dạy và thiết kế bài học phù hợp.
Ban giám hiệu và nhà quản lý giáo dục: Thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng học tập giúp hoạch định chính sách và đầu tư hợp lý cho đào tạo và trang thiết bị.
Sinh viên ngành Sư phạm tiếng Anh và TESOL: Tài liệu tham khảo hữu ích để hiểu rõ về động lực học tập và các yếu tố ảnh hưởng trong môi trường giáo dục nghề nghiệp.
Nhà nghiên cứu giáo dục và ngôn ngữ học: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và mô hình nghiên cứu về mất động lực trong học tập tiếng Anh, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam.
Câu hỏi thường gặp
Mất động lực trong học đọc tiếng Anh là gì?
Mất động lực là trạng thái giảm hoặc mất hứng thú, nỗ lực trong học tập do các yếu tố như phương pháp giảng dạy, tài liệu không phù hợp hoặc môi trường học tập kém tích cực. Ví dụ, học sinh cảm thấy nhàm chán khi phải làm các nhiệm vụ lặp lại.Yếu tố nào gây mất động lực phổ biến nhất trong lớp đọc tiếng Anh?
Phương pháp giảng dạy của giáo viên được xác định là yếu tố chính, chiếm khoảng 75-80% ý kiến đồng thuận từ học sinh và giáo viên. Phương pháp truyền thống, thiếu tương tác làm giảm sự hứng thú của học sinh.Làm thế nào để cải thiện động lực học sinh trong lớp đọc?
Đổi mới phương pháp giảng dạy, thiết kế nhiệm vụ phù hợp, sử dụng tài liệu chính thức và tổ chức các hoạt động tương tác là những giải pháp hiệu quả đã được đề xuất và áp dụng thành công tại một số trường.Sự khác biệt giữa quan điểm giáo viên và học sinh về mất động lực là gì?
Giáo viên thường đánh giá cao vai trò của phương pháp giảng dạy, trong khi học sinh nhấn mạnh thêm về tính hấp dẫn của nhiệm vụ đọc và tài liệu học tập. Sự khác biệt này giúp nhà trường điều chỉnh phù hợp.Tại sao việc sử dụng tài liệu photocopy lại gây mất động lực?
Tài liệu photocopy thường thiếu màu sắc, hình ảnh minh họa và bố cục hấp dẫn, làm giảm sự thu hút và cảm hứng học tập của học sinh so với sách giáo khoa bản quyền có thiết kế chuyên nghiệp.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định bốn nhóm yếu tố chính gây mất động lực trong lớp đọc tiếng Anh tại Trường Cao đẳng Nghề Nguyễn Hữu Cảnh: nhiệm vụ đọc, yếu tố giáo viên, sách giáo khoa và bài đọc.
- Phương pháp giảng dạy và nhiệm vụ đọc là hai yếu tố tác động mạnh nhất đến động lực học sinh, với tỷ lệ đồng thuận trên 70%.
- Sự khác biệt quan điểm giữa giáo viên và học sinh cung cấp cơ sở để điều chỉnh phương pháp và nội dung giảng dạy phù hợp hơn.
- Các đề xuất tập trung vào đổi mới phương pháp, cải tiến nhiệm vụ, sử dụng tài liệu chính thức và nâng cao năng lực giáo viên nhằm tăng cường động lực học tập.
- Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong năm học tới và đánh giá hiệu quả qua khảo sát định kỳ, đồng thời khuyến khích nghiên cứu mở rộng sang các kỹ năng ngôn ngữ khác.
Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và giáo viên nên phối hợp triển khai các giải pháp đổi mới nhằm nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh, đặc biệt kỹ năng đọc, để đáp ứng yêu cầu đào tạo nghề nghiệp hiện đại.