Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa, việc trang bị ngoại ngữ cho sinh viên đại học trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường lao động. Trường Đại học Thương mại, một trong những trường đại học hàng đầu tại Việt Nam, đã chú trọng đào tạo ngoại ngữ thứ hai bên cạnh tiếng Anh, trong đó tiếng Pháp thương mại là một chuyên ngành mới được tuyển sinh từ năm 2013. Kỹ năng nói tiếng Pháp được xem là một trong bốn kỹ năng giao tiếp cơ bản, đóng vai trò quan trọng trong việc học tập và làm việc của sinh viên chuyên ngành này. Tuy nhiên, kết quả rèn luyện kỹ năng nói của sinh viên năm thứ nhất và thứ hai, đặc biệt là nhóm sinh viên thi đầu vào khối A chưa học tiếng Pháp ở phổ thông, còn nhiều hạn chế như lỗi phát âm, thiếu từ vựng và thiếu tự tin khi giao tiếp.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng nói tiếng Pháp của sinh viên chuyên ngành tiếng Pháp thương mại tại Trường Đại học Thương mại trong giai đoạn từ tháng 6/2016 đến tháng 3/2017. Nghiên cứu tập trung vào 86 sinh viên năm thứ nhất và thứ hai, sử dụng phương pháp khảo sát định lượng kết hợp phỏng vấn sâu để thu thập dữ liệu. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao hiệu quả rèn luyện kỹ năng nói mà còn góp phần hoàn thiện chương trình đào tạo, đáp ứng chuẩn đầu ra của sinh viên cử nhân quản trị kinh doanh chuyên ngành tiếng Pháp thương mại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết về kỹ năng diễn đạt nói trong học ngoại ngữ theo hướng giao tiếp, trong đó kỹ năng nói bao gồm bốn thành tố chính: yếu tố ngôn ngữ (ngữ pháp, từ vựng, ngữ âm), yếu tố văn hóa-xã hội (quy tắc giao tiếp, vai trò xã hội), yếu tố liên kết (sắp xếp ý, lập dàn ý) và yếu tố chiến lược giao tiếp (phương tiện hỗ trợ lời nói, chiến lược tâm lý). Tiêu chí đánh giá kỹ năng nói được tham chiếu theo Khung năng lực ngôn ngữ Châu Âu (CECRL), với các cấp độ từ A1 đến C2, trong đó trình độ A1 và A2 là mục tiêu của sinh viên năm thứ nhất và thứ hai.

Mô hình nghiên cứu đề xuất gồm sáu nhóm yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng nói: động cơ học tập, tâm lý, tự học, giáo viên, giáo trình và môi trường học tập. Các giả thuyết nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố này đến kết quả rèn luyện kỹ năng nói của sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính gồm phỏng vấn sâu 16 sinh viên và 3 giáo viên nhằm khám phá các yếu tố ảnh hưởng và xây dựng bảng hỏi phù hợp. Mẫu phỏng vấn được chọn ngẫu nhiên theo danh sách sinh viên với khoảng cách thứ tự 5, đạt điểm bão hòa thông tin.

Giai đoạn định lượng sử dụng phiếu điều tra với thang đo Likert 5 cấp độ, phát cho 86 sinh viên năm thứ nhất và thứ hai chuyên ngành tiếng Pháp thương mại. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 18, bao gồm phân tích độ tin cậy Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy đa biến và kiểm định T-test để so sánh các nhóm.

Cỡ mẫu 86 sinh viên được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm sinh viên chưa học tiếng Pháp ở phổ thông, tập trung vào kỹ năng nói cơ bản. Phương pháp phân tích hồi quy đa biến giúp xác định các yếu tố có ảnh hưởng độc lập đến kết quả kỹ năng nói, trong khi phân tích T-test đánh giá sự khác biệt giữa các nhóm sinh viên theo các yếu tố nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Độ tin cậy thang đo: Các nhóm yếu tố động lực, tâm lý, tự học, giáo viên, giáo trình, môi trường và kết quả nói đều đạt hệ số Cronbach’s alpha trên 0,6, đảm bảo độ tin cậy ngoại trừ một biến tâm lý bị loại do hệ số thấp.

  2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA): Dữ liệu được rút gọn thành 7 nhóm nhân tố độc lập gồm động lực học tập, tâm lý, tự học, phương pháp và trình độ giáo viên, kiểm tra hướng dẫn, giáo trình và môi trường lớp học. Biến phụ thuộc được phân thành hai nhóm: kiến thức ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp.

  3. Phân tích hồi quy đa biến:

    • Mô hình 1 (ảnh hưởng đến kiến thức ngôn ngữ): Chỉ có yếu tố phương pháp và trình độ giáo viên có ảnh hưởng có ý nghĩa thống kê (P=0.03), với hệ số xác định R²=0,168.
    • Mô hình 2 (ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp): Ba yếu tố có ảnh hưởng tích cực gồm phương pháp và trình độ giáo viên, tự học và động cơ học tập; giáo trình có ảnh hưởng yếu; tâm lý và môi trường không có ảnh hưởng đáng kể. Hệ số R²=0,249.
  4. So sánh T-test giữa các nhóm sinh viên:

    • Không có sự khác biệt đáng kể về kết quả kỹ năng nói và các yếu tố trong bảng hỏi giữa sinh viên năm thứ nhất và thứ hai.
    • Sinh viên có điểm đánh giá thấp về động cơ, tự học, giáo viên và giáo trình có kết quả học tập thấp hơn nhóm có điểm đánh giá cao, với mức chênh lệch từ 41% đến 125%.
    • Yếu tố tâm lý và môi trường không tạo ra sự khác biệt về kết quả kỹ năng nói.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy vai trò quan trọng của giáo viên, đặc biệt là phương pháp giảng dạy và trình độ chuyên môn, trong việc nâng cao kỹ năng nói của sinh viên. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây nhấn mạnh tầm quan trọng của người dạy trong quá trình học ngoại ngữ. Tự học và động cơ học tập cũng được xác định là những yếu tố then chốt, phản ánh sự chủ động và thái độ tích cực của người học trong việc rèn luyện kỹ năng nói.

Mặc dù giáo trình có ảnh hưởng yếu, việc lựa chọn và thiết kế giáo trình phù hợp vẫn cần được chú trọng để hỗ trợ quá trình học tập. Yếu tố tâm lý và môi trường không ảnh hưởng đáng kể có thể do sinh viên chưa có nhiều cơ hội thực hành tiếng Pháp ngoài lớp học, hoặc do môi trường học tập chưa tạo ra sự khác biệt rõ rệt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và bảng so sánh điểm trung bình kỹ năng nói giữa các nhóm sinh viên theo từng yếu tố, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và mối quan hệ giữa các biến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao trình độ tiếng Pháp và phương pháp giảng dạy giao tiếp cho giáo viên trong vòng 6-12 tháng. Khuyến khích giảng viên sử dụng tiếng Pháp tối đa trong lớp học, kết hợp giải thích bằng hình ảnh và ngữ cảnh để tăng hiệu quả truyền đạt.

  2. Tăng cường tự học và động cơ học tập của sinh viên: Xây dựng các chương trình hướng dẫn kỹ năng tự học tiếng Pháp, đặc biệt là kỹ năng nghe và nói, trong vòng 3-6 tháng. Tạo môi trường học tập tích cực, khuyến khích sinh viên tham gia các câu lạc bộ tiếng Pháp và các hoạt động giao tiếp thực tế.

  3. Cải tiến giáo trình và tài liệu học tập: Rà soát và cập nhật giáo trình phù hợp với trình độ và nhu cầu của sinh viên mới bắt đầu học tiếng Pháp, bổ sung các bài tập giao tiếp đa dạng và thực tế trong vòng 6 tháng. Khuyến khích sử dụng tài liệu bổ trợ từ các nguồn trực tuyến và đa phương tiện.

  4. Tổ chức các hoạt động giao tiếp và thực hành nói: Thiết kế các hoạt động nhóm, thảo luận và thuyết trình thường xuyên trong lớp học nhằm tạo cơ hội thực hành nói cho sinh viên. Đề xuất thực hiện trong mỗi học kỳ với sự phối hợp của giáo viên và sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên bộ môn tiếng Pháp: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh phương pháp giảng dạy, nâng cao hiệu quả rèn luyện kỹ năng nói cho sinh viên chuyên ngành tiếng Pháp thương mại.

  2. Sinh viên chuyên ngành tiếng Pháp thương mại: Giúp sinh viên hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng nói, từ đó chủ động cải thiện phương pháp học tập và tự rèn luyện hiệu quả hơn.

  3. Nhà quản lý giáo dục và chương trình đào tạo: Cung cấp dữ liệu thực tiễn để thiết kế chương trình đào tạo ngoại ngữ phù hợp, đảm bảo chuẩn đầu ra và nâng cao chất lượng đào tạo.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực ngôn ngữ và giáo dục: Là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nghiên cứu tiếp theo về kỹ năng nói và các yếu tố ảnh hưởng trong học ngoại ngữ tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến kỹ năng nói tiếng Pháp của sinh viên?
    Phương pháp và trình độ của giáo viên được xác định là yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp theo là tự học và động cơ học tập của sinh viên.

  2. Tâm lý và môi trường học tập có ảnh hưởng đến kỹ năng nói không?
    Nghiên cứu cho thấy yếu tố tâm lý và môi trường không có ảnh hưởng đáng kể đến kết quả kỹ năng nói của sinh viên trong bối cảnh nghiên cứu.

  3. Làm thế nào để nâng cao động cơ học tập của sinh viên?
    Tạo môi trường học tập tích cực, cung cấp phản hồi tích cực và đánh giá rõ ràng giúp sinh viên nhận thức được lợi ích và hiệu quả của việc học, từ đó duy trì động cơ học tập lâu dài.

  4. Giáo trình hiện tại có phù hợp với sinh viên mới học tiếng Pháp không?
    Giáo trình có ảnh hưởng yếu đến kỹ năng nói, do đó cần được cải tiến để phù hợp hơn với trình độ và nhu cầu thực tế của sinh viên mới bắt đầu học.

  5. Phương pháp giảng dạy nào được khuyến nghị để cải thiện kỹ năng nói?
    Phương pháp giảng dạy giao tiếp kết hợp các hoạt động chuẩn bị trước, thực hành nói và đánh giá sau khi nói được khuyến nghị nhằm tăng hiệu quả rèn luyện kỹ năng nói.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định được 7 nhóm yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng nói tiếng Pháp của sinh viên chuyên ngành tiếng Pháp thương mại, trong đó phương pháp và trình độ giáo viên, tự học và động cơ học tập là những yếu tố quan trọng nhất.
  • Hai mô hình ảnh hưởng được xây dựng cho kết quả kiến thức ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp, với các yếu tố tác động khác nhau.
  • Kết quả phân tích hồi quy và so sánh nhóm sinh viên khẳng định sự tương đồng giữa các nhóm năm thứ nhất và thứ hai, đồng thời nhấn mạnh vai trò của các yếu tố chủ động như tự học và động cơ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, cải tiến giáo trình và tăng cường tự học, tạo môi trường học tập tích cực cho sinh viên.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các kỹ năng ngoại ngữ khác và đối tượng sinh viên đa dạng hơn.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện kỹ năng nói tiếng Pháp của sinh viên sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực trong thời đại hội nhập quốc tế.