I. Tại Sao Thực Hành Ngân Hàng Xanh Lại Quan Trọng Hiện Nay
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đang nỗ lực để đạt được tăng trưởng kinh tế song song với bảo vệ môi trường. Đề án phát triển Ngân hàng xanh (NHX) tại Việt Nam được NHNN phê duyệt ngày 7/8/2018, nhấn mạnh trách nhiệm của các ngân hàng đối với môi trường và biến đổi khí hậu, thúc đẩy xanh hóa hoạt động ngân hàng, tạo động lực cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Nhiều nghiên cứu khẳng định NHX là xu hướng tất yếu, do nhận thức về môi trường và biến đổi khí hậu ngày càng tăng, tạo áp lực lên các ngân hàng để thực hiện chiến lược xanh. Tuy nhiên, sự chủ động 'xanh hóa' của các NHTM Việt Nam vẫn chưa cao. Dư nợ tín dụng xanh chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ của nền kinh tế. Nhiều ngân hàng tập trung đối phó với hậu quả thay vì chiến lược phát triển bền vững. Việc xem xét hành vi thực hiện ngân hàng xanh từ góc độ của nhân viên ngân hàng là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu này sẽ giúp làm sáng tỏ các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng các hoạt động ngân hàng xanh trong công việc hàng ngày của họ.
1.1. Mục Tiêu Phát Triển Bền Vững và Ngân Hàng Xanh
Ngân hàng xanh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia. Bằng cách hướng dòng vốn vào các dự án xanh và thân thiện với môi trường, ngân hàng có thể góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Việc triển khai thực hành ngân hàng xanh không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là cơ hội để ngân hàng nâng cao uy tín và thu hút khách hàng quan tâm đến các vấn đề môi trường. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sự chấp nhận và thực hiện các hoạt động ngân hàng xanh từ góc độ của nhân viên, những người đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa các mục tiêu này. Theo Syed Samar Hasnain và đồng nghiệp, 2018, áp lực từ công chúng về các vấn đề môi trường đang thúc đẩy các ngân hàng thực hiện các chiến lược xanh.
1.2. Thực Trạng Triển Khai Ngân Hàng Xanh tại Việt Nam
Mặc dù đã có những nỗ lực đáng kể, việc triển khai ngân hàng xanh tại Việt Nam vẫn còn gặp nhiều thách thức. Theo số liệu thống kê, dư nợ tín dụng xanh chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng dư nợ của nền kinh tế, cho thấy tiềm năng phát triển vẫn còn rất lớn. Các ngân hàng cần có những chính sách và chiến lược cụ thể để khuyến khích và hỗ trợ nhân viên tham gia vào các hoạt động thực hành ngân hàng xanh. Nghiên cứu này sẽ cung cấp những thông tin quan trọng để các ngân hàng có thể xây dựng những chương trình đào tạo và khuyến khích phù hợp, từ đó nâng cao hiệu quả của việc triển khai ngân hàng xanh. Theo báo cáo dư nợ tín dụng xanh tại thời điểm 31/12/2023 đã có 47 TCTD phát sinh dư nợ tín dụng xanh với tổng dư nợ 621.000 tỷ đồng nhưng chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ của nền kinh tế.
II. Thách Thức Trong Thực Hành Ngân Hàng Xanh Tại Việt Nam
Nghiên cứu này tập trung vào việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến ý định thực hành NHX, mối quan hệ giữa ý định thực hành ngân hàng xanh và áp dụng thực hành NHX của nhân viên tại các NHTMCP Việt Nam. Từ đó, đưa ra các hàm ý chính sách nhằm thúc đẩy hơn nữa việc áp dụng thực hành NHX của nhân viên các NHTMCP Việt Nam. Nghiên cứu này giúp các ngân hàng TMCP xác định các yếu tố cản trở nhân viên tham gia vào các hoạt động NHX, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp để vượt qua những thách thức này. Các giải pháp này có thể bao gồm việc cải thiện nhận thức về môi trường, tăng cường đào tạo về NHX, hoặc tạo ra môi trường làm việc hỗ trợ cho các hoạt động xanh. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến áp dụng thực hành NHX của nhân viên, đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố và đề xuất các hàm ý chính sách. Các câu hỏi nghiên cứu bao gồm: Những nhân tố nào ảnh hưởng đến áp dụng thực hành ngân hàng xanh của nhân viên các NHTMCP Việt Nam? Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố như thế nào? Những hàm ý chính sách nào cần được đề xuất?
2.1. Hạn Chế Về Nhận Thức và Kiến Thức Của Nhân Viên
Một trong những thách thức lớn nhất trong việc triển khai ngân hàng xanh là sự hạn chế về nhận thức và kiến thức của nhân viên. Nhiều nhân viên có thể chưa hiểu rõ về ý nghĩa và tầm quan trọng của NHX, cũng như các hoạt động cụ thể mà họ có thể thực hiện để đóng góp vào mục tiêu này. Do đó, cần có những chương trình đào tạo và nâng cao nhận thức để giúp nhân viên hiểu rõ hơn về NHX và cách thức tham gia vào các hoạt động liên quan. Cần chú trọng vào các vấn đề liên quan đến trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) để nâng cao nhận thức của nhân viên. Luận văn nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến áp dụng thực hành ngân hàng xanh của nhân viên các Ngân hàng TMCP Việt Nam.
2.2. Thiếu Động Lực và Khuyến Khích Từ Tổ Chức
Ngoài kiến thức, động lực cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc thực hành ngân hàng xanh của nhân viên. Nếu nhân viên không cảm thấy được khuyến khích hoặc không thấy rõ lợi ích của việc tham gia vào các hoạt động xanh, họ có thể không chủ động thực hiện các hành vi này. Do đó, các ngân hàng cần xây dựng các chương trình khuyến khích và khen thưởng để tạo động lực cho nhân viên tham gia vào các hoạt động NHX. Các chương trình này có thể bao gồm việc công nhận và khen thưởng những nhân viên có đóng góp xuất sắc, hoặc tạo ra các cơ hội phát triển nghề nghiệp cho những người quan tâm đến các vấn đề môi trường. Cần khuyến khích môi trường làm việc xanh để tạo động lực cho nhân viên.
2.3. Rào Cản Về Cơ Sở Vật Chất và Quy Trình
Thực hiện thực hành ngân hàng xanh đôi khi gặp phải những rào cản về cơ sở vật chất và quy trình làm việc hiện tại. Việc chuyển đổi sang các hoạt động xanh có thể đòi hỏi những thay đổi về cơ sở hạ tầng, công nghệ và quy trình, điều này có thể gây ra những khó khăn ban đầu. Do đó, các ngân hàng cần đầu tư vào việc nâng cấp cơ sở vật chất, áp dụng công nghệ xanh và cải tiến quy trình làm việc để tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên thực hiện các hoạt động NHX. Các quy định pháp luật về môi trường cần được tuân thủ để đảm bảo sự bền vững trong quá trình thực hiện ngân hàng xanh.
III. Nghiên Cứu Định Lượng Phương Pháp Mô Hình Các Yếu Tố
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, đề tài sử dụng kết hợp cả phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Dựa trên cơ sở lý thuyết của mô hình TPB, mô hình TAM và mô hình chấp nhận và sử dụng công nghệ UTAUT, nghiên cứu tiến hành phỏng vấn thử bằng bảng câu hỏi nháp để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến ý định thực hành NHX tại các NHTMCP Việt Nam. Sau đó, nghiên cứu sử dụng phương pháp phỏng vấn bằng bảng câu hỏi chính thức để thu thập thông tin. Thông tin thu thập từ nghiên cứu định lượng được sử dụng để đánh giá độ tin cậy của thang đo, thực hiện phân tích nhân tố khám phá, phân tích nhân tố khẳng định, đánh giá mô hình cấu trúc tuyến tính để đưa ra kết luận. Bằng sự hỗ trợ của các phần mềm phân tích thống kê, nghiên cứu tiến hành các phân tích thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy thang đo với hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA), mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM), kiểm định giả thuyết và kết luận về sự ảnh hưởng của các nhân tố đến việc áp dụng ngân hàng xanh của nhân viên các NHTMCP Việt Nam.
3.1. Quy Trình Nghiên Cứu và Thiết Kế Nghiên Cứu Chi Tiết
Quy trình nghiên cứu được thực hiện một cách bài bản, bắt đầu từ việc xác định vấn đề nghiên cứu, xây dựng khung lý thuyết, thiết kế bảng câu hỏi, thu thập dữ liệu, xử lý dữ liệu và phân tích kết quả. Nghiên cứu định tính được sử dụng để khám phá các yếu tố tiềm năng ảnh hưởng đến thực hành ngân hàng xanh của nhân viên. Nghiên cứu định lượng được sử dụng để kiểm định các giả thuyết và đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố. Dữ liệu được thu thập từ các cán bộ nhân viên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam từ tháng 12/2023 đến tháng 1/2024.
3.2. Ứng Dụng Mô Hình Chấp Nhận Công Nghệ TAM và UTAUT
Mô hình TAM và UTAUT được sử dụng để giải thích hành vi chấp nhận và sử dụng công nghệ của nhân viên trong bối cảnh ngân hàng xanh. Các yếu tố như tính hữu ích, tính dễ sử dụng, ảnh hưởng xã hội và điều kiện thuận lợi được xem xét để đánh giá mức độ ảnh hưởng đến ý định thực hành ngân hàng xanh của nhân viên. Mô hình này giúp các nhà quản lý hiểu rõ hơn về các yếu tố thúc đẩy và cản trở việc áp dụng công nghệ xanh trong ngân hàng và từ đó đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp. Tác giả đã lựa chọn mô hình hợp nhất về chấp nhận và sử dụng công nghệ của Vankatesh và các cộng sự (2013) làm nền tảng lý thuyết và đã điều chỉnh một số biến để phù hợp và phát triển mô hình nghiên cứu cho đề tài.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Thực Hành NHX
Kết quả phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính cho thấy cả 6 nhân tố đều ảnh hưởng đến hành vi thực hành ngân hàng xanh là: (1) kết quả kỳ vọng, (2) điều kiện thuận lợi, (3) ảnh hưởng xã hội, (4) sự hỗ trợ của ban lãnh đạo, (5) sự quan tâm đến môi trường, (6) hình ảnh nhân viên ngân hàng. Luận văn đã đóng góp một cách thiết thực thông qua việc phân tích thực trạng thực hành NHX tại các NHTMCP Việt Nam. Nghiên cứu này mang ý nghĩa ứng dụng đối với nhà quản lý của các NHTMCP Việt Nam, giúp họ tìm ra những yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện hoạt động NHX của nhân viên trong giai đoạn hiện tại.
4.1. Tác Động Của Kết Quả Kỳ Vọng Đến Hành Vi Xanh
Nhân tố kết quả kỳ vọng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nhân viên tham gia vào các hoạt động ngân hàng xanh. Khi nhân viên tin rằng việc thực hiện các hoạt động xanh sẽ mang lại những kết quả tích cực, chẳng hạn như cải thiện hình ảnh của ngân hàng, tăng cường hiệu quả hoạt động và đóng góp vào sự phát triển bền vững, họ sẽ có động lực hơn để tham gia. Cần nhấn mạnh vai trò của hiệu quả hoạt động trong việc thúc đẩy nhân viên tham gia vào các hoạt động ngân hàng xanh.
4.2. Ảnh Hưởng Của Điều Kiện Thuận Lợi và Hỗ Trợ Lãnh Đạo
Điều kiện thuận lợi, bao gồm cơ sở vật chất, quy trình làm việc và chính sách hỗ trợ từ ngân hàng, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện cho nhân viên thực hiện các hoạt động thực hành ngân hàng xanh. Bên cạnh đó, sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo cũng có tác động lớn đến hành vi của nhân viên. Khi ban lãnh đạo thể hiện sự quan tâm và cam kết đối với các hoạt động xanh, nhân viên sẽ cảm thấy được khuyến khích và có động lực hơn để tham gia. Cần xây dựng chính sách ngân hàng xanh rõ ràng để tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên.
4.3. Vai Trò Của Ảnh Hưởng Xã Hội Quan Tâm Môi Trường và Hình Ảnh
Ảnh hưởng xã hội từ đồng nghiệp, gia đình và cộng đồng có thể tác động đến hành vi của nhân viên. Khi nhân viên thấy rằng những người xung quanh ủng hộ và thực hiện các hoạt động xanh, họ sẽ có xu hướng làm theo. Sự quan tâm đến môi trường và hình ảnh của nhân viên cũng đóng vai trò quan trọng. Những nhân viên có ý thức cao về môi trường và mong muốn xây dựng hình ảnh tích cực trong mắt người khác sẽ có động lực hơn để tham gia vào các hoạt động thực hành ngân hàng xanh. Cần khuyến khích nhân viên tham gia vào các hoạt động đầu tư xanh để nâng cao nhận thức về môi trường.
V. Giải Pháp Thúc Đẩy Thực Hành Ngân Hàng Xanh Hiệu Quả
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra một số hàm ý chính sách nhằm khuyến khích nhân viên các ngân hàng thực hành ngân hàng xanh trong công việc của mình, góp phần thực hiện nhanh mục tiêu xanh hoá hệ thống ngân hàng Việt Nam. Luận văn cũng đề xuất các giải pháp cụ thể để cải thiện các yếu tố ảnh hưởng đến thực hành ngân hàng xanh của nhân viên, từ đó giúp các ngân hàng TMCP đạt được mục tiêu phát triển bền vững. Cần chú trọng vào việc xây dựng văn hóa tổ chức xanh để tạo sự đồng thuận trong toàn ngân hàng.
5.1. Tăng Cường Đào Tạo và Nâng Cao Nhận Thức Về NHX
Các ngân hàng cần đầu tư vào việc đào tạo và nâng cao nhận thức cho nhân viên về ý nghĩa, tầm quan trọng và lợi ích của ngân hàng xanh. Chương trình đào tạo cần được thiết kế một cách bài bản, cung cấp cho nhân viên những kiến thức và kỹ năng cần thiết để thực hiện các hoạt động xanh trong công việc hàng ngày. Cần chú trọng vào việc đào tạo về các vấn đề liên quan đến tác động môi trường của các hoạt động ngân hàng.
5.2. Xây Dựng Chính Sách Khuyến Khích và Khen Thưởng
Các ngân hàng cần xây dựng các chính sách khuyến khích và khen thưởng để tạo động lực cho nhân viên tham gia vào các hoạt động thực hành ngân hàng xanh. Chính sách này có thể bao gồm việc công nhận và khen thưởng những nhân viên có đóng góp xuất sắc, hoặc tạo ra các cơ hội phát triển nghề nghiệp cho những người quan tâm đến các vấn đề môi trường. Cần xem xét các yếu tố liên quan đến lợi nhuận và rủi ro môi trường trong việc xây dựng chính sách.
5.3. Cải Thiện Cơ Sở Vật Chất và Quy Trình Làm Việc
Các ngân hàng cần đầu tư vào việc nâng cấp cơ sở vật chất, áp dụng công nghệ xanh trong ngân hàng và cải tiến quy trình làm việc để tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên thực hiện các hoạt động NHX. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng các thiết bị tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu sử dụng giấy, và khuyến khích các hoạt động trực tuyến. Cần chú trọng vào việc quản lý môi trường trong quá trình cải thiện cơ sở vật chất và quy trình làm việc.
VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Phát Triển Ngân Hàng Xanh
Nghiên cứu về nhân tố ảnh hưởng đến việc áp dụng thực hành NHX của nhân viên các NHTMCP Việt Nam là vấn đề nghiên cứu mang ý nghĩa thực tiễn. Trong chương 1, tác giả đã giới thiệu tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu, các mục tiêu mà nghiên cứu hướng đến, cùng với đó tác giả đã trình bày tổng quan các nghiên cứu liên quan đến đề tài bao gồm các nghiên cứu nước ngoài và các nghiên cứu trong nước.
6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu và Hàm Ý Quan Trọng
Luận văn nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến áp dụng thực hành ngân hàng xanh của nhân viên các Ngân hàng TMCP Việt Nam. Dữ liệu được thu thập từ các cán bộ nhân viên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam từ tháng 12/2023 đến tháng 1/2024. Trong chương 1, tác giả đã giới thiệu tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu, các mục tiêu mà nghiên cứu hướng đến, cùng với đó tác giả đã trình bày tổng quan các nghiên cứu liên quan đến đề tài bao gồm các nghiên cứu nước ngoài và các nghiên cứu trong nước.
6.2. Hạn Chế Nghiên Cứu và Đề Xuất Hướng Phát Triển Tương Lai
Các ngân hàng cần xây dựng các chính sách khuyến khích và khen thưởng để tạo động lực cho nhân viên tham gia vào các hoạt động thực hành ngân hàng xanh. Chính sách này có thể bao gồm việc công nhận và khen thưởng những nhân viên có đóng góp xuất sắc, hoặc tạo ra các cơ hội phát triển nghề nghiệp cho những người quan tâm đến các vấn đề môi trường.
