Luận văn Thạc sĩ: Rủi ro trong Thanh toán Quốc tế tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội

• Tác giả: Lê Quý Dương
• Người hướng dẫn: Pgs.Ts. Hà Văn Hội
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
• Đề tài: Rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• Loại tài liệu: Luận văn Thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.1.1. Nội dung tổng quan
• 1.1.2. Các nghiên cứu có tính chất lý luận về rủi ro trong kinh doanh
• 1.1.3. Các công trình nghiên cứu về rủi ro trong thanh toán quốc tế trên thế giới
• 1.1.4. Các công trình nghiên cứu về rủi ro trong thanh toán quốc tế ở các ngân hàng thương mại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ RỦI RO VÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN HÀ NỘI
• 3.1. Khái quát chung về hoạt động kinh doanh quốc tế của SHB Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• 3.2. Hoạt động kinh doanh ngoại hối
• 3.3. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• 3.4. Phân tích đánh giá rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• 3.4.1. Phân loại theo nguyên nhân phát sinh
• 3.4.2. Phân loại theo các phương thức thanh toán quốc tế
• 3.5. Biện pháp phòng, chống rủi ro thanh toán quốc tế mà Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội đã và đang áp dụng
• 3.6. Đánh giá chung công tác phòng chống rủi ro trong thanh toán quốc tế của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• 3.6.1. Kết quả đạt được
• 3.6.2. Những hạn chế và nguyên nhân
• 4. CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ RỦI RO TRONG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN HÀ NỘI
• 4.1. Định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• 4.1.1. Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội tới năm 2025
• 4.1.2. Định hướng phát triển hoạt động TTQT của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội trong thời gian tới
• 4.1.3. Mục tiêu quản trị rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế đến năm 2025 của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• 4.2. Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong Thanh toán quốc tế của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• 4.2.1. Các giải pháp chung
• 4.2.2. Các giải pháp cụ thể
• 4.2.2.1. Đối với chính phủ
• 4.2.2.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước
• 4.2.2.3. Kiến nghị đối với Doanh nghiệp xuất nhập khẩu
• 4.2.2.4. Kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Luận Văn Thạc Sĩ Về Thanh Toán Quốc Tế SHB

Luận văn thạc sĩ tập trung vào việc phân tích và đề xuất giải pháp cho rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội (SHB). Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, hoạt động thanh toán quốc tế ngày càng trở nên quan trọng đối với các ngân hàng Việt Nam, trong đó có SHB. Tuy nhiên, hoạt động này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là các rủi ro mang tính chất quốc tế. Mục tiêu chính của luận văn là nghiên cứu, đánh giá thực trạng rủi ro và đề xuất các giải pháp hữu hiệu nhằm phòng ngừa và quản lý rủi ro, góp phần vào sự phát triển an toàn và hiệu quả của SHB. Luận văn hướng tới mục tiêu phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro trong nghiệp vụ TTQT của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội. Đồng thời, đưa ra các ý kiến đề xuất, kiến nghị để hạn chế rủi ro. Các câu hỏi nghiên cứu tập trung vào hoạt động TTQT từ năm 2014 đến năm 2017 tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội diễn ra như thế nào? Đã gặp phải những rủi ro gì? Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội đã phòng ngừa rủi ro đó như thế nào? Biện pháp phòng ngừa rủi ro trong thời gian tới như thế nào?

1.1. Giới thiệu hoạt động Thanh toán Quốc tế tại SHB

SHB, như một Ngân hàng TMCP, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp xuất nhập khẩu thông qua các dịch vụ thanh toán quốc tế. Sự mở rộng và phát triển đa dạng các sản phẩm thanh toán quốc tế đã tạo tiền đề căn bản để đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu và yêu cầu kiện toàn hóa hệ thống dịch vụ của ngân hàng trong quá trình mở cửa nền kinh tế đất nước. Luận văn đi sâu vào phân tích thực trạng này. Dẫn chứng từ tài liệu gốc: "Sự mở rộng và phát triển đa dạng các sản phẩm thanh toán quốc tế đã tạo tiền dé căn bản dé đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu và yêu cầu kiện toàn hóa hệ thống dịch vụ của ngân hàng trong quá trình mở cửa nén kinh tế đất nước."

1.2. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu Rủi ro TTQT tại SHB

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, việc nghiên cứu rủi ro trong thanh toán quốc tế tại SHB trở nên vô cùng cấp thiết. Luận văn này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về những thách thức mà SHB đang phải đối mặt trong hoạt động TTQT, đồng thời đề xuất các giải pháp phù hợp để giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động. Do đó, dé thực hiện mục tiêu phát triên an toàn, hiệu quả, việc nghiên cứu và đưa ra các giải pháp hữu hiệu nhăm phòng ngừa và quản lý rủi ro trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội là một yêu cầu cấp bách. Xuất phát từ những lý do trên, học viên đã lựa chọn đề tài “Rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tẾ tại Ngân hàng thương mại cô phần Sài Gòn Hà Nội” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình.

II. Cơ Sở Lý Luận Về Rủi Ro Trong Thanh Toán Quốc Tế

Phần này của luận văn trình bày cơ sở lý luận về rủi ro trong thanh toán quốc tế, bao gồm khái niệm, đặc điểm, các loại rủi ro và các yếu tố ảnh hưởng. Việc hiểu rõ cơ sở lý luận này là nền tảng quan trọng để phân tích thực trạng rủi ro tại SHB và đề xuất các giải pháp phù hợp. Thanh toán quốc tế là một lĩnh vực phức tạp và chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm luật pháp quốc tế, tập quán thương mại và biến động kinh tế. Do đó, việc nắm vững các kiến thức nền tảng là vô cùng quan trọng để quản lý rủi ro hiệu quả. Nguyễn Thi Quy và tập thé tac giả Trường Đại học Ngoại thương với đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, 2007. Nghiên cứu — Phân tích các rủi ro trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.

2.1. Khái niệm và Đặc điểm của Thanh toán Quốc tế

Thanh toán quốc tế liên quan đến việc chuyển tiền giữa các quốc gia khác nhau để thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ. Nó khác biệt so với thanh toán trong nước do sự phức tạp về tiền tệ, luật pháp, tập quán thương mại và rủi ro tỷ giá hối đoái. Thanh toán quốc tế luôn đóng một vai trò quan trong trong nền kinh tế. Nhưng TTQT lại luôn tiềm ân nhiều rủi ro bởi những đặc thù của nó. Ở nước ta, việc phân tích rủi ro trong thanh toán quốc tế và đưa ra những giải pháp nhằm hạn chế được những rủi ro đó là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Có thé kế đến những tác phẩm tiêu biểu sau: Bài nghiên cứu của tác giả Lại Ngọc Quý, 2001 “Những vấn đề cơ bản nhằm hoàn thiện các nghiệp vụ thanh toán quốc tế trong hệ thống các Ngân hàng thương mại Việt Nam”, Luận án Tiến Sĩ khoa học kinh tế.

2.2. Các Loại Rủi Ro Thường Gặp Trong TTQT

Các loại rủi ro trong thanh toán quốc tế bao gồm rủi ro tín dụng (người mua không thanh toán), rủi ro hối đoái (biến động tỷ giá), rủi ro hoạt động (lỗi nghiệp vụ) và rủi ro pháp lý (tranh chấp hợp đồng). Việc xác định và phân loại các rủi ro này là bước đầu tiên để xây dựng các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro hiệu quả. Tác giả đã đề cập đến Thanh Toán quốc tế và phân biệt rủi ro thanh toán quốc tế thành ba nguyên nhân: Rủi ro từ kỹ thuật nghiệp vụ, rủi ro đạo đức và rủi ro do cơ chế chính sách thay đổi. Trong đó, tác giả mới chỉ đề cập sơ qua về một số kỹ thuật nghiệp vụ đơn giản, các rủi ro cho người tham gia.

2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro Thanh toán quốc tế

Rủi ro trong thanh toán quốc tế chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm môi trường kinh tế vĩ mô (lạm phát, lãi suất), chính sách tỷ giá, tình hình chính trị, pháp luật và tập quán thương mại của các quốc gia liên quan. Các yếu tố này có thể tác động đến khả năng thanh toán của các bên tham gia giao dịch và làm tăng rủi ro cho Ngân hàng TMCP. Cụ thể là: Nguyễn Thi Quy và tập thé tac giả Trường Đại học Ngoại thương với đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, 2007. Nghiên cứu — Phân tích các rủi ro trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.

III. Phân Tích Rủi Ro TTQT Tại SHB Giai Đoạn 2014 2017

Phần này của luận văn tập trung vào việc phân tích thực trạng rủi ro trong thanh toán quốc tế tại SHB trong giai đoạn 2014-2017. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động kinh doanh và các tài liệu liên quan của SHB. Phân tích này sẽ giúp xác định các loại rủi ro cụ thể mà SHB đang phải đối mặt, mức độ ảnh hưởng của chúng và các nguyên nhân gây ra rủi ro. Sự mở rộng và phát triển đa dạng các sản phẩm thanh toán quốc tế đã tạo tiền dé căn bản dé đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu và yêu cầu kiện toàn hóa hệ thống dịch vụ của ngân hàng trong quá trình mở cửa nén kinh tế đất nước.

3.1. Thực trạng hoạt động Thanh toán Quốc tế tại SHB 2014 2017

Giai đoạn 2014-2017 chứng kiến sự tăng trưởng đáng kể trong hoạt động thanh toán quốc tế tại SHB. Tuy nhiên, đi kèm với sự tăng trưởng này là sự gia tăng về mức độ rủi ro. Việc đánh giá chính xác thực trạng hoạt động TTQT tại SHB trong giai đoạn này là rất quan trọng để đưa ra các giải pháp phù hợp. Tổng hợp các phương thức thanh toán quốc tế 2014-2017 1 DANH MỤC HÌNH VẼ, SƠ ĐỎ SIT| Hình Nội dung Trang 1 Hình 3.1 | Trình độ thực hiện nghiệp vụ thanh toán ghi SỐ 58.

3.2. Đánh giá các loại Rủi Ro TTQT phát sinh tại SHB

Phân tích chi tiết các loại rủi ro đã phát sinh trong hoạt động thanh toán quốc tế tại SHB trong giai đoạn 2014-2017, bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro hối đoái, rủi ro hoạt động và rủi ro pháp lý. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng loại rủi ro đến hoạt động kinh doanh của SHB. Phân tích đánh giá rủi ro trong thanh toán quốc tế tai Ngân hàng TMCP. Phân loại theo nguyên nhân phat sinh. Phân loại theo các phương thức thanh toán quốc tế.

3.3. Nguyên nhân dẫn đến Rủi Ro trong TTQT tại SHB

Xác định các nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro trong thanh toán quốc tế tại SHB, bao gồm cả các yếu tố bên trong (quy trình nghiệp vụ, năng lực cán bộ) và các yếu tố bên ngoài (biến động kinh tế, thay đổi chính sách). Biện pháp phòng, chống rủi ro thanh toán quốc tế mà Ngân hàng TMCP Sai Gòn Hà Nội đã và đang áp dụng. Đánh giá chung công tác phòng chống rủi ro trong thanh toán quốc tế của Ngân hang TMCP Sai Gòn Hà NỘI. Kết quả đạt được. Những hạn chế và nguyên nhân.

IV. Giải Pháp Hạn Chế Rủi Ro TTQT Tại Ngân Hàng SHB

Dựa trên kết quả phân tích thực trạng rủi ro trong thanh toán quốc tế tại SHB, luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động. Các giải pháp này bao gồm hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm soát nội bộ. Một số kiến nghị.----- 2-2 £+E22EE2EE£EEEEEEEEEEEEEEEEE1211211211 111L.1 Đối với chính phủ . Đối với Ngân hàng nha nước. Kiến nghị đối với Doanh nghiệp XNK . Kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội .- ¿22-52-5221 ‡2kEEE 2121121121121 1111111211211 211 1xx 1033

4.1. Hoàn thiện Quy Trình Nghiệp Vụ Thanh toán Quốc Tế tại SHB

Đề xuất các biện pháp hoàn thiện quy trình nghiệp vụ thanh toán quốc tế tại SHB, từ khâu tiếp nhận hồ sơ đến khâu thanh toán và hạch toán. Tập trung vào việc chuẩn hóa quy trình, giảm thiểu sai sót và tăng cường tính minh bạch. Trong phan phụ lục 4, tác giả dé cập thăng đến các rủi ro phát sinh, chỉ ra nguyên nhân cơ bản, nhưng mới chỉ dừng ở mức đề cập. Chưa đánh giá một cách chuyên sâu hơn về rủi ro và tác.

4.2. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Thanh toán Quốc Tế tại SHB

Đề xuất các chương trình đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ thanh toán quốc tế tại SHB. Tập trung vào việc nâng cao kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và ý thức tuân thủ quy định. Quá trình tăng trưởng trong nền kinh tế thé giới và toàn cầu hóa đã kéo theo sự lộn xộn trong quá trình thanh toán. Một phần nguyên nhân được đưa ra là việc duy trình hệ thống thanh toán cũ (đã được lập từ nhiều thập kỷ trước) vẫn được tiếp tục sử dụng, và chúng sẽ được cải tiễn thêm dé đáp ứng các nhu cầu của doanh nghiệp hiện đại.

4.3. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong TTQT tại Ngân Hàng SHB

Đề xuất các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thanh toán quốc tế tại SHB, như sử dụng hệ thống thanh toán điện tử, chữ ký số và các công cụ quản lý rủi ro trực tuyến. Mục tiêu là tăng cường tính tự động hóa, giảm thiểu thời gian xử lý và nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro. Ứng dụng công nghệ trong thanh toán quốc tế SHB. Tổ chức này đã đề cập đến vấn đề thanh toán xuyên biên giới trong bối cảnh thế giới hiện nay. Với việc sử dụng chủ yếu phương pháp nghiên cứu định lượng thông qua việc thực hiện các cuộc khảo sát với đối tượng điều tra là các ngân hàng và nhà cung cấp dịch vụ thanh toán quốc tế, cũng như những người thực hiện thanh toán xuyên quốc gia.

V. Định hướng Phát triển và Kiến nghị cho SHB

Luận văn đề xuất các định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế của SHB trong tương lai, đồng thời đưa ra một số kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan quản lý liên quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thanh toán quốc tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hang TMCP Sài Gòn Hà NỘI. G2191 2111 112111 1 2111 11g ng nh rệt 78 4. Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội tới năm 2025 .--- 6 6 11v ng HH ngàn nưệt 78 4. Định hướng phát triển hoạt động TTQT của Ngân hàng TMCP Sai Gòn Hà Nội trong thời gian ỚI.- --- 6 5c + x1 vn ng nàn 800

5.1. Mục tiêu quản trị rủi ro trong Thanh toán quốc tế đến năm 2025

Xây dựng mục tiêu quản trị rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế đến năm 2025 của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà NỘI, tập trung vào các chỉ tiêu định lượng và định tính cụ thể. Mục tiêu quản trị rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế đến năm 2025 của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà NỘI. Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong Thanh toán quốc tế của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà NỘI .-- G1 9E ng ng ng 833 4. Các giải pháp chung

5.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ

Đưa ra các kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ về việc hoàn thiện khung pháp lý, chính sách quản lý ngoại hối và hỗ trợ các ngân hàng thương mại trong hoạt động thanh toán quốc tế. Hầu hết những câu trả lời trong khảo sát của nghiên cứu đến từ những ngân hàng và nhà cung cấp dịch vụ thanh toán quốc tế tại Hoa Kì nên những đánh giá rút ra không được xem như mang tính đại diện cho toàn cầu.

VI. Kết luận và Hàm Ý Quản Lý Rủi Ro Trong TTQT tại SHB

Luận văn kết luận về tầm quan trọng của việc quản lý rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế đối với sự phát triển bền vững của SHB. Đồng thời, đưa ra các hàm ý quản lý để SHB có thể áp dụng các giải pháp đã đề xuất một cách hiệu quả. Nhận định được xu hướng phát triển mới trong hoạt động quản trị rủi ro trên thế giới và định hướng cho các doanh nghiệp Việt Nam. Điểm nhắn của bài nghiên cứu là đưa ra những giải pháp thiết thực nhất cho các doanh nghiệp Việt Nam giảm thiểu được rủi ro trong kinh doanh quốc tế cũng như những kiến nghị hợp lý đề xuất với Quốc hội, Chính phủ, Ngân hàng nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Thương mại, Bộ Ngoại giao.

6.1. Tóm tắt các Giải Pháp quan trọng nhất đã được Đề Xuất

Tóm tắt các giải pháp quan trọng nhất đã được đề xuất trong luận văn, nhấn mạnh tính khả thi và hiệu quả của chúng. Nhắc lại những lợi ích mà SHB có thể đạt được khi áp dụng các giải pháp này. Kiến nghị những giải pháp nhằm tăng cường các hoạt động quản lý rủi ro ngoại hỗi của các công ty Anh. Bai viết này rất hữu ích không chỉ cho các doanh nghiệp tham gia vào thương mại quốc tế, mà còn cho các tô chức tai chính quan tâm đến việc cung cấp sản phẩm bảo hiểm rủi ro cho các doanh nghiệp này.

6.2. Hàm Ý Quản Lý Rủi Ro và Triển Vọng trong Tương Lai

Đưa ra các hàm ý quản lý cho SHB, giúp ngân hàng có thể áp dụng các giải pháp đã đề xuất một cách hiệu quả. Đồng thời, đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo để tiếp tục hoàn thiện công tác quản lý rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế. Nghiên cứu này tập trung vào việc làm thế nào các công ty Anh quản lý rủi ro ngoại hối của họ và các van đề liên quan rủi ro tỷ giá, xác định mức độ mà các công ty sử dụng các kỹ thuật quản lý rủi ro ngoại hối.

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động thanh toán quốc tế đóng vai trò thiết yếu trong phát triển kinh tế toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập sâu rộng của Việt Nam từ khi gia nhập WTO năm 2011. Tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội (SHB), hoạt động thanh toán quốc tế đã có những bước phát triển đáng kể, góp phần thúc đẩy thương mại xuất nhập khẩu và nâng cao hiệu quả kinh doanh ngân hàng. Tuy nhiên, hoạt động này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro phức tạp do sự khác biệt về pháp luật, tập quán, ngôn ngữ và biến động kinh tế chính trị quốc tế. Từ năm 2014 đến 2017, SHB đã thực hiện hàng nghìn giao dịch thanh toán quốc tế với tổng giá trị lên tới hàng tỷ USD, trong đó phương thức thanh toán bằng thư tín dụng (L/C) chiếm tỷ trọng lớn nhất. Mặc dù vậy, hoạt động thanh toán quốc tế tại SHB vẫn đối mặt với nhiều thách thức như rủi ro tín dụng, rủi ro tỷ giá, rủi ro pháp lý và rủi ro đạo đức, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và an toàn của ngân hàng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích chi tiết các loại rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế tại SHB, đánh giá thực trạng và nguyên nhân phát sinh rủi ro, từ đó đề xuất các giải pháp phòng ngừa và quản lý rủi ro hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại SHB trong giai đoạn 2014-2017, với trọng tâm là các phương thức thanh toán quốc tế chủ yếu như chuyển tiền, nhờ thu và tín dụng chứng từ. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro, góp phần bảo vệ lợi ích của ngân hàng và khách hàng, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của hoạt động thanh toán quốc tế trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản trị rủi ro và mô hình phân loại rủi ro trong thanh toán quốc tế. Lý thuyết quản trị rủi ro tập trung vào việc nhận diện, đánh giá và kiểm soát các rủi ro nhằm giảm thiểu tổn thất cho tổ chức tài chính. Mô hình phân loại rủi ro trong thanh toán quốc tế được xây dựng dựa trên nguyên nhân phát sinh và phương thức thanh toán, bao gồm các khái niệm chính như:

• Rủi ro tín dụng: Rủi ro phát sinh do khả năng không thực hiện nghĩa vụ thanh toán của đối tác hoặc ngân hàng nước ngoài.
• Rủi ro tỷ giá: Rủi ro do biến động tỷ giá ngoại tệ ảnh hưởng đến giá trị thanh toán.
• Rủi ro pháp lý: Rủi ro liên quan đến sự không đồng nhất của hệ thống pháp luật và quy định quốc tế.
• Rủi ro đạo đức: Rủi ro phát sinh từ hành vi gian lận hoặc thiếu trung thực của các bên tham gia giao dịch.
• Rủi ro kỹ thuật nghiệp vụ: Sai sót trong quá trình xử lý nghiệp vụ thanh toán.

Khung lý thuyết này giúp phân tích sâu sắc các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro trong thanh toán quốc tế và làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp quản lý phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích tổng hợp, thống kê, so sánh và nghiên cứu trường hợp (case study). Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các giao dịch thanh toán quốc tế tại SHB trong giai đoạn 2014-2017, với số liệu sơ cấp thu thập từ hồ sơ nghiệp vụ, báo cáo tài chính và các tài liệu nội bộ của ngân hàng. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ dữ liệu giao dịch để đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các công cụ thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm để đánh giá xu hướng và biến động của các chỉ tiêu thanh toán quốc tế. Nghiên cứu trường hợp được áp dụng để làm rõ các tình huống rủi ro cụ thể, từ đó xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp tối ưu. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2018, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích, tổng hợp và viết báo cáo luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng giao dịch thanh toán quốc tế nhưng có sự biến động về phương thức: Từ năm 2014 đến 2017, tổng giá trị thanh toán nhập khẩu tại SHB đạt khoảng 2.853 triệu USD năm 2017, tăng 14,5% so với năm 2014. Tuy nhiên, thanh toán bằng thư tín dụng (L/C) giảm 2,22% năm 2017 so với năm trước, trong khi thanh toán nhờ thu và chuyển tiền tăng lần lượt 12,44% và 5,1%.

2. Rủi ro tín dụng chiếm tỷ trọng lớn nhất: Trong các phương thức thanh toán, rủi ro tín dụng phát sinh chủ yếu từ việc khách hàng mất khả năng thanh toán hoặc đối tác nước ngoài không thực hiện đúng cam kết. Tỷ lệ rủi ro tín dụng trong thanh toán L/C chiếm khoảng 60% tổng rủi ro phát sinh tại SHB.

3. Rủi ro tỷ giá ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận: Biến động tỷ giá USD/VND trong giai đoạn nghiên cứu dao động từ -1,5% đến +2,3% theo từng năm, gây ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị thanh toán và khả năng thu hồi vốn của ngân hàng. SHB duy trì trạng thái ngoại tệ cân bằng với giá trị ngoại tệ quy đổi khoảng 242.679 USD tính đến cuối năm 2017.

4. Rủi ro pháp lý và kỹ thuật nghiệp vụ vẫn tồn tại: Các sai sót trong xử lý chứng từ, chậm trễ trong thanh toán và sự không đồng bộ trong quy định pháp luật quốc tế gây ra khoảng 15% các sự cố rủi ro trong thanh toán quốc tế tại SHB.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các rủi ro trên xuất phát từ đặc thù phức tạp của thanh toán quốc tế, bao gồm sự khác biệt về pháp luật, tập quán kinh doanh và biến động kinh tế chính trị toàn cầu. So với các nghiên cứu trong ngành, kết quả tại SHB tương đồng với xu hướng chung của các ngân hàng thương mại Việt Nam khi rủi ro tín dụng và tỷ giá luôn là thách thức lớn nhất. Việc giảm tỷ trọng thanh toán L/C phản ánh sự thận trọng trong quản lý rủi ro và xu hướng chuyển dịch sang các phương thức thanh toán an toàn hơn như nhờ thu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện sự biến động giá trị thanh toán theo phương thức qua các năm, cùng bảng phân loại tỷ lệ rủi ro theo từng loại. Điều này giúp minh họa rõ nét tác động của từng loại rủi ro đến hoạt động thanh toán quốc tế của SHB.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường thẩm định tín dụng và giám sát khách hàng: Áp dụng các công cụ phân tích tài chính hiện đại để đánh giá năng lực tài chính và khả năng hoàn trả của khách hàng trước khi mở L/C hoặc cấp tín dụng thanh toán. Mục tiêu giảm tỷ lệ rủi ro tín dụng xuống dưới 5% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng tín dụng và quản lý rủi ro SHB.

2. Áp dụng công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá: Sử dụng các sản phẩm phái sinh ngoại hối như hợp đồng kỳ hạn, quyền chọn để bảo vệ giá trị thanh toán trước biến động tỷ giá. Mục tiêu duy trì trạng thái ngoại tệ cân bằng và giảm thiểu tổn thất do tỷ giá trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ phận kinh doanh ngoại hối và quản lý rủi ro.

3. Nâng cao năng lực xử lý nghiệp vụ và ứng dụng công nghệ thông tin: Đẩy mạnh tin học hóa quy trình thanh toán quốc tế, áp dụng hệ thống SWIFT và các phần mềm quản lý chứng từ để giảm thiểu sai sót kỹ thuật nghiệp vụ. Mục tiêu giảm 30% lỗi nghiệp vụ trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin và phòng thanh toán quốc tế.

4. Hoàn thiện khung pháp lý nội bộ và phối hợp với cơ quan quản lý: Xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ, cập nhật kịp thời các quy định pháp luật quốc tế và trong nước liên quan đến thanh toán quốc tế. Mục tiêu nâng cao tuân thủ pháp luật và giảm thiểu rủi ro pháp lý trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng pháp chế và quản lý rủi ro.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ngân hàng thương mại: Giúp các ngân hàng nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý rủi ro trong thanh toán quốc tế, từ đó cải thiện hiệu quả hoạt động và giảm thiểu tổn thất.

2. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu: Cung cấp kiến thức về các rủi ro tiềm ẩn trong thanh toán quốc tế và cách lựa chọn phương thức thanh toán phù hợp để bảo vệ quyền lợi.

3. Cơ quan quản lý nhà nước: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định pháp luật nhằm tạo môi trường thanh toán quốc tế an toàn, minh bạch và hiệu quả.

4. Học viên, nghiên cứu sinh ngành kinh tế, tài chính ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá cho việc nghiên cứu chuyên sâu về quản trị rủi ro và hoạt động thanh toán quốc tế trong bối cảnh hội nhập.

Câu hỏi thường gặp

1. Thanh toán quốc tế là gì và tại sao lại có nhiều rủi ro?
   Thanh toán quốc tế là quá trình thực hiện nghĩa vụ chi trả giữa các bên ở các quốc gia khác nhau thông qua hệ thống ngân hàng. Rủi ro phát sinh do sự khác biệt về pháp luật, tập quán, biến động tỷ giá và các yếu tố kinh tế chính trị quốc tế.

2. Phương thức thanh toán nào phổ biến nhất tại SHB?
   Phương thức thanh toán bằng thư tín dụng (L/C) chiếm tỷ trọng lớn nhất, tuy nhiên trong những năm gần đây, thanh toán nhờ thu và chuyển tiền cũng tăng trưởng đáng kể.

3. Rủi ro tín dụng trong thanh toán quốc tế là gì?
   Là rủi ro do đối tác hoặc ngân hàng nước ngoài không thực hiện đúng nghĩa vụ thanh toán, gây tổn thất cho ngân hàng hoặc khách hàng.

4. SHB đã áp dụng những biện pháp nào để giảm thiểu rủi ro tỷ giá?
   SHB sử dụng các công cụ phái sinh ngoại hối như hợp đồng kỳ hạn và quyền chọn để bảo vệ giá trị thanh toán trước biến động tỷ giá.

5. Làm thế nào để giảm thiểu rủi ro pháp lý trong thanh toán quốc tế?
   Cần xây dựng quy trình nội bộ chặt chẽ, cập nhật kịp thời các quy định pháp luật và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý để đảm bảo tuân thủ.

Kết luận

• Hoạt động thanh toán quốc tế tại SHB trong giai đoạn 2014-2017 phát triển ổn định với tổng giá trị giao dịch hàng tỷ USD, tuy nhiên tồn tại nhiều loại rủi ro đặc thù.
• Rủi ro tín dụng và rủi ro tỷ giá là hai thách thức lớn nhất ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng.
• Các rủi ro pháp lý, đạo đức và kỹ thuật nghiệp vụ cũng cần được quan tâm và kiểm soát chặt chẽ.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực quản lý rủi ro, bao gồm thẩm định tín dụng, sử dụng công cụ phòng ngừa tỷ giá, ứng dụng công nghệ và hoàn thiện khung pháp lý.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các ngân hàng thương mại Việt Nam trong việc nâng cao hiệu quả và an toàn hoạt động thanh toán quốc tế trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Để tiếp tục phát triển, SHB cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tăng cường đào tạo nhân sự và đầu tư công nghệ. Các tổ chức và cá nhân quan tâm có thể liên hệ với phòng nghiên cứu của SHB để nhận thêm thông tin chi tiết và hỗ trợ chuyên môn.