Tổng quan nghiên cứu

Chia sẻ tri thức đã trở thành một chủ đề quan trọng trong quản trị nguồn nhân lực từ đầu những năm 2000, đặc biệt trong bối cảnh các tổ chức công ngày càng chú trọng nâng cao hiệu quả hoạt động. Theo báo cáo khảo sát tại Sở Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh, với tổng số 237 công chức, trong đó hơn 1/3 là lực lượng trẻ, việc chia sẻ tri thức giữa các công chức đóng vai trò then chốt trong việc duy trì và phát triển năng lực tổ chức. Tuy nhiên, thực tế cho thấy công chức tại đây thường chịu áp lực công việc lớn, thiếu thời gian trao đổi và chưa hình thành được văn hóa học hỏi, chia sẻ tri thức hiệu quả. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi chia sẻ tri thức của công chức tại Sở Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ tháng 10/2017 đến tháng 3/2018, qua đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả chia sẻ tri thức, góp phần tăng cường sự liên kết và hiệu suất công việc của đơn vị. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ lãnh đạo đơn vị xây dựng chính sách quản trị tri thức phù hợp, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nghiên cứu về quản lý công và phát triển nguồn nhân lực trong khu vực công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị tri thức, tập trung vào khái niệm chia sẻ tri thức được định nghĩa là quá trình trao đổi thông tin, kinh nghiệm và kỹ năng giữa các cá nhân nhằm tạo ra giá trị cho tổ chức. Tri thức được phân loại thành tri thức tường minh và tri thức tiềm ẩn, cả hai đều có thể được chia sẻ thông qua các hình thức giao tiếp khác nhau. Các yếu tố chính ảnh hưởng đến chia sẻ tri thức trong tổ chức bao gồm: Niềm tin (trust), Giao tiếp (communication), Lãnh đạo (leadership), Cấu trúc tổ chức (organizational structure), Hệ thống công nghệ thông tin (information technology system) và Thời gian (time allocation). Mô hình nghiên cứu đề xuất dựa trên tổng hợp các nghiên cứu trước đây, trong đó năm yếu tố đầu tiên được xác định có ảnh hưởng tích cực đến chia sẻ tri thức, còn yếu tố Thời gian được đưa vào để kiểm định tác động trong bối cảnh thực tiễn của Sở Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành theo hai giai đoạn: nghiên cứu sơ bộ định tính và nghiên cứu chính thức định lượng. Giai đoạn sơ bộ gồm phỏng vấn trực tiếp 8 công chức chủ chốt tại Sở nhằm hiệu chỉnh thang đo và xác định các yếu tố ảnh hưởng. Giai đoạn chính thức sử dụng bảng câu hỏi Likert 5 điểm với 29 biến quan sát, khảo sát 200 công chức, thu về 178 phiếu hợp lệ. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện và khả năng tiếp cận. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS, kiểm định độ tin cậy thang đo qua hệ số Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các nhân tố, và phân tích hồi quy tuyến tính bội để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Ngoài ra, các kiểm định T-Test và ANOVA được sử dụng để phân tích ảnh hưởng của các biến nhân khẩu học đến hành vi chia sẻ tri thức.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Niềm tin có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến chia sẻ tri thức với hệ số Cronbach’s alpha 0.764 và mức độ tương quan biến-tổng trên 0.3. Công chức tin tưởng đồng nghiệp sẽ hỗ trợ khi cần giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ tri thức.

  2. Giao tiếp được đánh giá với hệ số Cronbach’s alpha 0.718, thể hiện vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy chia sẻ tri thức. Các cuộc đối thoại trực tiếp và hợp tác nhóm làm tăng khả năng trao đổi thông tin giữa các công chức.

  3. Lãnh đạo có ảnh hưởng mạnh mẽ với hệ số Cronbach’s alpha 0.831. Người quản lý được nhận định là tấm gương và động lực thúc đẩy công chức chia sẻ tri thức, đồng thời tạo môi trường hỗ trợ và khuyến khích hành vi này.

  4. Cấu trúc tổ chức với hệ số Cronbach’s alpha 0.772 cho thấy các quy trình làm việc, luồng thông tin và tổ chức nhóm công tác có ảnh hưởng tích cực đến chia sẻ tri thức. Việc thiết lập các tổ công tác liên phòng ban giúp tăng cường trao đổi và phối hợp.

  5. Hệ thống công nghệ thông tin có hệ số Cronbach’s alpha cao nhất là 0.913, khẳng định vai trò thiết yếu của công nghệ trong việc hỗ trợ chia sẻ tri thức, giúp công chức dễ dàng trao đổi và truy cập thông tin quan trọng.

  6. Thời gian mặc dù được đưa vào mô hình, nhưng kết quả phân tích cho thấy yếu tố này không có ảnh hưởng đáng kể đến hành vi chia sẻ tri thức tại Sở Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây trên thế giới, khẳng định vai trò của niềm tin, giao tiếp, lãnh đạo, cấu trúc tổ chức và công nghệ thông tin trong việc thúc đẩy chia sẻ tri thức. Việc niềm tin được đánh giá cao cho thấy sự gắn kết xã hội và sự tin cậy giữa các công chức là nền tảng quan trọng để chia sẻ tri thức hiệu quả. Giao tiếp trực tiếp và hợp tác nhóm tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi thông tin, giảm thiểu hiểu lầm và tăng cường sự phối hợp. Lãnh đạo đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng văn hóa chia sẻ tri thức, tạo động lực và môi trường làm việc tích cực. Cấu trúc tổ chức linh hoạt, với các quy trình và tổ chức nhóm phù hợp, giúp giảm rào cản thông tin và tăng cường sự phối hợp liên phòng ban. Hệ thống công nghệ thông tin hiện đại hỗ trợ việc lưu trữ, truy cập và truyền tải tri thức nhanh chóng, hiệu quả. Ngược lại, yếu tố thời gian không có tác động đáng kể có thể do đặc thù công việc và văn hóa tổ chức tại Sở Tài chính, nơi công chức phải ưu tiên hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn, dẫn đến việc chia sẻ tri thức không bị chi phối nhiều bởi thời gian phân bổ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố, hoặc bảng tổng hợp hệ số Cronbach’s alpha và kết quả hồi quy để minh họa sự phù hợp của mô hình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng niềm tin giữa các công chức thông qua các hoạt động giao lưu, đào tạo kỹ năng mềm và xây dựng văn hóa làm việc cởi mở, nhằm nâng cao sự tin tưởng và hỗ trợ lẫn nhau trong công việc. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo Sở và phòng Tổ chức cán bộ.

  2. Khuyến khích giao tiếp trực tiếp và hợp tác nhóm bằng cách tổ chức các buổi họp nhóm, hội thảo chuyên đề và các hoạt động team building để tạo điều kiện trao đổi thông tin thường xuyên và hiệu quả. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Trưởng các phòng ban và nhóm công tác.

  3. Nâng cao vai trò lãnh đạo trong việc thúc đẩy chia sẻ tri thức thông qua đào tạo kỹ năng lãnh đạo, xây dựng chính sách khuyến khích và đánh giá hiệu quả công tác chia sẻ tri thức của công chức. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Quản lý nhân sự.

  4. Cải tiến cấu trúc tổ chức và quy trình làm việc nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi thông tin giữa các phòng ban, thiết lập các tổ công tác liên phòng ban để giải quyết các vấn đề chuyên môn phức tạp. Thời gian thực hiện: 6-9 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo Sở và phòng Quản lý hành chính.

  5. Đầu tư và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ chia sẻ tri thức như phần mềm quản lý tri thức, mạng nội bộ, công cụ giao tiếp trực tuyến, đồng thời đào tạo công chức sử dụng hiệu quả các công cụ này. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin và Ban lãnh đạo Sở.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý các cơ quan hành chính nhà nước: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách quản trị tri thức, nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành tổ chức.

  2. Chuyên viên quản lý nhân sự và phát triển nguồn nhân lực: Giúp hiểu rõ các yếu tố thúc đẩy chia sẻ tri thức, từ đó thiết kế các chương trình đào tạo, phát triển văn hóa tổ chức phù hợp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị công và quản trị kinh doanh: Tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và phương pháp nghiên cứu trong lĩnh vực chia sẻ tri thức và quản lý công.

  4. Các tổ chức và doanh nghiệp quan tâm đến quản trị tri thức: Có thể áp dụng các kết quả nghiên cứu để cải thiện văn hóa chia sẻ tri thức, tăng cường sự phối hợp và nâng cao năng suất làm việc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chia sẻ tri thức là gì và tại sao nó quan trọng trong khu vực công?
    Chia sẻ tri thức là quá trình trao đổi thông tin, kinh nghiệm giữa các cá nhân nhằm tạo ra giá trị chung. Trong khu vực công, nó giúp nâng cao hiệu quả cung cấp dịch vụ, tăng cường sự phối hợp và đổi mới tổ chức.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến chia sẻ tri thức của công chức?
    Nghiên cứu cho thấy niềm tin và lãnh đạo là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất, bởi chúng tạo nền tảng cho sự tin tưởng và động lực chia sẻ tri thức.

  3. Tại sao yếu tố thời gian không ảnh hưởng đáng kể đến chia sẻ tri thức tại Sở Tài chính?
    Do đặc thù công việc và văn hóa tổ chức, công chức ưu tiên hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn, nên thời gian không phải là rào cản chính trong việc chia sẻ tri thức.

  4. Làm thế nào để nâng cao vai trò lãnh đạo trong thúc đẩy chia sẻ tri thức?
    Thông qua đào tạo kỹ năng lãnh đạo, xây dựng chính sách khuyến khích và tạo môi trường làm việc hỗ trợ, lãnh đạo có thể trở thành tấm gương và động lực cho công chức.

  5. Hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ chia sẻ tri thức như thế nào?
    Công nghệ giúp lưu trữ, truy cập và truyền tải tri thức nhanh chóng, tạo điều kiện cho công chức trao đổi thông tin hiệu quả, giảm thiểu rào cản về không gian và thời gian.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến chia sẻ tri thức của công chức tại Sở Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh: Niềm tin, Giao tiếp, Lãnh đạo, Cấu trúc tổ chức và Hệ thống công nghệ thông tin.
  • Yếu tố Thời gian không có tác động đáng kể trong bối cảnh nghiên cứu.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ động lực thúc đẩy hành vi chia sẻ tri thức trong khu vực công, cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách quản trị tri thức.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả chia sẻ tri thức, từ đó tăng cường năng lực hoạt động và hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các cơ quan công khác để hoàn thiện mô hình quản trị tri thức trong khu vực công.

Hành động ngay hôm nay: Lãnh đạo và quản lý Sở Tài chính cần xem xét áp dụng các giải pháp nghiên cứu đề xuất để thúc đẩy văn hóa chia sẻ tri thức, nâng cao hiệu quả công việc và phát triển bền vững tổ chức.