Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và củng cố quốc phòng an ninh (QP&AN) của Việt Nam, công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đội ngũ cán bộ các cấp, các ngành giữ vai trò then chốt. Tại Trường Quân sự Thành phố Hồ Chí Minh, nhiệm vụ này được thực hiện từ năm 2007 đến nay, nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và nâng cao nhận thức về QP&AN cho cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, cán bộ lãnh đạo quản lý cấp phòng và tương đương, cũng như người quản lý doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước. Theo báo cáo, từ năm 2007 đến 2013, 100% học viên thuộc đối tượng 3 đạt yêu cầu học tập, trong đó gần 89% đạt khá, giỏi. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế về nhận thức, phương pháp giảng dạy và phối hợp tổ chức.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ vai trò công tác đảng (CTĐ), công tác chính trị (CTCT) trong nhiệm vụ bồi dưỡng kiến thức QP&AN tại Trường Quân sự Thành phố Hồ Chí Minh, đánh giá thực trạng, nguyên nhân và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động CTĐ, CTCT trong bồi dưỡng kiến thức QP&AN cho đối tượng 3 trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, với dữ liệu chủ yếu từ năm 2007 đến nay và các giải pháp có giá trị ứng dụng đến năm 2025.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho lãnh đạo, chỉ huy và các cơ quan chức năng vận dụng vào công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, củng cố nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân trong tình hình mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hệ thống quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các nghị quyết, chỉ thị của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD) gắn với thế trận an ninh nhân dân (ANND). Các lý thuyết trọng tâm bao gồm:

  • Lý thuyết về công tác đảng và công tác chính trị trong quân đội: Nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ chính trị viên trong việc định hướng tư tưởng, tổ chức thực hiện nhiệm vụ QP&AN.
  • Mô hình giáo dục quốc phòng toàn dân: Bao gồm các hoạt động giáo dục, bồi dưỡng kiến thức QP&AN nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm và năng lực thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
  • Khái niệm bồi dưỡng kiến thức QP&AN: Là hoạt động có tổ chức, có mục đích nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm xử lý các vấn đề về quốc phòng và an ninh cho cán bộ các cấp, các ngành.

Các khái niệm chính được làm rõ gồm: công tác đảng (CTĐ), công tác chính trị (CTCT), bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh, đối tượng bồi dưỡng (đối tượng 3), và nhiệm vụ xây dựng nền QPTD gắn với ANND.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, kết hợp phân tích - tổng hợp, lôgic - lịch sử, thống kê, so sánh, điều tra xã hội học, tổng kết thực tiễn và phương pháp chuyên gia. Cỡ mẫu khảo sát gồm 300 học viên và 100 cán bộ, giáo viên của Trường Quân sự Thành phố Hồ Chí Minh, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho đối tượng nghiên cứu.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

  • Báo cáo sơ kết, tổng kết công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN của Trường Quân sự Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2007 đến 2014.
  • Kết quả điều tra xã hội học về nhận thức, thái độ và chất lượng giảng dạy, học tập.
  • Các văn bản pháp luật, nghị quyết, chỉ thị liên quan đến công tác giáo dục QP&AN.
  • Tư liệu, số liệu và kết quả khảo sát thực tế do tác giả thu thập.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2007 đến 2015, tập trung phân tích thực trạng, nguyên nhân và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả CTĐ, CTCT trong nhiệm vụ bồi dưỡng kiến thức QP&AN.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Vai trò lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng và Ban Giám hiệu Nhà trường được phát huy tốt: 75% cán bộ, giáo viên đánh giá sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường là thường xuyên và chặt chẽ. Các nghị quyết chuyên đề và chỉ thị được quán triệt nghiêm túc, tạo nền tảng vững chắc cho công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN.

  2. Chất lượng giảng dạy và học tập có chuyển biến tích cực: 24,66% học viên đánh giá chất lượng giảng dạy đáp ứng tốt yêu cầu, 57,33% đánh giá khá. Kết quả học tập của đối tượng 3 đạt 100% yêu cầu, trong đó gần 89% khá, giỏi. Tuy nhiên, 27% cán bộ, chiến sĩ và 35,66% học viên cho rằng hình thức, phương pháp CTĐ, CTCT chưa phù hợp.

  3. Nội dung, hình thức và phương pháp CTĐ, CTCT còn chậm đổi mới: Nội dung giáo dục chính trị tư tưởng chưa bám sát kịp thời tình hình thực tế, hình thức giáo dục còn đơn điệu, thiếu ứng dụng công nghệ hiện đại. 65,5% ý kiến cho rằng sự phối hợp giữa Nhà trường với các ban, ngành địa phương chưa thường xuyên, ảnh hưởng đến chất lượng bồi dưỡng.

  4. Nhận thức và trách nhiệm của một số cấp ủy, cán bộ chủ trì còn hạn chế: Một số cán bộ chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của nhiệm vụ QP&AN, dẫn đến việc cử cán bộ đi học chưa nghiêm túc, tự học tự bồi dưỡng chưa tích cực. 72,33% cán bộ cho rằng kiến thức QP&AN có vai trò quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ, nhưng vẫn còn một bộ phận chưa thực sự quan tâm.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy CTĐ, CTCT đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm và năng lực thực hiện nhiệm vụ QP&AN cho đội ngũ cán bộ các cấp. Việc lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của Đảng ủy và Ban Giám hiệu Nhà trường đã tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN đạt được kết quả tích cực. Tuy nhiên, hạn chế về đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy và sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng đã ảnh hưởng đến hiệu quả tổng thể.

So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục quốc phòng tại các quân khu khác, kết quả tại Trường Quân sự Thành phố Hồ Chí Minh tương đối đồng nhất về vai trò của CTĐ, CTCT nhưng có điểm yếu về đổi mới phương pháp và phối hợp tổ chức. Việc áp dụng các hình thức giáo dục đa dạng, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường phối hợp liên ngành được xem là hướng đi cần thiết để nâng cao chất lượng bồi dưỡng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá chất lượng giảng dạy, nhận thức của cán bộ và học viên, cũng như bảng tổng hợp các hạn chế và nguyên nhân chính. Điều này giúp minh họa rõ nét hơn về thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng và Ban Giám hiệu Nhà trường: Xây dựng kế hoạch CTĐ, CTCT cụ thể, thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng kiến thức QP&AN. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ, giáo viên đánh giá tích cực về công tác lãnh đạo lên trên 90% trong vòng 2 năm tới.

  2. Đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp giảng dạy: Áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác, sử dụng công nghệ thông tin, tổ chức các buổi tọa đàm, thảo luận nhóm và thực hành thực tế. Mục tiêu nâng cao sự hài lòng của học viên về phương pháp giảng dạy lên 85% trong 3 năm.

  3. Tăng cường phối hợp liên ngành giữa Nhà trường với các ban, ngành, đoàn thể địa phương: Thiết lập quy chế phối hợp cụ thể, tổ chức các hội nghị liên ngành định kỳ để trao đổi thông tin, thống nhất kế hoạch và đánh giá kết quả. Mục tiêu đạt sự phối hợp hiệu quả trên 90% các đơn vị liên quan trong vòng 1 năm.

  4. Nâng cao năng lực, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, giáo viên và học viên: Tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lực giảng dạy, bồi dưỡng chính trị tư tưởng, khuyến khích tự học, tự nghiên cứu. Mục tiêu 100% cán bộ, giáo viên được tập huấn định kỳ hàng năm và tăng cường ý thức tự giác học tập của học viên.

  5. Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy: Đầu tư kinh phí nâng cấp phòng học, trang thiết bị nghe nhìn, tài liệu học tập hiện đại nhằm tạo môi trường học tập thuận lợi. Mục tiêu hoàn thiện cơ sở vật chất trong vòng 2 năm, đáp ứng 100% yêu cầu giảng dạy.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý các trường quân sự địa phương: Nghiên cứu giúp nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN, xây dựng kế hoạch CTĐ, CTCT phù hợp với đặc điểm địa phương.

  2. Giáo viên, báo cáo viên giảng dạy môn giáo dục quốc phòng và an ninh: Tham khảo để đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng bài giảng và kỹ năng truyền đạt.

  3. Cán bộ, đảng viên, công chức thuộc đối tượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm và nâng cao nhận thức về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong công tác và đời sống.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành xây dựng Đảng và chính quyền nhà nước: Tài liệu tham khảo quý giá về công tác đảng, công tác chính trị trong lĩnh vực quốc phòng, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học chính trị và quân sự.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác đảng và công tác chính trị có vai trò gì trong bồi dưỡng kiến thức QP&AN?
    CTĐ, CTCT giữ vai trò định hướng tư tưởng, tổ chức thực hiện, đảm bảo hoạt động bồi dưỡng kiến thức QP&AN đi đúng đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ.

  2. Đối tượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN tại Trường Quân sự Thành phố Hồ Chí Minh là ai?
    Đối tượng 3 gồm cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, cán bộ lãnh đạo quản lý cấp phòng và tương đương, người quản lý doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước có quy mô vừa trở lên.

  3. Những hạn chế chính trong công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN hiện nay là gì?
    Bao gồm nội dung, hình thức, phương pháp giảng dạy còn đơn điệu, thiếu đổi mới; sự phối hợp liên ngành chưa chặt chẽ; nhận thức và trách nhiệm của một số cán bộ chưa đầy đủ; cơ sở vật chất còn hạn chế.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN?
    Cần tăng cường lãnh đạo, đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp liên ngành.

  5. Kết quả học tập của học viên có ảnh hưởng thế nào đến công tác QP&AN ở cơ sở?
    Kết quả học tập tốt giúp cán bộ vận dụng kiến thức vào lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ QP&AN hiệu quả, góp phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Kết luận

  • Công tác đảng và công tác chính trị là nhân tố quyết định chất lượng bồi dưỡng kiến thức QP&AN tại Trường Quân sự Thành phố Hồ Chí Minh.
  • Lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy và Ban Giám hiệu Nhà trường đã tạo nền tảng vững chắc cho nhiệm vụ bồi dưỡng kiến thức QP&AN.
  • Nội dung, hình thức và phương pháp giảng dạy cần được đổi mới để phù hợp với đặc điểm đối tượng và tình hình thực tế.
  • Sự phối hợp liên ngành và đầu tư cơ sở vật chất là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm và năng lực của cán bộ, giáo viên, học viên trong giai đoạn đến năm 2025.

Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn quan trọng cho các cấp lãnh đạo, cán bộ quản lý và giảng viên trong công tác bồi dưỡng kiến thức QP&AN, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đề nghị các cơ quan, đơn vị liên quan tiếp tục nghiên cứu, áp dụng và phát triển các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng công tác này trong thời gian tới.