## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập và cạnh tranh ngày càng khốc liệt trong ngành kiểm toán, việc đảm bảo chất lượng dịch vụ kiểm toán trở thành vấn đề cấp thiết. Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C, một trong 10 công ty kiểm toán hàng đầu Việt Nam, đang đối mặt với áp lực giảm giá phí kiểm toán nhằm giữ chân khách hàng và thu hút khách hàng mới. Theo báo cáo năm 2018, doanh thu của công ty đạt khoảng 160 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước, trong khi số lượng khách hàng tăng 10% nhưng số lượng nhân viên giảm 10%, tạo áp lực lớn lên chất lượng kiểm toán. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá ảnh hưởng của phí kiểm toán đến chất lượng kiểm toán tại A&C, xác định hiện tượng giảm giá phí tại các phòng ban và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng kiểm toán. Nghiên cứu được thực hiện tại trụ sở chính và các chi nhánh của công ty trong giai đoạn 2017-2019, với ý nghĩa giúp công ty duy trì vị thế cạnh tranh và nâng cao uy tín trong ngành.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Định nghĩa chất lượng kiểm toán**: Theo DeAngelo (1981), chất lượng kiểm toán là xác suất kiểm toán viên phát hiện và sửa chữa sai phạm trong báo cáo tài chính một cách khách quan và độc lập.
- **Chuẩn mực kiểm toán liên quan**: Chuẩn mực kiểm soát chất lượng số 1 (VSQC1), Chuẩn mực 220 về kiểm soát chất lượng trong kiểm toán, và Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kiểm toán viên, đặc biệt nhấn mạnh về ảnh hưởng của phí kiểm toán đến đạo đức và chất lượng kiểm toán.
- **Mô hình nghiên cứu**: Mô hình giả thuyết phí kiểm toán tác động thuận chiều đến chất lượng kiểm toán, với các biến đo lường như thời gian thực hiện, xét đoán chuyên môn, thử nghiệm kiểm soát, cỡ mẫu chọn, tính đầy đủ của bằng chứng kiểm toán và khả năng phát hiện sai sót.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Dữ liệu thu thập từ báo cáo đánh giá chất lượng nội bộ của A&C năm 2018, kết quả kiểm tra của VACPA và UBCKNN năm 2017, cùng bảng câu hỏi khảo sát 30 kiểm toán viên tại các phòng ban của công ty.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp định tính kết hợp thống kê mô tả, phân tích độ tin cậy thang đo, kiểm định mô hình nghiên cứu bằng phần mềm Excel.
- **Timeline nghiên cứu**: Thu thập và phân tích dữ liệu từ tháng 03/2019 đến tháng 06/2019, với 45 bảng câu hỏi phát ra và 30 bảng hợp lệ được sử dụng trong phân tích.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Hiện tượng giảm giá phí kiểm toán**: 100% người tham gia khảo sát đồng ý có hiện tượng giảm giá phí tại các phòng ban của A&C.
- **Ảnh hưởng đến thời gian thực hiện kiểm toán**: 80% kiểm toán viên đồng ý giảm giá phí làm giảm thời gian thực hiện kiểm toán, với giá trị trung bình 4,0 trên thang Likert 5 điểm.
- **Ảnh hưởng đến hoài nghi nghề nghiệp và xét đoán chuyên môn**: 73,3% đồng ý giảm giá phí làm giảm hoài nghi nghề nghiệp và xét đoán chuyên môn, giá trị trung bình 3,83.
- **Ảnh hưởng đến thử nghiệm kiểm soát và cỡ mẫu chọn**: 73,3% đồng ý giảm giá phí làm giảm thử nghiệm kiểm soát (trung bình 3,7), trong khi 46,6% đồng ý giảm cỡ mẫu chọn (trung bình 3,5).
- **Ảnh hưởng đến thủ tục kiểm toán và phát hiện sai sót**: 53,3% đồng ý giảm giá phí làm giảm một số thủ tục kiểm toán cần thiết (trung bình 3,67), và 63,3% đồng ý ảnh hưởng đến việc phát hiện sai sót (trung bình 3,73).

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy phí kiểm toán có ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng kiểm toán tại A&C. Việc giảm giá phí dẫn đến giảm thời gian và phạm vi kiểm toán, gây áp lực lên kiểm toán viên trong việc thực hiện đầy đủ các thủ tục kiểm toán cần thiết. So với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, kết quả này phù hợp với quan điểm rằng phí kiểm toán thấp làm giảm tính độc lập và chất lượng kiểm toán. Áp lực doanh thu và cạnh tranh gay gắt trong ngành khiến A&C phải giảm giá phí, nhưng điều này tiềm ẩn rủi ro giảm chất lượng dịch vụ, ảnh hưởng đến uy tín và vị thế của công ty. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng ý của kiểm toán viên với các yếu tố ảnh hưởng, hoặc bảng so sánh doanh thu bình quân/khách hàng giữa A&C và các công ty kiểm toán lớn khác.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Nâng cao chất lượng kiểm toán để tăng giá phí**: Tập trung cải tiến quy trình kiểm toán, đảm bảo tuân thủ chuẩn mực, nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và từ đó có cơ sở tăng giá phí kiểm toán. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng kiểm toán.
- **Gia tăng nguồn nhân lực chuyên môn cao**: Tuyển dụng và đào tạo kiểm toán viên có trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp tốt để giảm áp lực công việc và nâng cao chất lượng kiểm toán. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Phòng nhân sự và đào tạo.
- **Xây dựng quy trình kiểm toán chuyên nghiệp, hiện đại**: Áp dụng công nghệ và phần mềm kiểm toán hiện đại như Audit Pro để nâng cao hiệu quả và độ chính xác trong kiểm toán. Thời gian: 9 tháng; Chủ thể: Phòng công nghệ thông tin và kiểm toán.
- **Xây dựng bảng báo giá phù hợp từng nội dung công việc**: Thiết kế bảng giá minh bạch, phù hợp với mức độ phức tạp và yêu cầu của từng khách hàng để tránh giảm giá phí không hợp lý. Thời gian: 3 tháng; Chủ thể: Phòng kinh doanh và quản lý hợp đồng.
- **Đề xuất khung giá phí toàn ngành với VACPA và Bộ Tài chính**: Hợp tác với các cơ quan quản lý để xây dựng khung giá phí kiểm toán chuẩn, hạn chế cạnh tranh không lành mạnh. Thời gian: 12-18 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo và các hiệp hội ngành nghề.
- **Xây dựng đội ngũ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp**: Tăng cường giao tiếp và hỗ trợ khách hàng để nâng cao sự hài lòng và giữ chân khách hàng lâu dài. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Phòng chăm sóc khách hàng.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Ban lãnh đạo công ty kiểm toán**: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán và xây dựng chiến lược phát triển bền vững.
- **Kiểm toán viên và nhân viên phòng kiểm toán**: Hiểu rõ tác động của phí kiểm toán đến công việc và nâng cao ý thức tuân thủ chuẩn mực nghề nghiệp.
- **Các nhà quản lý ngành và cơ quan quản lý nhà nước**: Cơ sở để xây dựng chính sách, khung giá phí và quy định nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán.
- **Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, kiểm toán**: Tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, mô hình tác động và thực trạng ngành kiểm toán tại Việt Nam.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Phí kiểm toán ảnh hưởng như thế nào đến chất lượng kiểm toán?**  
Phí kiểm toán thấp thường dẫn đến giảm thời gian và phạm vi kiểm toán, làm giảm khả năng phát hiện sai sót và giảm chất lượng kiểm toán. Ví dụ, tại A&C, 80% kiểm toán viên đồng ý rằng giảm phí làm giảm thời gian kiểm toán.

2. **Có hiện tượng giảm giá phí kiểm toán tại các công ty không?**  
Có, tại A&C, 100% người tham gia khảo sát xác nhận hiện tượng giảm giá phí tại các phòng ban nhằm cạnh tranh và giữ khách hàng.

3. **Làm thế nào để nâng cao chất lượng kiểm toán khi có áp lực giảm giá phí?**  
Cần nâng cao trình độ nhân lực, áp dụng công nghệ hiện đại, xây dựng quy trình kiểm toán chuyên nghiệp và thiết lập bảng giá phù hợp để cân bằng giữa chi phí và chất lượng.

4. **Chuẩn mực kiểm toán nào liên quan đến chất lượng kiểm toán?**  
Chuẩn mực kiểm soát chất lượng số 1 (VSQC1), Chuẩn mực 220 và Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kiểm toán viên là các chuẩn mực quan trọng đảm bảo chất lượng kiểm toán.

5. **Tại sao doanh thu bình quân/khách hàng lại quan trọng?**  
Doanh thu bình quân/khách hàng phản ánh mức độ đầu tư thời gian và nguồn lực cho mỗi khách hàng. Tại A&C, doanh thu bình quân thấp hơn các công ty lớn tạo áp lực lớn lên kiểm toán viên, ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán.

## Kết luận

- Phí kiểm toán có ảnh hưởng tích cực đến chất lượng kiểm toán; giảm phí dẫn đến giảm chất lượng.  
- Hiện tượng giảm giá phí kiểm toán đang diễn ra phổ biến tại Công ty A&C.  
- Áp lực doanh thu và cạnh tranh gay gắt là nguyên nhân chính dẫn đến giảm giá phí và ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán.  
- Cần có giải pháp đồng bộ từ nâng cao chất lượng nhân lực, quy trình kiểm toán đến chính sách giá phí để cải thiện chất lượng.  
- Giai đoạn tiếp theo tập trung vào triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng nhằm nâng cao vị thế và uy tín của công ty trên thị trường.

**Hành động ngay hôm nay để bảo vệ chất lượng kiểm toán và phát triển bền vững cho công ty bạn!**