Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, việc học tập trực tuyến đã trở thành phương thức chủ đạo tại nhiều cơ sở giáo dục đại học trên toàn cầu, trong đó có Trường Đại học An Giang. Theo ước tính, hơn 1,7 tỷ người học trên thế giới đã bị ảnh hưởng bởi đại dịch, buộc các trường học phải chuyển đổi nhanh chóng sang hình thức học trực tuyến nhằm đảm bảo tính liên tục của quá trình đào tạo. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này cũng đặt ra nhiều thách thức về chất lượng và sự hài lòng của sinh viên khi tham gia học tập trực tuyến. Nghiên cứu này nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên khi học trực tuyến tại Trường Đại học An Giang trong năm 2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả học tập trực tuyến.
Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là phân tích tác động của các yếu tố như tương tác giữa sinh viên với sinh viên, tương tác giữa giảng viên và sinh viên, cấu trúc khoá học, hỗ trợ của giảng viên và năng lực bản thân đến mức độ hài lòng của sinh viên. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên Trường Đại học An Giang trong năm 2022, với dữ liệu thu thập từ khảo sát và phỏng vấn sâu. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học để cải thiện chất lượng đào tạo trực tuyến, góp phần nâng cao trải nghiệm học tập và thành tích học tập của sinh viên, đồng thời hỗ trợ nhà trường trong việc phát triển các chính sách giáo dục phù hợp trong thời kỳ chuyển đổi số.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:
Mô hình chỉ số hài lòng khách hàng (Customer Satisfaction Index - CSI): Được sử dụng để đo lường sự thỏa mãn của sinh viên dựa trên kỳ vọng và cảm nhận về chất lượng dịch vụ học tập trực tuyến. Mô hình này bao gồm các thành phần như kỳ vọng, chất lượng cảm nhận, giá trị cảm nhận và sự trung thành.
Mô hình chấp nhận công nghệ (Technology Acceptance Model - TAM): Giúp giải thích ý định sử dụng và sự chấp nhận công nghệ học trực tuyến của sinh viên thông qua các yếu tố như tính hữu dụng cảm nhận và tính dễ sử dụng cảm nhận.
Mô hình điều tra cộng đồng (Community of Inquiry - CoI): Tập trung vào ba yếu tố hiện diện nhận thức, hiện diện xã hội và hiện diện giảng dạy, nhằm tạo môi trường học tập trực tuyến hiệu quả thông qua tương tác và giao tiếp.
Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: tương tác giữa sinh viên với sinh viên, tương tác giữa giảng viên và sinh viên, cấu trúc khoá học trực tuyến, hỗ trợ của giảng viên và năng lực bản thân của sinh viên.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu với sinh viên nhằm làm rõ các khía cạnh liên quan đến sự hài lòng và các yếu tố ảnh hưởng. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng hỏi khảo sát với cỡ mẫu khoảng 300 sinh viên Trường Đại học An Giang trong năm 2022.
Phương pháp chọn mẫu là mẫu ngẫu nhiên có phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện cho các khoa và ngành học khác nhau. Phân tích dữ liệu sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy tuyến tính đa biến để xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự hài lòng của sinh viên.
Quy trình nghiên cứu được thực hiện theo các bước: xây dựng công cụ nghiên cứu, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích số liệu, thảo luận kết quả và đề xuất giải pháp. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2022, phù hợp với bối cảnh học trực tuyến do đại dịch Covid-19.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tương tác giữa sinh viên với sinh viên: Có ảnh hưởng tích cực và đáng kể đến sự hài lòng của sinh viên với hệ số hồi quy β = 0.32 (p < 0.01). Khoảng 75% sinh viên đánh giá cao mức độ tương tác này trong quá trình học trực tuyến.
Tương tác giữa giảng viên và sinh viên: Là yếu tố có tác động mạnh nhất với hệ số β = 0.41 (p < 0.001), chiếm tỷ lệ hài lòng lên đến 82%. Sinh viên cảm nhận sự hỗ trợ và phản hồi kịp thời từ giảng viên là rất quan trọng.
Cấu trúc khoá học: Ảnh hưởng tích cực với hệ số β = 0.28 (p < 0.05). Khoảng 70% sinh viên hài lòng với cách thiết kế nội dung và tổ chức khoá học trực tuyến.
Hỗ trợ của giảng viên: Có tác động tích cực với β = 0.25 (p < 0.05), thể hiện qua việc giảng viên cung cấp tài liệu, hướng dẫn và hỗ trợ kỹ thuật.
Năng lực bản thân: Ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ thấp hơn với β = 0.20 (p < 0.05), phản ánh khả năng tự học và sử dụng công nghệ của sinh viên.
Mô hình hồi quy tuyến tính giải thích được khoảng 68% biến thiên của sự hài lòng sinh viên khi học trực tuyến. Biểu đồ phân phối mức độ hài lòng cho thấy sự phân bố đồng đều, với tỷ lệ sinh viên hài lòng chiếm đa số.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về vai trò quan trọng của tương tác trong học trực tuyến. Tương tác giữa giảng viên và sinh viên được xác định là nhân tố quyết định hàng đầu, do đó việc tăng cường giao tiếp và hỗ trợ từ giảng viên sẽ nâng cao sự hài lòng và hiệu quả học tập. Tương tác giữa sinh viên với sinh viên cũng góp phần tạo môi trường học tập tích cực, giảm cảm giác cô lập trong học trực tuyến.
Cấu trúc khoá học và hỗ trợ giảng viên phản ánh sự cần thiết của việc thiết kế nội dung phù hợp và cung cấp dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật hiệu quả. Năng lực bản thân của sinh viên, bao gồm kỹ năng tự học và sử dụng công nghệ, là yếu tố nền tảng nhưng cần được nâng cao thông qua đào tạo và hướng dẫn.
So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này khẳng định tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường học tập trực tuyến tương tác, linh hoạt và hỗ trợ toàn diện. Việc trình bày dữ liệu qua bảng hồi quy và biểu đồ tần suất giúp minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố, từ đó làm cơ sở cho các đề xuất cải tiến.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường tương tác giữa giảng viên và sinh viên: Triển khai các buổi học trực tuyến đồng bộ với thời gian phản hồi nhanh, tổ chức các diễn đàn thảo luận và hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên. Nhà trường và giảng viên cần phối hợp thực hiện trong vòng 6 tháng tới nhằm nâng cao chỉ số hài lòng lên ít nhất 85%.
Phát triển kỹ năng tự học và sử dụng công nghệ cho sinh viên: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng số và tự học trực tuyến, cung cấp tài liệu hướng dẫn sử dụng nền tảng học tập. Phòng Đào tạo và Trung tâm CNTT chịu trách nhiệm triển khai trong quý tiếp theo.
Cải tiến cấu trúc khoá học trực tuyến: Thiết kế lại nội dung học tập theo hướng tương tác, đa phương tiện và phù hợp với đặc thù ngành học. Khoa chuyên môn phối hợp với bộ phận thiết kế chương trình thực hiện trong năm học tới.
Nâng cao chất lượng hỗ trợ giảng viên: Đào tạo giảng viên về kỹ năng giảng dạy trực tuyến, sử dụng công nghệ và phương pháp sư phạm phù hợp. Ban Giám hiệu và phòng Đào tạo tổ chức các buổi tập huấn định kỳ hàng quý.
Các giải pháp trên cần được theo dõi và đánh giá định kỳ qua khảo sát sự hài lòng của sinh viên để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo mục tiêu nâng cao chất lượng học tập trực tuyến tại Trường Đại học An Giang.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban Giám hiệu và phòng Đào tạo các trường đại học: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phát triển học trực tuyến hiệu quả.
Giảng viên và cán bộ quản lý đào tạo: Áp dụng các kiến thức về tương tác, thiết kế khoá học và hỗ trợ kỹ thuật để nâng cao chất lượng giảng dạy trực tuyến.
Sinh viên và người học trực tuyến: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến trải nghiệm học tập, từ đó chủ động nâng cao năng lực bản thân và tham gia tích cực vào quá trình học.
Nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, cũng như các mô hình lý thuyết về sự hài lòng và chấp nhận công nghệ trong giáo dục trực tuyến.
Việc áp dụng kết quả nghiên cứu giúp các bên liên quan cải thiện môi trường học tập trực tuyến, nâng cao hiệu quả đào tạo và đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục trong thời đại số.
Câu hỏi thường gặp
Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của sinh viên khi học trực tuyến?
Tương tác giữa giảng viên và sinh viên được xác định là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất với hệ số hồi quy β = 0.41, chiếm tỷ lệ hài lòng lên đến 82%.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính (phỏng vấn sâu) và định lượng (khảo sát bảng hỏi với cỡ mẫu khoảng 300 sinh viên), sử dụng phân tích hồi quy tuyến tính để đánh giá tác động các yếu tố.Làm thế nào để nâng cao năng lực bản thân của sinh viên trong học trực tuyến?
Thông qua các khóa đào tạo kỹ năng số, hướng dẫn sử dụng công nghệ và phát triển kỹ năng tự học, sinh viên có thể cải thiện khả năng thích ứng và hiệu quả học tập trực tuyến.Tại sao cấu trúc khoá học lại quan trọng trong học trực tuyến?
Cấu trúc khoá học ảnh hưởng đến sự hài lòng vì nó quyết định cách thức tổ chức nội dung, phương pháp giảng dạy và mức độ tương tác, giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận và hiểu bài hơn.Làm thế nào để giảng viên hỗ trợ sinh viên hiệu quả trong môi trường trực tuyến?
Giảng viên cần cung cấp phản hồi kịp thời, hỗ trợ kỹ thuật, tổ chức các hoạt động tương tác và sử dụng các công cụ công nghệ phù hợp để tạo môi trường học tập tích cực.
Kết luận
- Nghiên cứu đã xác định năm yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng của sinh viên khi học trực tuyến tại Trường Đại học An Giang, trong đó tương tác giữa giảng viên và sinh viên có tác động mạnh nhất.
- Mô hình hồi quy tuyến tính giải thích được khoảng 68% biến thiên của sự hài lòng, cho thấy tính phù hợp và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.
- Các phát hiện góp phần làm rõ vai trò của tương tác, cấu trúc khoá học, hỗ trợ giảng viên và năng lực bản thân trong việc nâng cao trải nghiệm học tập trực tuyến.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường tương tác, cải tiến nội dung khoá học, nâng cao kỹ năng số cho sinh viên và đào tạo giảng viên phù hợp với môi trường học trực tuyến.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các cơ sở giáo dục khác để nâng cao chất lượng đào tạo trực tuyến toàn diện.
Quý độc giả và các nhà quản lý giáo dục được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm phát triển mô hình học tập trực tuyến hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong thời đại công nghệ số.