I. Cơ sở lý luận về năng lực hiểu học viên trong dạy học của giảng viên đại học quân sự
Năng lực hiểu học viên (NLHHV) là yếu tố quyết định trong việc nâng cao chất lượng dạy học tại các trường đại học quân sự. NLHHV không chỉ là khả năng nhận thức mà còn bao gồm thái độ và kỹ năng của giảng viên trong việc tương tác với học viên. Nghiên cứu cho thấy, việc hiểu biết về học viên giúp giảng viên xác định được mục tiêu dạy học phù hợp, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục. Theo đó, các yếu tố như môi trường học tập, sự tham gia của học viên và phương pháp giảng dạy cũng ảnh hưởng mạnh mẽ đến NLHHV. Đặc biệt, trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc áp dụng phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm càng trở nên cần thiết. Giảng viên cần không ngừng cập nhật kiến thức và kỹ năng để có thể đáp ứng nhu cầu học tập của học viên, từ đó tạo ra môi trường học tập tích cực và hiệu quả.
1.1. Tổng quan các nghiên cứu về năng lực hiểu học viên
Nghiên cứu về NLHHV đã được thực hiện ở nhiều quốc gia, tuy nhiên, tại Việt Nam, lĩnh vực này vẫn còn hạn chế. Các công trình nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào khía cạnh lý thuyết mà chưa đi sâu vào thực tiễn dạy học tại các trường đại học quân sự. Những nghiên cứu này chỉ ra rằng, NLHHV không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng dạy học mà còn tác động đến sự phát triển toàn diện của học viên. Việc thiếu hụt NLHHV ở giảng viên có thể dẫn đến những khó khăn trong việc truyền đạt kiến thức và khuyến khích sự tham gia của học viên. Do đó, cần thiết phải có những nghiên cứu sâu hơn để làm rõ vai trò của NLHHV trong dạy học tại các trường đại học quân sự.
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực hiểu học viên
NLHHV của giảng viên chịu tác động bởi nhiều yếu tố, bao gồm cả yếu tố chủ quan và khách quan. Các yếu tố chủ quan liên quan đến kiến thức, kinh nghiệm và thái độ của giảng viên. Trong khi đó, các yếu tố khách quan như môi trường học tập, chính sách giáo dục và cơ sở vật chất cũng đóng vai trò quan trọng. Một nghiên cứu cho thấy, giảng viên có năng lực hiểu học viên cao thường có khả năng điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp với từng nhóm học viên. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn tạo ra động lực học tập cho học viên. Do đó, việc xác định và cải thiện các yếu tố ảnh hưởng đến NLHHV là rất cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường đại học quân sự.
II. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu NLHHV trong dạy học của giảng viên đại học quân sự, luận án đã sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau, bao gồm cả nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Việc khảo sát thực trạng NLHHV được thực hiện qua các phương pháp như phỏng vấn sâu, quan sát và điều tra bằng bảng hỏi. Những phương pháp này giúp thu thập dữ liệu phong phú và đa dạng, từ đó phân tích được mức độ và biểu hiện của NLHHV trong dạy học. Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại giúp giảng viên nâng cao khả năng hiểu học viên, từ đó cải thiện chất lượng dạy học. Ngoài ra, việc thực nghiệm sư phạm cũng được tiến hành để đánh giá hiệu quả của các biện pháp tâm lý - sư phạm nhằm nâng cao NLHHV của giảng viên.
2.1. Khách thể nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu bao gồm đội ngũ giảng viên và học viên tại các trường đại học quân sự. Đối tượng nghiên cứu được lựa chọn kỹ lưỡng để đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ đội ngũ giảng viên và học viên. Việc khảo sát được thực hiện trên quy mô lớn, với sự tham gia của nhiều giảng viên và học viên từ các chuyên ngành khác nhau. Kết quả thu được từ nghiên cứu sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về thực trạng NLHHV trong dạy học tại các trường đại học quân sự, từ đó đưa ra những đề xuất cải thiện phù hợp.
2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Luận án đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu thực tiễn đa dạng, bao gồm phương pháp phỏng vấn sâu, quan sát và điều tra bằng bảng hỏi. Những phương pháp này không chỉ giúp thu thập dữ liệu mà còn tạo điều kiện cho việc phân tích sâu sắc các yếu tố ảnh hưởng đến NLHHV. Các phương pháp này cho phép giảng viên và học viên bày tỏ quan điểm, cảm nhận của mình về quá trình dạy học, từ đó giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp hơn với nhu cầu và đặc điểm của học viên. Kết quả từ các phương pháp nghiên cứu này sẽ là cơ sở quan trọng để đề xuất các biện pháp nâng cao NLHHV trong dạy học.
III. Kết quả nghiên cứu thực tiễn năng lực hiểu học viên
Kết quả nghiên cứu cho thấy, NLHHV của giảng viên đại học quân sự còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng dạy học. Cụ thể, nhiều giảng viên chưa thực sự hiểu rõ về đặc điểm tâm lý và nhu cầu học tập của học viên, dẫn đến việc áp dụng phương pháp giảng dạy chưa hiệu quả. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc thiếu hụt NLHHV không chỉ ảnh hưởng đến sự tham gia của học viên trong lớp học mà còn tác động đến kết quả học tập của họ. Những giảng viên có NLHHV tốt thường có khả năng tạo động lực học tập cao hơn cho học viên, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục. Để cải thiện tình trạng này, các biện pháp tâm lý - sư phạm cần được áp dụng nhằm nâng cao NLHHV cho giảng viên, từ đó cải thiện chất lượng dạy học và giáo dục tại các trường đại học quân sự.
3.1. Thực trạng năng lực hiểu học viên
Thực trạng NLHHV trong dạy học của giảng viên đại học quân sự cho thấy, nhiều giảng viên chưa có sự am hiểu sâu sắc về học viên của mình. Điều này dẫn đến việc lựa chọn phương pháp dạy học chưa phù hợp, không kích thích được sự tham gia của học viên. Các nghiên cứu cho thấy, giảng viên cần có khả năng đánh giá đúng mức độ nhận thức và động cơ học tập của học viên để điều chỉnh phương pháp giảng dạy. Việc thiếu hụt NLHHV có thể gây ra sự thiếu hụt trong việc truyền đạt kiến thức và khuyến khích sự sáng tạo của học viên. Do đó, việc nâng cao NLHHV cần được đặt lên hàng đầu trong công tác đào tạo giảng viên tại các trường đại học quân sự.
3.2. Đề xuất biện pháp nâng cao năng lực hiểu học viên
Để nâng cao NLHHV cho giảng viên, cần áp dụng các biện pháp tâm lý - sư phạm hiệu quả. Các biện pháp này bao gồm việc tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn về tâm lý học, tạo môi trường học tập tích cực và khuyến khích sự tham gia của học viên. Đồng thời, giảng viên cần được trang bị các kỹ năng giao tiếp, lắng nghe và phản hồi để có thể hiểu rõ hơn về nhu cầu và tâm lý của học viên. Việc thực hiện các biện pháp này không chỉ giúp nâng cao NLHHV mà còn cải thiện chất lượng dạy học tại các trường đại học quân sự.
