I. Tổng Quan Vai Trò Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tại Cao Bằng
Theo quy định của pháp luật, Viện kiểm sát nhân dân có hai chức năng chính: thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp. Nhiệm vụ của Viện kiểm sát là bảo vệ Hiến pháp, pháp luật, quyền con người, quyền công dân, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất. Trong những năm qua, công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp nói chung và công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử nói riêng của VKSND được Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm và đã có nhiều chỉ đạo sát sao, quyết liệt, cụ thể. Điều này thể hiện sự coi trọng vai trò của Viện kiểm sát trong hệ thống tư pháp.
1.1. Vị Trí Của Viện Kiểm Sát Trong Bộ Máy Nhà Nước
Theo Hiến pháp năm 2013, VKSND là cơ quan nằm trong khối các cơ quan tư pháp, thực hiện hai chức năng chính là thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Theo đó, VKSND là cơ quan Hiến định. Viện trưởng do Quốc hội trực tiếp bầu ra, nhiệm kỳ của Viện trưởng VKSND tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội. Viện trưởng VKSND tối cao phải xây dựng và báo cáo trước Quốc hội tại các kỳ họp; trong thời gian Quốc hội không họp, Viện trưởng VKSND Tối cao chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước khi có yêu cầu. Chế độ báo cáo công tác của Viện trưởng các Viện kiểm sát khác do luật định.
1.2. Chức Năng Thực Hành Quyền Công Tố Của VKSND
Trong bộ máy nhà nước Việt Nam hiện nay, Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan có hai chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, cụ thể: Hoạt động thực hành quyền công tố của VKSND trong tố tụng hình sự chính là việc VKS thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội. Hoạt động này được thực hiện ngay từ khi VKS tiến hành thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; thực hành quyền công tố và kiểm sát quá trình khởi tố, điều tra, truy tố; kiểm sát xét xử các vụ án hình sự.
1.3. Nhiệm Vụ Bảo Vệ Pháp Luật Của Viện Kiểm Sát
VKSND có nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất trên phạm vi cả nước. Ngoài ra, Viện KSND còn thực hiện một số công tác: Thống kê tội phạm; xây dựng pháp luật; hợp tác quốc tế; đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; nghiên cứu khoa học pháp lý; quản lý, chỉ đạo nghiệp vụ đối với Viện kiểm sát cấp dưới.
II. Thực Trạng Hoạt Động Xét Xử Tòa Án Nhân Dân Tại Cao Bằng
Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn cho thấy công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử vẫn còn những hạn chế, bất cập. Một số vụ án truy tố, xét xử oan, sai hàng chục năm sau mới phát hiện gây hoang mang, bức xúc trong nhân dân, tình trạng bỏ lọt tội phạm, chất lượng xét hỏi của KSV còn hạn chế, KSV chưa làm tốt công tác chuẩn bị cho hoạt động xét xử, chất lượng tranh tụng trong nhiều phiên tòa chưa thực sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, các vụ án dân sự thường bị kéo dài, các vụ án hành chính khó xử lý do liên quan đến bị đơn là người có chức quyền. Để xảy ra tình trạng đó cho thấy rằng trong khi thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động xét xử của Tòa án, không phải lúc nào trách nhiệm và quyền hạn của Viện kiểm sát cũng được thực hiện một cách đầy đủ và trọn vẹn.
2.1. Hạn Chế Trong Công Tác Truy Tố Xét Xử Oan Sai
Một số vụ án truy tố, xét xử oan, sai hàng chục năm sau mới phát hiện như vụ: Hàn Đức Long, Nguyễn Thanh Chấn … gây hoang mang, bức xúc trong nhân dân. Tình trạng này cho thấy sự cần thiết phải nâng cao chất lượng công tác điều tra, truy tố và xét xử, đảm bảo tính khách quan, công bằng và đúng pháp luật trong quá trình giải quyết vụ án.
2.2. Bất Cập Trong Chất Lượng Xét Hỏi Của Kiểm Sát Viên
Chất lượng xét hỏi của KSV còn hạn chế, KSV chưa làm tốt công tác chuẩn bị cho hoạt động xét xử, chất lượng tranh tụng trong nhiều phiên tòa chưa thực sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Điều này đòi hỏi Kiểm sát viên cần nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ, đặc biệt là kỹ năng xét hỏi, tranh tụng tại phiên tòa.
2.3. Khó Khăn Trong Giải Quyết Các Vụ Án Dân Sự Hành Chính
Các vụ án dân sự thường bị kéo dài, các vụ án hành chính khó xử lý do liên quan đến bị đơn là người có chức quyền. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có cơ chế giải quyết tranh chấp hiệu quả, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự, đồng thời tăng cường tính minh bạch, công khai trong hoạt động xét xử.
III. Giải Pháp Nâng Cao Vai Trò Viện Kiểm Sát Tại Cao Bằng
Để khắc phục những hạn chế và nâng cao hiệu quả hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân tại Cao Bằng, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực của đội ngũ Kiểm sát viên, tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan tư pháp và nâng cao nhận thức của người dân về vai trò của Viện kiểm sát trong hệ thống tư pháp.
3.1. Hoàn Thiện Pháp Luật Về Hoạt Động Kiểm Sát
Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và khả thi của các quy định này.
3.2. Nâng Cao Năng Lực Đội Ngũ Kiểm Sát Viên
Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cho đội ngũ Kiểm sát viên, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp.
3.3. Tăng Cường Phối Hợp Giữa Các Cơ Quan Tư Pháp
Tăng cường sự phối hợp giữa Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân, cơ quan điều tra và các cơ quan hữu quan khác trong quá trình giải quyết vụ án, đảm bảo tính khách quan, công bằng và đúng pháp luật.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Vai Trò VKSND Tại Tỉnh Cao Bằng
Nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về “Vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng”, làm rõ cơ sở lý luận, những trách nhiệm, quyền hạn của Viện kiểm sát mà Nhà nước đã giao cho; hiệu quả đã đã đạt được; những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, qua đó tìm ra những bất cập, khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của ngành Kiểm sát nhân dân trong hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát tại Tòa án nhân dân.
4.1. Đảm Bảo Giải Quyết Vụ Án Kịp Thời Đúng Pháp Luật
Từng bước hạn chế và tiến tới tránh oan, sai, bỏ lọt tội phạm, người phạm tội trong xét xử các vụ án hình sự; đảm bảo việc giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, hành chính của Tòa án các cấp được kịp thời, đúng quy định của pháp luật.
4.2. Phân Tích Thực Trạng Kiểm Sát Xét Xử Tại Cao Bằng
Từ thực tiễn kiểm sát xét xử các vụ án dân sự, hình sự, hành chính tại địa bàn tỉnh Cao Bằng cho thấy vẫn đang tồn tại một số vấn đề vướng mắc, bất cập cần được xem xét, nghiên cứu và làm sáng tỏ. Để giải quyết được vấn đề đó cần có một công trình nghiên cứu về vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân, phân tích thực trạng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân từ thực tiễn xét xử của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Cao Bằng.
4.3. Mục Đích Nghiên Cứu Vai Trò VKSND Tại Cao Bằng
Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận chung về vai trò của VKSND trong thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân, phân tích thực trạng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân từ thực tiễn xét xử của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Cao bằng trong hai năm 2018 và 2019.
V. Kết Luận Tăng Cường Vai Trò VKSND Vì Công Lý
Tóm lại, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân là vô cùng quan trọng. Việc tăng cường vai trò này không chỉ góp phần bảo vệ pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân mà còn góp phần xây dựng một nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
5.1. Đảm Bảo Tính Nghiêm Minh Của Pháp Luật
Việc tăng cường vai trò của VKSND giúp đảm bảo mọi hành vi phạm tội đều bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật, không bỏ lọt tội phạm và không làm oan người vô tội.
5.2. Bảo Vệ Quyền Và Lợi Ích Hợp Pháp
Vai trò của VKSND góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và cá nhân, đảm bảo công bằng, dân chủ trong xã hội.
5.3. Xây Dựng Nền Tư Pháp Vững Mạnh
Việc tăng cường vai trò của VKSND là một trong những yếu tố quan trọng để xây dựng một nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
