Tổng quan nghiên cứu

Tình trạng gây hấn trong học đường là một vấn đề xã hội nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tâm lý và thể chất của học sinh, đặc biệt là nhóm trẻ LGBT (người đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính, chuyển giới). Tại thành phố Bến Tre, theo khảo sát năm 2022, trẻ LGBT bị gây hấn trong trường học gặp nhiều khó khăn như giảm sút thành tích học tập, cảm xúc tiêu cực, thậm chí có ý định tạm dừng việc học. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ vai trò của nhân viên công tác xã hội (NVCTXH) trong việc hỗ trợ trẻ LGBT bị gây hấn, từ đó đề xuất các giải pháp can thiệp hiệu quả. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 8/2020 đến tháng 12/2022, tập trung tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Bến Tre. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần nâng cao nhận thức về vấn đề gây hấn với trẻ LGBT mà còn giúp cải thiện môi trường học đường an toàn, thân thiện, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng một số lý thuyết trọng tâm trong công tác xã hội và tâm lý học để phân tích và giải thích hiện tượng gây hấn với trẻ LGBT trong học đường:

  • Lý thuyết hệ thống: Nhấn mạnh sự phụ thuộc của cá nhân vào các hệ thống xã hội vi mô, trung mô và vĩ mô, từ đó NVCTXH cần xem xét trẻ LGBT trong bối cảnh gia đình, nhà trường và xã hội để có can thiệp phù hợp.
  • Lý thuyết nhu cầu của Maslow: Giúp hiểu các nhu cầu cơ bản và cao cấp của trẻ, đặc biệt nhu cầu an toàn và được tôn trọng, từ đó giải thích tác động tiêu cực của hành vi gây hấn đến sự phát triển tâm lý của trẻ LGBT.
  • Lý thuyết vai trò: Xác định vai trò của NVCTXH là người hỗ trợ, biện hộ cho trẻ yếu thế, giúp họ vượt qua khó khăn và phát huy quyền lợi.
  • Lý thuyết can thiệp khủng hoảng: Cung cấp cơ sở cho các hoạt động hỗ trợ tâm lý nhằm giúp trẻ LGBT vượt qua trạng thái khủng hoảng do bị gây hấn.
  • Lý thuyết trao quyền: Tập trung vào việc tăng cường sức mạnh, khả năng tự quyết và tự kiểm soát của trẻ LGBT, giúp các em tự tin hơn trong môi trường học đường.

Các khái niệm chuyên ngành như hành vi gây hấn, LGBT, công tác xã hội, hỗ trợ tâm lý cũng được làm rõ để đảm bảo tính chính xác và khoa học cho nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định tính và định lượng với cỡ mẫu gồm 200 học sinh THCS, 10 phụ huynh và 10 cán bộ quản lý, giáo viên tại thành phố Bến Tre. Các phương pháp cụ thể gồm:

  • Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi: Thu thập dữ liệu về nhận thức, thái độ, thực trạng gây hấn và các yếu tố ảnh hưởng từ học sinh.
  • Phỏng vấn sâu: Tìm hiểu chi tiết quan điểm, trải nghiệm của trẻ LGBT bị gây hấn, giáo viên và phụ huynh.
  • Quan sát hành vi: Ghi nhận biểu hiện, thái độ của học sinh trong môi trường học tập.
  • Phân tích thống kê SPSS: Xử lý số liệu định lượng, tính toán tỉ lệ, điểm trung bình, độ lệch chuẩn để đánh giá mức độ và các yếu tố liên quan.
  • Phân tích nội dung: Đánh giá dữ liệu định tính từ phỏng vấn và quan sát nhằm làm rõ nguyên nhân, biểu hiện và khó khăn của trẻ LGBT bị gây hấn.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 8/2020 đến tháng 12/2022, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích sâu sắc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức của học sinh về đời sống trẻ LGBT bị gây hấn: Điểm trung bình nhận thức về ảnh hưởng tiêu cực của gây hấn lên trẻ LGBT là khoảng 3,87/5. Học sinh cho biết trẻ LGBT thường có cảm xúc tiêu cực, thất thường (4,89), có vết thương nhỏ trên cơ thể (3,86), thiếu giao tiếp với bạn bè (3,93) và giảm thành tích học tập đáng kể (3,12).

  2. Nguyên nhân gây hấn: Các nguyên nhân hàng đầu gồm hành vi bồng bột, thiếu chính chắn của học sinh (4,95), nhà trường chưa có biện pháp phòng ngừa hiệu quả (4,89), mối quan hệ bạn bè hạn chế (4,15), kiến thức về gây hấn còn hạn chế (4,92), và tác động tiêu cực từ mạng xã hội, game online (4,98).

  3. Biểu hiện của trẻ LGBT bị gây hấn: Trẻ thường bị bắt nạt, đối xử không tốt (4,92), bị đánh đập, xô đẩy (4,97), bị xỉ nhục, xúc phạm (4,84), bị giễu cợt, nói xấu (4,85), và có trường hợp bị lạm dụng tình dục (3,84).

  4. Khó khăn của trẻ LGBT bị gây hấn: Khó khăn lớn nhất là tập trung học tập (4,92), bị kỷ luật khi chống lại hành vi gây hấn (4,88), cảm thấy xấu hổ, thiếu tự tin (4,86), thiếu sự quan tâm, chia sẻ từ mọi người (4,83), và sức khỏe tâm thần bị ảnh hưởng đáng kể (3,87).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy gây hấn trong học đường ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm lý và thể chất của trẻ LGBT, làm giảm hiệu quả học tập và gây ra các vấn đề xã hội nghiêm trọng. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hành vi bồng bột của học sinh, thiếu các biện pháp phòng ngừa từ nhà trường và sự thiếu hiểu biết về hành vi gây hấn. Các biểu hiện gây hấn đa dạng từ thể chất đến tinh thần, thậm chí có cả hành vi lạm dụng tình dục, cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, tình trạng này không chỉ là vấn đề riêng của Việt Nam mà là thách thức toàn cầu trong giáo dục. Việc thiếu sự quan tâm, hỗ trợ từ nhà trường và gia đình làm trầm trọng thêm tình trạng này. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ nhận thức, nguyên nhân và biểu hiện gây hấn, giúp minh họa rõ ràng các yếu tố ảnh hưởng.

Vai trò của NVCTXH được khẳng định là rất quan trọng trong việc hỗ trợ tâm lý, tư vấn, kết nối nguồn lực và can thiệp kịp thời nhằm giảm thiểu hành vi gây hấn, đồng thời giúp trẻ LGBT phát triển kỹ năng tự bảo vệ và hòa nhập xã hội.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức cho NVCTXH: Đào tạo chuyên sâu về kỹ năng hỗ trợ trẻ LGBT bị gây hấn, nâng cao nhận thức về quyền trẻ em và các biện pháp can thiệp hiệu quả. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Sở Lao động – Thương binh và Xã hội phối hợp với các trường đại học tổ chức.

  2. Xây dựng chương trình giáo dục phòng chống gây hấn trong trường học: Tích hợp giáo dục giới tính toàn diện và kỹ năng sống, tập trung vào nhận thức về LGBT và phòng tránh gây hấn. Thực hiện trong 2 năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì phối hợp với NVCTXH và nhà trường.

  3. Thiết lập hệ thống tư vấn, hỗ trợ tâm lý tại trường học: Thành lập các phòng tư vấn có NVCTXH thường trực để kịp thời hỗ trợ học sinh bị gây hấn, đặc biệt là trẻ LGBT. Thời gian triển khai 18 tháng, do nhà trường phối hợp với ngành y tế và công tác xã hội.

  4. Tăng cường sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nâng cao nhận thức cho phụ huynh về quyền trẻ em và cách hỗ trợ trẻ LGBT, đồng thời xây dựng mạng lưới hỗ trợ cộng đồng. Thực hiện liên tục, do UBND thành phố Bến Tre và các tổ chức xã hội đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhân viên công tác xã hội và cán bộ tư vấn tâm lý: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả can thiệp, hỗ trợ trẻ LGBT bị gây hấn trong môi trường học đường.

  2. Nhà quản lý giáo dục và giáo viên: Giúp hiểu rõ thực trạng, nguyên nhân và biểu hiện gây hấn, từ đó xây dựng chính sách, chương trình giáo dục phù hợp nhằm phòng ngừa và xử lý kịp thời.

  3. Phụ huynh học sinh: Nâng cao nhận thức về quyền trẻ em, đặc biệt là trẻ LGBT, giúp gia đình có cách ứng xử, hỗ trợ tích cực khi con em gặp khó khăn do bị gây hấn.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành công tác xã hội, giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, lý thuyết và thực tiễn trong lĩnh vực công tác xã hội và giáo dục giới tính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nhân viên công tác xã hội có vai trò gì trong việc hỗ trợ trẻ LGBT bị gây hấn?
    NVCTXH hỗ trợ tâm lý, tư vấn, kết nối nguồn lực và can thiệp kịp thời giúp trẻ vượt qua khó khăn, tăng cường kỹ năng tự bảo vệ và hòa nhập xã hội. Ví dụ, NVCTXH có thể tổ chức các buổi tư vấn nhóm để trẻ chia sẻ và nhận được sự hỗ trợ.

  2. Nguyên nhân chính dẫn đến trẻ LGBT bị gây hấn trong học đường là gì?
    Nguyên nhân chủ yếu gồm hành vi bồng bột của học sinh, thiếu biện pháp phòng ngừa từ nhà trường, mối quan hệ bạn bè hạn chế và tác động tiêu cực từ mạng xã hội. Điều này làm tăng nguy cơ bị bắt nạt và cô lập.

  3. Biểu hiện thường gặp của trẻ LGBT khi bị gây hấn là gì?
    Trẻ thường bị bắt nạt, xỉ nhục, xúc phạm, bị đánh đập, giễu cợt, thậm chí bị lạm dụng tình dục. Những biểu hiện này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần và thể chất của trẻ.

  4. Những khó khăn lớn nhất mà trẻ LGBT bị gây hấn gặp phải là gì?
    Khó khăn bao gồm mất tập trung học tập, bị kỷ luật khi chống lại hành vi gây hấn, cảm thấy xấu hổ, thiếu tự tin và thiếu sự quan tâm, chia sẻ từ người xung quanh.

  5. Làm thế nào để nhà trường có thể giảm thiểu hành vi gây hấn với trẻ LGBT?
    Nhà trường cần xây dựng chương trình giáo dục phòng chống gây hấn, tích hợp giáo dục giới tính toàn diện, thành lập phòng tư vấn tâm lý có NVCTXH thường trực và phối hợp chặt chẽ với gia đình, cộng đồng để tạo môi trường học tập an toàn, thân thiện.

Kết luận

  • Trẻ LGBT tại thành phố Bến Tre đang chịu nhiều tác động tiêu cực từ hành vi gây hấn trong học đường, ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý và thành tích học tập.
  • Nguyên nhân gây hấn đa dạng, bao gồm hành vi bồng bột của học sinh, thiếu biện pháp phòng ngừa từ nhà trường và sự thiếu hiểu biết về LGBT.
  • NVCTXH đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ tâm lý, tư vấn và kết nối nguồn lực nhằm giảm thiểu hành vi gây hấn và giúp trẻ LGBT phát triển toàn diện.
  • Cần triển khai các giải pháp đồng bộ như đào tạo NVCTXH, xây dựng chương trình giáo dục phòng chống gây hấn, thiết lập hệ thống tư vấn và tăng cường phối hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho công tác xã hội trong trường học, góp phần xây dựng môi trường học tập an toàn, thân thiện cho trẻ LGBT và toàn thể học sinh.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục, công tác xã hội và nhà trường cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả hỗ trợ trẻ LGBT bị gây hấn trong học đường.