Tội cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy trong luật hình sự Việt Nam

Cưỡng bức sử dụng ma túy là gì? Đây là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần người khác để buộc họ phải sử dụng trái phép chất ma túy. Hành vi này xâm phạm đến quyền tự do thân thể, quyền được bảo vệ sức khỏe của công dân. Theo luận văn, việc làm rõ khái niệm này là cơ sở để nghiên cứu các vấn đề khác liên quan đến tội phạm, đồng thời giúp các cơ quan bảo vệ pháp luật áp dụng đúng đắn các quy phạm của BLHS.

Lôi kéo sử dụng ma túy là gì? Đây là hành vi dụ dỗ, thuyết phục, mua chuộc hoặc bằng các thủ đoạn khác khiến người khác tự nguyện sử dụng trái phép chất ma túy. Hành vi này tuy không dùng vũ lực nhưng lại lợi dụng sự thiếu hiểu biết, sự tò mò hoặc hoàn cảnh khó khăn của người khác để dẫn dụ họ vào con đường nghiện ngập. Cần phân biệt rõ hành vi lôi kéo với hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

Khách thể của tội phạm là những quan hệ xã hội bị tội phạm xâm hại. Đối với tội cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy, khách thể bị xâm hại là trật tự an toàn xã hội, sức khỏe của con người và quyền được bảo vệ sức khỏe. Hành vi phạm tội gây ảnh hưởng xấu đến đạo đức xã hội, làm gia tăng tệ nạn ma túy và gây mất trật tự trị an.

Mặt khách quan của tội phạm là những biểu hiện bên ngoài của hành vi phạm tội, bao gồm hành vi, hậu quả và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả. Đối với tội cưỡng bức sử dụng trái phép chất ma túy, hành vi là dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần người khác để buộc họ phải sử dụng ma túy. Đối với tội lôi kéo sử dụng trái phép chất ma túy, hành vi là dụ dỗ, thuyết phục, mua chuộc hoặc bằng các thủ đoạn khác khiến người khác tự nguyện sử dụng ma túy.

Mặt chủ quan của tội phạm là trạng thái tâm lý của người phạm tội, bao gồm lỗi, động cơ và mục đích phạm tội. Yếu tố cấu thành tội cưỡng bức sử dụng trái phép chất ma túy đòi hỏi người phạm tội phải có lỗi cố ý trực tiếp, tức là nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả và mong muốn hậu quả xảy ra. Động cơ và mục đích phạm tội không phải là yếu tố bắt buộc nhưng có thể ảnh hưởng đến việc định khung hình phạt.

Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi rủ rê, chuẩn bị địa điểm, cung cấp ma túy hoặc các phương tiện khác để người khác sử dụng ma túy. Khác với tội cưỡng bức, tội này không có yếu tố cưỡng ép. Khác với tội lôi kéo, tội này mang tính chất tổ chức, có sự chuẩn bị và phân công vai trò rõ ràng.

Tội chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi cho người khác sử dụng ma túy tại địa điểm do mình quản lý hoặc kiểm soát. Khác với tội cưỡng bức và lôi kéo, tội này không có hành vi cưỡng ép hay dụ dỗ người khác sử dụng ma túy. Người phạm tội chỉ tạo điều kiện cho người khác sử dụng ma túy mà thôi.

Nền kinh tế thị trường với lối sống thực dụng, chạy theo đồng tiền là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tội phạm ma túy. Những thanh niên thiếu sự quản lý của gia đình dễ bị lôi kéo vào con đường nghiện ngập. Công tác quản lý cai nghiện và sau cai nghiện chưa hiệu quả cũng là một yếu tố quan trọng.

Số liệu thống kê cho thấy số vụ và số bị cáo bị xét xử sơ thẩm về tội cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy còn thấp so với số vụ khởi tố. Điều này cho thấy còn nhiều khó khăn trong công tác điều tra, truy tố và xét xử loại tội phạm này. Cần có những giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả phòng chống.

Một số quy định của luật hình sự về tội cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy còn chưa rõ ràng, gây khó khăn cho việc áp dụng trong thực tiễn. Ví dụ, việc xác định thế nào là "thủ đoạn khác" trong hành vi cưỡng bức, hay thế nào là "dụ dỗ" trong hành vi lôi kéo còn nhiều tranh cãi.

Nhận thức của người áp dụng pháp luật về tội cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy còn chưa thống nhất. Điều này dẫn đến việc áp dụng pháp luật không đồng đều, gây ảnh hưởng đến tính công bằng của pháp luật. Cần nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ cho cán bộ điều tra, truy tố và xét xử.

Cần làm rõ các dấu hiệu định tội và định khung của tội cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy để đảm bảo việc áp dụng pháp luật một cách chính xác và thống nhất. Ví dụ, cần quy định cụ thể hơn về các tình tiết tăng nặng và giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Cần nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định pháp luật hình sự đối với tội cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy thông qua việc tăng cường công tác điều tra, truy tố và xét xử. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật để nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của ma túy.