I. Giới Thiệu Tính Luận Chiến Khoa Học Của V
Chủ nghĩa Mác, với triết học Mác là hệ tư tưởng cốt lõi, ra đời từ những biến động sâu sắc của thế kỷ XIX. Ngay từ khi xuất hiện, chủ nghĩa Mác đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các thế lực bảo thủ. Trên mặt trận tư tưởng, học thuyết Mác phải đối mặt với nhiều lý thuyết đối lập. Đặc biệt, từ năm 1890, V.Lênin đã đấu tranh chống lại trào lưu xét lại chủ nghĩa Mác ngay trong nội bộ những người theo chủ nghĩa Mác. Cuộc luận chiến này chỉ là khởi đầu cho những cuộc chiến đấu lớn hơn của giai cấp vô sản. V.Lênin đã đảm nhận vai trò lịch sử đó. Hầu hết các tác phẩm của V.Lênin đều mang tính luận chiến cao, đặc biệt là tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán”. Tác phẩm này là sự kết hợp giữa tinh thần đấu tranh cách mạng và lý luận khoa học, phù hợp với thực tiễn lịch sử và sự phát triển của khoa học tự nhiên. Bằng tác phẩm này, V.Lênin đã phê phán thế giới quan của chủ nghĩa cơ hội, bảo vệ và phát triển triết học Mác-xít, giữ vững niềm tin cách mạng của quần chúng.
1.1. Tầm Quan Trọng Của Tính Luận Chiến Trong Triết Học Mác Lênin
Tính luận chiến là yếu tố then chốt trong việc bảo vệ và phát triển triết học Mác-Lênin. Nó thể hiện qua việc phê phán các trào lưu tư tưởng đối lập, bảo vệ những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Tính luận chiến giúp làm rõ những vấn đề lý luận, đồng thời vạch trần những sai lầm và nguy cơ từ các học thuyết phản động. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh chủ nghĩa tư bản và các thế lực thù địch không ngừng tìm cách xuyên tạc và phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin.
1.2. Vai Trò Của V.Lênin Trong Cuộc Đấu Tranh Tư Tưởng Đầu Thế Kỷ XX
V.Lênin đóng vai trò then chốt trong cuộc đấu tranh tư tưởng đầu thế kỷ XX. Ông không chỉ bảo vệ chủ nghĩa Mác trước những công kích từ bên ngoài mà còn đấu tranh chống lại những trào lưu xét lại từ bên trong. Tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” là minh chứng rõ nét cho tinh thần luận chiến sắc bén của V.Lênin. Ông đã phê phán chủ nghĩa Makhơ, bảo vệ những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa duy vật biện chứng và phát triển lý luận nhận thức Mác-xít.
II. Bối Cảnh Ra Đời Tác Động Đến Chủ Nghĩa Duy Vật Của Lênin
Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, chủ nghĩa tư bản phát triển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc. Sự phát triển này làm tăng khả năng kinh tế của các nước tư bản, nhưng đồng thời bộc lộ rõ bản chất bóc lột và thống trị. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản ngày càng gay gắt. Các cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc ở các nước thuộc địa ngày càng mạnh mẽ. Khoa học tự nhiên đạt được những thành tựu mới, đặc biệt là vật lý học. Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học lại bấp bênh về thế giới quan và phương pháp luận triết học. Điều này đòi hỏi cần có sự khái quát về triết học duy vật biện chứng. Trong giai đoạn “khủng hoảng về vật lý học”, Lênin đã viết một số tác phẩm triết học quan trọng, khái quát những thành tựu của khoa học tự nhiên, phát triển tư tưởng thống nhất giữa triết học và khoa học tự nhiên mà C.Ăngghen đã đặt nền móng.
2.1. Sự Phát Triển Của Chủ Nghĩa Tư Bản Và Những Mâu Thuẫn Xã Hội
Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX đã tạo ra những mâu thuẫn sâu sắc trong xã hội. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản ngày càng trở nên gay gắt, dẫn đến các cuộc đấu tranh giai cấp. Đồng thời, sự bóc lột của chủ nghĩa đế quốc ở các nước thuộc địa cũng gây ra làn sóng phản kháng mạnh mẽ. Bối cảnh này đòi hỏi một hệ tư tưởng cách mạng có khả năng giải thích và giải quyết những mâu thuẫn xã hội, và chủ nghĩa Mác-Lênin đã đáp ứng yêu cầu đó.
2.2. Cuộc Khủng Hoảng Thế Giới Quan Trong Vật Lý Học Đầu Thế Kỷ XX
Những phát minh mới trong vật lý học đầu thế kỷ XX đã làm lung lay những quan điểm duy vật máy móc trước đó. Nhiều nhà khoa học rơi vào trạng thái hoang mang về thế giới quan, thậm chí tìm đến chủ nghĩa duy tâm. Lênin đã nhận ra nguy cơ này và viết tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” để bảo vệ và phát triển chủ nghĩa duy vật biện chứng, đồng thời giải thích những thành tựu mới của khoa học tự nhiên trên cơ sở thế giới quan duy vật.
2.3. Sự Xuất Hiện Của Các Trào Lưu Triết Học Đối Lập Với Chủ Nghĩa Mác
Trong bối cảnh khủng hoảng thế giới quan và sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, nhiều trào lưu triết học đối lập với chủ nghĩa Mác đã xuất hiện. Các trào lưu này, như chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán, chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa xét lại, đều nhằm mục đích phủ nhận chủ nghĩa Mác và thay thế bằng các hình thức của chủ nghĩa duy tâm, tôn giáo. Lênin đã đấu tranh chống lại các trào lưu này để bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác.
III. Phân Tích Nội Dung Cốt Lõi Của Chủ Nghĩa Duy Vật Của Lênin
Tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” ra đời nhằm giải quyết các yêu cầu về chính trị và học thuật. Nó chống lại “chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” của Makhơ, Avênariút và những người theo chủ nghĩa Makhơ ở Nga như Badarốp, Bôgđanốp, Iuskêvích, Valentinốp, Tsécnốp… Tác phẩm cũng phản ánh sự phát triển có tính cách mạng trong khoa học tự nhiên đầu thế kỷ XX đang đặt ra cho thực tiễn cách mạng nước Nga. V.Lênin đặt ra cho mình nhiệm vụ tiếp tục hoàn thiện và phát triển triết học Mác, khái quát những thành tựu mới nhất của khoa học tự nhiên, tranh luận với chủ nghĩa Makhơ nhằm bảo vệ tư tưởng nền tảng của chủ nghĩa duy vật biện chứng, xây dựng định nghĩa về vật chất, phát triển lý luận nhận thức.
3.1. Phê Phán Chủ Nghĩa Kinh Nghiệm Phê Phán Của Ernst Mach
Lênin đã phê phán mạnh mẽ chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán của Ernst Mach, một trào lưu triết học duy tâm chủ quan. Lênin chỉ ra rằng Mach đã xuyên tạc những thành tựu của khoa học tự nhiên để phục vụ cho mục đích duy tâm. Ông bảo vệ quan điểm cho rằng thế giới vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức của con người.
3.2. Xây Dựng Định Nghĩa Về Vật Chất Trong Triết Học Mác Lênin
Lênin đã đưa ra định nghĩa kinh điển về vật chất: “Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh lại, và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác”. Định nghĩa này khẳng định tính khách quan của vật chất và vai trò của cảm giác trong quá trình nhận thức.
3.3. Phát Triển Lý Luận Nhận Thức Duy Vật Biện Chứng
Lênin đã phát triển lý luận nhận thức duy vật biện chứng, khẳng định rằng nhận thức là một quá trình phản ánh thế giới khách quan vào bộ óc con người. Quá trình này diễn ra thông qua thực tiễn, từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, và cuối cùng trở lại thực tiễn để kiểm nghiệm tính đúng đắn của nhận thức.
IV. Giá Trị Ý Nghĩa Lịch Sử Của Tính Luận Chiến Trong Tác Phẩm
Tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” là biểu hiện sự kết hợp sâu sắc giữa tính đảng và tính khoa học. Cũng như các tác phẩm của C.Ăngghen, các tác phẩm của V.Lênin không những được viết với tính cách là tác phẩm bút chiến phục vụ nhiệm vụ cách mạng trước mắt, mà với tính cách là tác phẩm lý luận, các công trình nghiên cứu của V.Lênin còn mang tính hệ thống và tính phổ quát cao, có tác dụng định hướng lâu dài đối với sự nghiệp đấu tranh chung. Tác phẩm được viết trong thời kỳ phản động (từ 1907 đến trước Cách mạng Tháng Mười 1917) do sự thất bại của cuộc Cách mạng Nga lần thứ nhất 1905 - 1907 gây ra.
4.1. Tác Phẩm Là Vũ Khí Lý Luận Sắc Bén Chống Chủ Nghĩa Duy Tâm
Tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” đã trở thành vũ khí lý luận sắc bén cho những người mác-xít trong cuộc đấu tranh chống lại chủ nghĩa duy tâm và các trào lưu triết học phản động khác. Nó giúp củng cố thế giới quan duy vật biện chứng và phương pháp luận khoa học cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
4.2. Góp Phần Bảo Vệ Và Phát Triển Chủ Nghĩa Mác Lênin
Tác phẩm đã góp phần quan trọng vào việc bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin trong bối cảnh bị các thế lực thù địch tấn công. Nó khẳng định tính đúng đắn và sức sống của chủ nghĩa Mác-Lênin, đồng thời cung cấp những luận cứ khoa học để đấu tranh chống lại những luận điệu xuyên tạc và phủ nhận.
4.3. Định Hướng Cho Sự Phát Triển Của Khoa Học Tự Nhiên
Tác phẩm đã định hướng cho sự phát triển của khoa học tự nhiên trên cơ sở thế giới quan duy vật biện chứng. Nó giúp các nhà khoa học nhận thức đúng đắn về mối quan hệ giữa khoa học và triết học, đồng thời tránh được những sai lầm về thế giới quan và phương pháp luận.
V. Ứng Dụng Bài Học Từ Chủ Nghĩa Duy Vật Cho Việt Nam Hiện Nay
Việc tìm hiểu “Tinh thần luận chiến khoa học của V.Lênin trong tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” và ý nghĩa lịch sử” như một sự tổng kết cần thiết về cuộc đấu tranh nhằm bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin ở nước ta hiện nay. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Việc đấu tranh bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác được bắt đầu từ Ph. Theo đó, những nhà nghiên cứu mácxít như Đ.Melvil, Trình Ấn Học,… đã không ngừng tìm hiểu chủ nghĩa Mác. Ở Việt Nam, khá nhiều tác giả đã nghiên cứu và vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin vào công cuộc xây dựng đổi mới đất nước, nhất là trên phương diện kiên định lập trường tư tưởng.
5.1. Vận Dụng Tính Luận Chiến Trong Đấu Tranh Tư Tưởng Hiện Nay
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển của công nghệ thông tin, cuộc đấu tranh tư tưởng diễn ra ngày càng phức tạp và gay gắt. Việc vận dụng tính luận chiến trong tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” giúp chúng ta nhận diện và đấu tranh chống lại những luận điệu sai trái, xuyên tạc chủ nghĩa Mác-Lênin, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
5.2. Kiên Định Lập Trường Tư Tưởng Trong Xây Dựng Và Bảo Vệ Đất Nước
Việc kiên định lập trường tư tưởng là yếu tố then chốt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” cung cấp cho chúng ta những luận cứ khoa học để bảo vệ chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời xây dựng niềm tin vào con đường xã hội chủ nghĩa.
5.3. Nâng Cao Nhận Thức Về Thế Giới Quan Duy Vật Biện Chứng
Việc nghiên cứu và vận dụng tính luận chiến trong tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” giúp nâng cao nhận thức về thế giới quan duy vật biện chứng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Điều này giúp chúng ta có cái nhìn khoa học về thế giới, đồng thời có khả năng phân tích và giải quyết những vấn đề thực tiễn một cách đúng đắn.
VI. Kết Luận Giá Trị Vượt Thời Gian Của Chủ Nghĩa Duy Vật Lênin
Tóm lại, tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” của V.Lênin có giá trị lịch sử và ý nghĩa thời đại sâu sắc. Tính luận chiến trong tác phẩm không chỉ giúp bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin trong bối cảnh đầu thế kỷ XX mà còn cung cấp những bài học quý giá cho cuộc đấu tranh tư tưởng hiện nay. Việc nghiên cứu và vận dụng những bài học này giúp chúng ta kiên định lập trường tư tưởng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, và xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh.
6.1. Khẳng Định Tầm Quan Trọng Của Việc Nghiên Cứu Triết Học Mác Lênin
Việc nghiên cứu triết học Mác-Lênin, đặc biệt là những tác phẩm kinh điển như “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán”, là vô cùng quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới quan duy vật biện chứng, phương pháp luận khoa học, và những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin.
6.2. Tiếp Tục Phát Huy Tinh Thần Luận Chiến Trong Đấu Tranh Tư Tưởng
Chúng ta cần tiếp tục phát huy tinh thần luận chiến trong cuộc đấu tranh tư tưởng hiện nay. Điều này đòi hỏi chúng ta phải không ngừng học tập, nghiên cứu, nâng cao trình độ lý luận, đồng thời có khả năng nhận diện và đấu tranh chống lại những luận điệu sai trái, xuyên tạc chủ nghĩa Mác-Lênin.
6.3. Góp Phần Xây Dựng Nền Tảng Tư Tưởng Vững Chắc Cho Xã Hội
Việc nghiên cứu và vận dụng những bài học từ tác phẩm “Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán” góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng vững chắc cho xã hội Việt Nam. Nền tảng tư tưởng này là cơ sở để chúng ta xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, và tiến bộ.
