Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là tại Thành phố Hồ Chí Minh, các công trình cao tầng ngày càng gia tăng về số lượng và quy mô. Theo số liệu GDP của Việt Nam giai đoạn 2014-2019, tốc độ tăng trưởng trung bình đạt khoảng 6,5% mỗi năm, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các dự án xây dựng lớn. Tuy nhiên, việc thi công các công trình cao tầng, đặc biệt là phần móng với các công nghệ như vách cọc (diaphragm wall) và cọc khoan nhồi (bored piles), vẫn còn nhiều thách thức do thiếu kiểm soát chặt chẽ, dẫn đến rủi ro cao trong quá trình thi công.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc lựa chọn đơn vị thi công vách cọc và cọc khoan nhồi phù hợp cho các dự án cao tầng tại TP. Hồ Chí Minh nhằm đảm bảo chất lượng, tiến độ và an toàn công trình. Mục tiêu cụ thể của luận văn là xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn đơn vị thi công, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất mô hình hỗ trợ quyết định dựa trên phương pháp phân tích mạng lưới (ANP). Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án cao tầng tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn gần đây, với khảo sát thực tế và thu thập dữ liệu từ hơn 100 chuyên gia, nhà thầu và chủ đầu tư.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp công cụ hỗ trợ lựa chọn đơn vị thi công phù hợp, giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả quản lý dự án và góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng. Các chỉ số đánh giá như tỷ lệ đồng thuận của các tiêu chí đạt trên 50%, trọng số tiêu chí được xác định rõ ràng giúp tăng tính khách quan trong quá trình lựa chọn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết lựa chọn đa tiêu chí (MCDM) và lý thuyết phân tích mạng lưới (ANP). MCDM giúp xác định và đánh giá các tiêu chí lựa chọn dựa trên các yếu tố kỹ thuật, kinh tế, và pháp lý. ANP được sử dụng để mô hình hóa mối quan hệ phức tạp giữa các tiêu chí và nhóm tiêu chí, cho phép tính trọng số tương đối chính xác hơn so với phương pháp truyền thống.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Vách cọc (Diaphragm wall): công nghệ thi công tường chắn đất bằng bê tông đổ tại chỗ, đảm bảo ổn định móng công trình cao tầng.
  • Cọc khoan nhồi (Bored piles): cọc bê tông được khoan và đổ tại chỗ, chịu tải trọng lớn cho móng công trình.
  • Tiêu chí lựa chọn: gồm 37 tiêu chí ban đầu, trong đó 13 tiêu chí có ảnh hưởng mạnh được xác định qua phân tích thống kê.
  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA): phương pháp phân tích dữ liệu để nhóm các tiêu chí thành 4 nhóm chính ảnh hưởng đến lựa chọn đơn vị thi công.
  • Mô hình ANP: mô hình phân tích mạng lưới để xác định trọng số các tiêu chí và hỗ trợ quyết định lựa chọn.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát bằng bảng hỏi với hơn 100 chuyên gia, nhà thầu và chủ đầu tư tại TP. Hồ Chí Minh. Cỡ mẫu khảo sát là 108 phiếu hợp lệ, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện kết hợp với chọn mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các bên liên quan trong ngành xây dựng.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Thống kê mô tả để đánh giá mức độ đồng thuận và tầm quan trọng của từng tiêu chí.
  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để nhóm các tiêu chí thành các nhóm có liên quan.
  • Phân tích mạng lưới (ANP) để xác định trọng số các tiêu chí và xây dựng mô hình hỗ trợ quyết định.
  • Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 02/2020 đến tháng 08/2020, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và xây dựng mô hình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định 13 tiêu chí quan trọng nhất trong tổng số 37 tiêu chí ban đầu ảnh hưởng mạnh đến việc lựa chọn đơn vị thi công vách cọc và cọc khoan nhồi. Các tiêu chí này bao gồm uy tín đơn vị, năng lực kỹ thuật, kinh nghiệm thi công, chất lượng vật liệu, tiến độ thi công, và khả năng quản lý dự án. Mức độ đồng thuận của các tiêu chí này đạt trên 50%, trong đó tiêu chí uy tín đơn vị được đánh giá cao nhất với tỷ lệ đồng thuận 42%.

  2. Phân nhóm tiêu chí thành 4 nhóm chính qua phân tích nhân tố khám phá (EFA), bao gồm: nhóm năng lực kỹ thuật và thi công, nhóm quản lý dự án và tiến độ, nhóm chất lượng vật liệu và thiết bị, nhóm uy tín và kinh nghiệm đơn vị. Mỗi nhóm chiếm tỷ trọng trọng số khác nhau trong mô hình ANP, với nhóm năng lực kỹ thuật chiếm khoảng 35%, nhóm quản lý dự án 30%, nhóm chất lượng vật liệu 20%, và nhóm uy tín 15%.

  3. Mô hình ANP được xây dựng và kiểm định cho thấy khả năng phân biệt và đánh giá các tiêu chí lựa chọn đơn vị thi công một cách khách quan và hiệu quả. Trọng số các tiêu chí được tính toán chi tiết, hỗ trợ các bên liên quan trong quá trình ra quyết định lựa chọn nhà thầu phù hợp.

  4. So sánh với các nghiên cứu trước đây cho thấy kết quả phù hợp với xu hướng lựa chọn nhà thầu trong ngành xây dựng hiện đại, nhấn mạnh vai trò của năng lực kỹ thuật và uy tín đơn vị trong việc đảm bảo thành công dự án.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của việc tập trung vào 13 tiêu chí chính xuất phát từ thực tế các dự án cao tầng tại TP. Hồ Chí Minh có yêu cầu kỹ thuật cao, đòi hỏi đơn vị thi công phải có năng lực chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn. Việc phân nhóm tiêu chí giúp đơn giản hóa quá trình đánh giá, đồng thời phản ánh đúng các khía cạnh quan trọng trong quản lý và thi công.

So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với báo cáo của ngành về các yếu tố quyết định thành công dự án, đặc biệt là trong các công trình sử dụng công nghệ vách cọc và cọc khoan nhồi. Việc áp dụng mô hình ANP giúp tăng tính chính xác và khách quan trong lựa chọn, giảm thiểu rủi ro do sai sót trong đánh giá chủ quan.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ trọng số các nhóm tiêu chí, bảng so sánh tỷ lệ đồng thuận từng tiêu chí, và sơ đồ mạng lưới mô hình ANP minh họa mối quan hệ giữa các tiêu chí. Điều này giúp người đọc dễ dàng hình dung và áp dụng trong thực tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng hệ thống đánh giá năng lực kỹ thuật và thi công cho các đơn vị thi công vách cọc và cọc khoan nhồi, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả thi công. Chủ thể thực hiện là các cơ quan quản lý xây dựng và chủ đầu tư, trong vòng 12 tháng tới.

  2. Áp dụng mô hình ANP trong quy trình lựa chọn nhà thầu để đảm bảo tính khách quan và minh bạch, giảm thiểu rủi ro trong đấu thầu. Chủ thể thực hiện là các ban quản lý dự án và tổ chức đấu thầu, áp dụng ngay trong các dự án sắp tới.

  3. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực quản lý dự án cho các bên liên quan, đặc biệt là về quản lý tiến độ và chất lượng vật liệu. Chủ thể thực hiện là các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp xây dựng, triển khai trong 18 tháng.

  4. Phát triển cơ sở dữ liệu và hệ thống thông tin về các đơn vị thi công để hỗ trợ việc đánh giá và lựa chọn dựa trên dữ liệu thực tế và minh bạch. Chủ thể thực hiện là các cơ quan quản lý nhà nước và hiệp hội ngành xây dựng, xây dựng trong 24 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ đầu tư dự án xây dựng cao tầng: Nắm bắt các tiêu chí lựa chọn nhà thầu thi công móng, giúp đảm bảo chất lượng và tiến độ dự án.

  2. Ban quản lý dự án và tổ chức đấu thầu: Áp dụng mô hình ANP để nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong quá trình lựa chọn nhà thầu.

  3. Các đơn vị thi công vách cọc và cọc khoan nhồi: Hiểu rõ các tiêu chí đánh giá, từ đó nâng cao năng lực và uy tín để đáp ứng yêu cầu thị trường.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành xây dựng: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, mô hình phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực quản lý dự án và kỹ thuật xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần lựa chọn đơn vị thi công vách cọc và cọc khoan nhồi kỹ càng?
    Việc lựa chọn đơn vị thi công phù hợp giúp đảm bảo chất lượng móng, tiến độ thi công và an toàn công trình, giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và tài chính trong các dự án cao tầng.

  2. Mô hình ANP có ưu điểm gì trong lựa chọn nhà thầu?
    ANP cho phép phân tích mối quan hệ phức tạp giữa các tiêu chí và nhóm tiêu chí, tính trọng số chính xác, hỗ trợ quyết định khách quan và hiệu quả hơn so với các phương pháp truyền thống.

  3. Các tiêu chí quan trọng nhất khi lựa chọn đơn vị thi công là gì?
    Bao gồm uy tín đơn vị, năng lực kỹ thuật, kinh nghiệm thi công, chất lượng vật liệu, tiến độ thi công và khả năng quản lý dự án, trong đó uy tín và năng lực kỹ thuật được đánh giá cao nhất.

  4. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) được sử dụng như thế nào trong nghiên cứu?
    EFA giúp nhóm các tiêu chí thành các nhóm có liên quan, từ đó đơn giản hóa và làm rõ cấu trúc các yếu tố ảnh hưởng đến lựa chọn đơn vị thi công.

  5. Làm thế nào để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế?
    Các bên liên quan có thể sử dụng bộ tiêu chí và mô hình ANP để đánh giá và lựa chọn nhà thầu trong quá trình đấu thầu, đồng thời phát triển hệ thống quản lý năng lực và dữ liệu hỗ trợ quyết định.

Kết luận

  • Xác định 13 tiêu chí quan trọng ảnh hưởng mạnh đến lựa chọn đơn vị thi công vách cọc và cọc khoan nhồi tại TP. Hồ Chí Minh.
  • Phân nhóm tiêu chí thành 4 nhóm chính qua phân tích nhân tố khám phá, phản ánh đầy đủ các khía cạnh kỹ thuật, quản lý và uy tín.
  • Xây dựng và kiểm định mô hình ANP hỗ trợ quyết định lựa chọn nhà thầu một cách khách quan và hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực kỹ thuật, quản lý dự án và phát triển hệ thống dữ liệu hỗ trợ lựa chọn.
  • Khuyến nghị áp dụng mô hình và tiêu chí trong các dự án xây dựng cao tầng để giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả thi công.

Next steps: Triển khai áp dụng mô hình ANP trong các dự án thực tế, mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác và cập nhật dữ liệu thường xuyên.

Call to action: Các chủ đầu tư, ban quản lý dự án và nhà thầu nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng và hiệu quả thi công công trình cao tầng.