Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động công tác xã hội (CTXH) trong bệnh viện là một lĩnh vực mới mẻ nhưng ngày càng trở nên cần thiết trong hệ thống chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam. Tại Bệnh viện Nhi đồng 1, với số lượng bệnh nhi nội trú khoảng 1.200 người mỗi ngày, nhu cầu hỗ trợ về mặt vật chất, tinh thần và thông tin của người bệnh và thân nhân rất lớn. Nghiên cứu này tập trung đánh giá thực trạng hoạt động CTXH tại Bệnh viện Nhi đồng 1 trong năm 2022, nhằm làm rõ các hoạt động hiện có, các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động CTXH. Mục tiêu cụ thể gồm đánh giá thực trạng, xác định các yếu tố tác động và đề xuất giải pháp phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào bốn hoạt động chính: vận động hỗ trợ viện phí, hỗ trợ tinh thần, hỗ trợ thông tin hướng dẫn và đào tạo CTXH. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người bệnh, giảm áp lực cho nhân viên y tế và tăng sự hài lòng của thân nhân bệnh nhi, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho phát triển CTXH trong bệnh viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Thuyết nhu cầu của Abraham Maslow và Thuyết hệ thống sinh thái. Thuyết nhu cầu phân loại các nhu cầu của con người thành năm bậc: nhu cầu sinh lý, an toàn, giao lưu tình cảm, tôn trọng và tự hoàn thiện. Áp dụng vào CTXH bệnh viện, nhân viên CTXH cần xác định và ưu tiên đáp ứng các nhu cầu cấp thiết của bệnh nhi và thân nhân, từ hỗ trợ vật chất đến hỗ trợ tinh thần và xã hội. Thuyết hệ thống sinh thái nhấn mạnh sự tương tác giữa cá nhân với môi trường xã hội xung quanh, giúp nhân viên CTXH đánh giá toàn diện các yếu tố ảnh hưởng đến người bệnh như gia đình, cộng đồng, cơ sở y tế và các tổ chức xã hội, từ đó xây dựng kế hoạch can thiệp phù hợp.

Ngoài ra, các khái niệm chuyên ngành như công tác xã hội bệnh viện, nhân viên CTXH bệnh viện, người bệnh và thân nhân người bệnh được sử dụng để làm rõ đối tượng và phạm vi nghiên cứu. Các văn bản pháp lý quan trọng như Thông tư 43/2015/TT-BYT và Quyết định 112/QĐ-TTg cũng được vận dụng để xác định nhiệm vụ và cơ chế tổ chức hoạt động CTXH trong bệnh viện.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp phân tích tài liệu thứ cấp, phỏng vấn sâu và khảo sát bằng bảng hỏi. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo, số liệu hoạt động CTXH tại Bệnh viện Nhi đồng 1 và các nghiên cứu liên quan trong và ngoài nước. Phỏng vấn sâu được thực hiện với 15 người gồm lãnh đạo bệnh viện, nhân viên CTXH, nhân viên y tế và thân nhân bệnh nhi nhằm thu thập ý kiến đa chiều về thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng. Khảo sát bảng hỏi được tiến hành với 130 thân nhân bệnh nhi, chọn mẫu thuận tiện với sai số 10% và độ tin cậy 90%, nhằm đánh giá nhu cầu và mức độ hài lòng về hoạt động CTXH.

Dữ liệu định lượng được xử lý bằng Excel và các công cụ thống kê phù hợp, trong khi dữ liệu định tính từ phỏng vấn được ghi âm, tóm tắt và phân tích nội dung. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 01 đến tháng 12 năm 2022, đảm bảo thu thập đầy đủ thông tin phục vụ mục tiêu nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đa dạng hoạt động CTXH nhưng còn hạn chế về chuyên môn: Bệnh viện triển khai bốn hoạt động CTXH chính gồm vận động hỗ trợ viện phí, hỗ trợ tinh thần, hỗ trợ thông tin hướng dẫn và đào tạo CTXH. Tuy nhiên, các hoạt động chuyên môn cao như tư vấn tâm lý, can thiệp khủng hoảng chưa được thực hiện rộng rãi. Tỷ lệ bệnh nhi được hỗ trợ viện phí đạt khoảng 60%, trong khi hỗ trợ chi phí đi lại và nhu yếu phẩm thấp hơn, lần lượt khoảng 40% và 35%.

  2. Yếu tố nhân sự ảnh hưởng lớn đến hiệu quả CTXH: Phòng CTXH có số lượng nhân viên hạn chế, chỉ khoảng 5 người, trong khi nhu cầu hỗ trợ rất lớn. Nhân viên CTXH thiếu kỹ năng chuyên sâu về tâm lý và kỹ năng mềm, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ. Khoảng 70% nhân viên y tế chưa hiểu rõ vai trò của nhân viên CTXH, gây khó khăn trong phối hợp công việc.

  3. Nhu cầu hỗ trợ của người bệnh và thân nhân đa dạng và cao: Khảo sát cho thấy 85% thân nhân bệnh nhi có nhu cầu được tư vấn, hướng dẫn thủ tục khám chữa bệnh; 75% cần hỗ trợ về viện phí; 65% mong muốn được hỗ trợ tinh thần và kết nối với nhà hảo tâm. Nhu cầu tư vấn pháp lý và chương trình tặng quà dịp lễ, tết cũng chiếm tỷ lệ đáng kể, khoảng 50%.

  4. Cơ sở vật chất và chính sách còn nhiều hạn chế: Phòng CTXH thiếu không gian làm việc riêng tư, trang thiết bị hỗ trợ còn nghèo nàn. Kinh phí hoạt động chủ yếu dựa vào nguồn vận động từ nhà hảo tâm, chưa có ngân sách ổn định từ bệnh viện. Các chính sách hỗ trợ nhân viên CTXH và người bệnh chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của hoạt động CTXH.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động CTXH tại Bệnh viện Nhi đồng 1 đã có những bước phát triển tích cực, đặc biệt trong việc vận động hỗ trợ viện phí và cung cấp thông tin hướng dẫn cho người bệnh. Tuy nhiên, hạn chế về nhân lực chuyên môn và cơ sở vật chất làm giảm hiệu quả các hoạt động tư vấn tâm lý và can thiệp xã hội chuyên sâu. So sánh với các nghiên cứu tại các bệnh viện lớn khác trong nước và quốc tế, mô hình CTXH tại Bệnh viện Nhi đồng 1 còn thiếu sự phối hợp đa ngành chặt chẽ và chưa phát huy hết vai trò cầu nối giữa người bệnh, thân nhân và nhân viên y tế.

Biểu đồ thể hiện tỷ lệ hỗ trợ viện phí và các dịch vụ khác có thể minh họa rõ sự chênh lệch trong mức độ đáp ứng nhu cầu của người bệnh. Bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng như nhận thức của nhân viên y tế, năng lực nhân viên CTXH và điều kiện cơ sở vật chất cũng giúp làm rõ nguyên nhân hạn chế. Việc nâng cao nhận thức và đào tạo chuyên môn cho nhân viên CTXH, đồng thời cải thiện cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ là cần thiết để phát triển hoạt động CTXH hiệu quả hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực nhân viên CTXH: Tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng chuyên môn, kỹ năng mềm và kiến thức y tế cho nhân viên CTXH trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện là Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với các trường đào tạo CTXH.

  2. Mở rộng quy mô và cải thiện cơ sở vật chất phòng CTXH: Đầu tư xây dựng không gian làm việc riêng biệt, trang bị thiết bị hỗ trợ tư vấn và truyền thông trong 18 tháng tới. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý bệnh viện và phòng CTXH.

  3. Nâng cao nhận thức và phối hợp đa ngành: Tổ chức tập huấn, hội thảo nâng cao nhận thức về vai trò CTXH cho nhân viên y tế và thân nhân bệnh nhi, nhằm tăng cường phối hợp công việc trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện là phòng CTXH và phòng Đào tạo.

  4. Xây dựng chính sách hỗ trợ và nguồn kinh phí ổn định: Đề xuất bệnh viện và các cơ quan quản lý cấp trên xây dựng chính sách hỗ trợ nhân viên CTXH, đồng thời phát triển nguồn kinh phí từ ngân sách và vận động xã hội hóa trong 24 tháng tới. Chủ thể thực hiện là Ban Giám đốc bệnh viện và Sở Y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của CTXH trong nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, từ đó có chính sách đầu tư phù hợp.

  2. Nhân viên CTXH và nhân viên y tế: Cung cấp kiến thức chuyên môn, kỹ năng phối hợp và nâng cao hiệu quả công tác hỗ trợ người bệnh.

  3. Sinh viên và giảng viên ngành Công tác xã hội: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá để phát triển chương trình đào tạo và nghiên cứu chuyên sâu.

  4. Các nhà hoạch định chính sách y tế và xã hội: Hỗ trợ xây dựng các chính sách phát triển CTXH trong bệnh viện, góp phần hoàn thiện hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động CTXH trong bệnh viện gồm những gì?
    Hoạt động CTXH bao gồm hỗ trợ vật chất, tư vấn tâm lý, hướng dẫn thủ tục khám chữa bệnh, vận động tài trợ, hỗ trợ nhân viên y tế và đào tạo cộng tác viên. Ví dụ, tại Bệnh viện Nhi đồng 1, nhân viên CTXH hỗ trợ hơn 60% bệnh nhi khó khăn về viện phí.

  2. Nhân viên CTXH cần những kỹ năng gì?
    Nhân viên CTXH cần kỹ năng lắng nghe, tham vấn, quản lý cảm xúc, xử lý khủng hoảng và làm việc nhóm. Kỹ năng này giúp họ hỗ trợ hiệu quả người bệnh và phối hợp với nhân viên y tế.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động CTXH?
    Bao gồm năng lực nhân viên CTXH, nhận thức của nhân viên y tế và thân nhân, cơ sở vật chất, kinh phí và chính sách hỗ trợ. Ví dụ, thiếu nhân lực chuyên môn làm giảm khả năng tư vấn tâm lý chuyên sâu.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả CTXH trong bệnh viện?
    Cần đào tạo nhân viên, cải thiện cơ sở vật chất, nâng cao nhận thức đa ngành và xây dựng chính sách hỗ trợ ổn định. Tại Bệnh viện Nhi đồng 1, đề xuất tăng cường đào tạo và mở rộng phòng CTXH đã được đưa ra.

  5. Vai trò của CTXH trong giảm mâu thuẫn giữa người bệnh và nhân viên y tế?
    Nhân viên CTXH làm cầu nối, giúp người bệnh và thân nhân hiểu rõ áp lực công việc của nhân viên y tế, đồng thời hỗ trợ nhân viên y tế giảm căng thẳng, từ đó giảm mâu thuẫn và tăng sự hài lòng.

Kết luận

  • Hoạt động CTXH tại Bệnh viện Nhi đồng 1 đã triển khai đa dạng nhưng còn hạn chế về chuyên môn và nguồn lực.
  • Nhu cầu hỗ trợ của người bệnh và thân nhân rất cao, đặc biệt về viện phí, tư vấn và hỗ trợ tinh thần.
  • Yếu tố nhân sự, cơ sở vật chất và chính sách là những thách thức lớn ảnh hưởng đến hiệu quả CTXH.
  • Đề xuất các giải pháp tập trung vào đào tạo, cải thiện cơ sở vật chất, nâng cao nhận thức và xây dựng chính sách hỗ trợ.
  • Nghiên cứu tạo cơ sở khoa học cho phát triển CTXH trong bệnh viện, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn diện.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất và đánh giá hiệu quả trong các giai đoạn tiếp theo. Các cơ quan quản lý và bệnh viện nên phối hợp chặt chẽ để phát triển hoạt động CTXH bền vững. Đề nghị các bên liên quan quan tâm và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sự hài lòng của người bệnh.