Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin (CNTT), giáo dục đang trải qua những thay đổi sâu sắc nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và phát huy tính tích cực, tự giác của người học. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, việc đổi mới phương pháp và phương tiện dạy học được xem là nhiệm vụ trọng tâm nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Môn Quản lý đơn hàng, một môn học mới xuất hiện trong chương trình đào tạo ngành Công nghệ May và Thời trang, đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng quản lý cho sinh viên, giúp họ thích ứng nhanh với môi trường doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy sinh viên chưa nhận thức đúng về tầm quan trọng của môn học này, dẫn đến sự thiếu tập trung và hứng thú trong học tập.

Mục tiêu nghiên cứu là thiết kế bài giảng điện tử và gói học tập môn Quản lý đơn hàng nhằm nâng cao hiệu quả học tập của sinh viên tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. Nghiên cứu tập trung vào hai bài học trọng tâm: "Tìm hiểu chung về công việc Quản lý đơn hàng" và "Tìm hiểu về bộ phận Quản lý đơn hàng ngành may". Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong năm học 2012-2013 tại khoa Công nghệ May và Thời trang. Việc ứng dụng bài giảng điện tử và gói học tập dự kiến sẽ tăng cường tính trực quan, phát huy sự chủ động và sáng tạo của sinh viên, đồng thời hỗ trợ giảng viên trong công tác giảng dạy. Qua đó, nghiên cứu góp phần thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu phát triển xã hội học tập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục và lý thuyết về thiết kế gói học tập cá nhân hóa.

  1. Lý thuyết ứng dụng CNTT trong giáo dục nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong việc đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường tính tương tác và phát triển năng lực tư duy sáng tạo của người học. Bài giảng điện tử được xem là công cụ hỗ trợ đắc lực giúp giảng viên tiết kiệm thời gian, tăng tính trực quan và sinh động cho bài học. Phần mềm Lecture Maker được lựa chọn làm nền tảng thiết kế bài giảng điện tử nhờ khả năng tích hợp đa phương tiện như hình ảnh, âm thanh, video và các định dạng tài liệu khác nhau, đồng thời hỗ trợ thu âm trực tiếp và tạo các câu hỏi trắc nghiệm.

  2. Lý thuyết về gói học tập (Learning Packet) tập trung vào việc cá nhân hóa quá trình học tập thông qua các thẻ nhiệm vụ học tập, giúp sinh viên tự định hướng, tự quản lý tiến trình học và phát triển kỹ năng tự học. Gói học tập cung cấp các chỉ dẫn rõ ràng, đa dạng phương tiện học tập và tạo điều kiện cho sự tương tác giữa giảng viên và sinh viên. Quy trình thiết kế gói học tập gồm 5 bước: lựa chọn chủ đề, viết mục tiêu chính, chia mục tiêu thành các mục tiêu phụ, lựa chọn hoạt động phù hợp và viết phần giới thiệu, hướng dẫn.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: quản lý đơn hàng, bài giảng điện tử, gói học tập, đa phương tiện, thẻ nhiệm vụ học tập, và phần mềm Lecture Maker.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp lý luận và thực tiễn nhằm đảm bảo tính khoa học và thực tiễn:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu liên quan đến bài giảng điện tử và gói học tập, bao gồm các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước, các văn bản pháp luật về đổi mới giáo dục và ứng dụng CNTT.

  • Phương pháp khảo sát: Thu thập dữ liệu thực trạng sử dụng bài giảng điện tử và gói học tập qua bảng hỏi với 120 sinh viên và phỏng vấn 5 giảng viên khoa Công nghệ May và Thời trang. Mục đích khảo sát nhằm đánh giá mức độ sử dụng phương tiện dạy học, sự hứng thú của sinh viên và hiệu quả của các phương tiện hiện có.

  • Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến đánh giá của 3 chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục và công nghệ thông tin về sản phẩm bài giảng điện tử và gói học tập đã thiết kế.

  • Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực hiện thí nghiệm trên hai lớp học gồm lớp thực nghiệm (sử dụng bài giảng điện tử và gói học tập) và lớp đối chứng (dạy học truyền thống). Cỡ mẫu gồm 60 sinh viên mỗi lớp. Kết quả học tập được đánh giá qua điểm số và mức độ tiếp thu kiến thức.

  • Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng thống kê mô tả và kiểm định t-test để phân tích dữ liệu khảo sát và kết quả thực nghiệm, xác định mức độ khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa hai nhóm.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2012 đến tháng 4/2013, bao gồm các giai đoạn: thu thập tài liệu, khảo sát thực trạng, thiết kế sản phẩm, thực nghiệm và đánh giá.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng sử dụng phương tiện dạy học: Khảo sát cho thấy 85% giảng viên chủ yếu sử dụng bảng phấn trong giảng dạy môn Quản lý đơn hàng, chỉ khoảng 30% sử dụng bài giảng điện tử và 15% sử dụng gói học tập. Sinh viên đánh giá mức độ hứng thú với phương tiện dạy học truyền thống chỉ đạt khoảng 40%, trong khi đó mức độ hứng thú khi giảng viên sử dụng bài giảng điện tử và gói học tập tăng lên 75%.

  2. Hiệu quả học tập: Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy điểm trung bình lớp thực nghiệm là 7,8, cao hơn 1,2 điểm so với lớp đối chứng (6,6). Tỷ lệ sinh viên đạt điểm trên 8 ở lớp thực nghiệm chiếm 45%, trong khi lớp đối chứng chỉ 20%. Mức độ tiếp thu kiến thức của sinh viên sử dụng bài giảng điện tử và gói học tập được đánh giá là tốt hơn 35% so với nhóm học truyền thống.

  3. Đánh giá của chuyên gia: Các chuyên gia đánh giá bài giảng điện tử thiết kế trên phần mềm Lecture Maker có tính trực quan cao, dễ sử dụng và phù hợp với đặc điểm môn học. Gói học tập được nhận xét giúp tăng cường tính tự giác và phát triển kỹ năng tự học của sinh viên. Tuy nhiên, cần bổ sung thêm các hoạt động tương tác để nâng cao hiệu quả.

  4. Phản hồi sinh viên: 80% sinh viên cho biết gói học tập giúp họ chủ động hơn trong việc học, 70% cảm thấy bài giảng điện tử làm cho nội dung môn học dễ hiểu và sinh động hơn. Một số sinh viên đề xuất tăng cường các bài tập thực hành và tình huống thực tế trong gói học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu khẳng định việc ứng dụng bài giảng điện tử và gói học tập trong môn Quản lý đơn hàng góp phần nâng cao hiệu quả học tập và tăng cường sự hứng thú của sinh viên. Nguyên nhân chính là do bài giảng điện tử cung cấp hình ảnh, âm thanh, video minh họa sinh động, giúp sinh viên tiếp thu kiến thức qua nhiều giác quan, đồng thời tiết kiệm thời gian giảng dạy cho giảng viên. Gói học tập với các thẻ nhiệm vụ học tập tạo điều kiện cho sinh viên tự học, phát triển kỹ năng quản lý thời gian và tư duy phản biện.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng ứng dụng CNTT trong giáo dục nhằm cá nhân hóa học tập và phát triển năng lực người học. Ví dụ, các công trình nghiên cứu tại Mỹ và Canada cũng chỉ ra rằng bài giảng điện tử và gói học tập giúp tăng cường tương tác và nâng cao kết quả học tập. Việc sử dụng phần mềm Lecture Maker cho phép tích hợp đa dạng tài liệu và hiệu ứng, tạo nên sự khác biệt so với phương pháp truyền thống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, bảng đánh giá mức độ hứng thú của sinh viên với các phương tiện dạy học, và biểu đồ phân phối điểm số chi tiết. Những biểu đồ này minh họa rõ ràng sự cải thiện về chất lượng học tập khi áp dụng bài giảng điện tử và gói học tập.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo giảng viên về CNTT: Tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng sử dụng phần mềm thiết kế bài giảng điện tử như Lecture Maker, kỹ năng xây dựng gói học tập nhằm nâng cao năng lực công nghệ cho giảng viên. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng Đào tạo và Trung tâm CNTT phối hợp thực hiện.

  2. Đầu tư trang thiết bị hỗ trợ dạy học: Trang bị máy tính, máy chiếu, hệ thống mạng ổn định tại các phòng học để đảm bảo điều kiện kỹ thuật cho việc sử dụng bài giảng điện tử và gói học tập. Kế hoạch đầu tư trong vòng 1 năm, do Ban Giám hiệu và phòng Hành chính quản trị chịu trách nhiệm.

  3. Phát triển và cập nhật bài giảng điện tử, gói học tập thường xuyên: Khuyến khích giảng viên cập nhật nội dung bài giảng điện tử và gói học tập theo xu hướng mới, bổ sung các tình huống thực tế và bài tập tương tác nhằm tăng tính hấp dẫn và thực tiễn. Thực hiện định kỳ hàng học kỳ, do các giảng viên chủ nhiệm môn phối hợp với khoa quản lý.

  4. Khuyến khích sinh viên sử dụng bài giảng điện tử và gói học tập: Tổ chức các buổi hướng dẫn, tạo môi trường học tập linh hoạt để sinh viên chủ động tiếp cận và khai thác hiệu quả các phương tiện học tập mới. Thời gian triển khai trong học kỳ tiếp theo, do khoa Công nghệ May và Thời trang phối hợp với Đoàn Thanh niên và Hội Sinh viên.

  5. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi liên tục: Thiết lập cơ chế thu thập ý kiến phản hồi từ sinh viên và giảng viên về hiệu quả sử dụng bài giảng điện tử và gói học tập để điều chỉnh, cải tiến kịp thời. Thực hiện hàng năm, do phòng Khảo thí và Đảm bảo chất lượng chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên các trường đại học, cao đẳng: Đặc biệt những người giảng dạy các môn học kỹ thuật, quản lý và kinh tế có thể áp dụng quy trình thiết kế bài giảng điện tử và gói học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy.

  2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và đầu tư trang thiết bị CNTT phục vụ đổi mới phương pháp dạy học.

  3. Sinh viên ngành Công nghệ May và Thời trang: Tham khảo để hiểu rõ hơn về phương pháp học tập chủ động, phát triển kỹ năng tự học và quản lý thời gian hiệu quả thông qua gói học tập.

  4. Nhà nghiên cứu giáo dục và công nghệ thông tin: Có thể khai thác cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về ứng dụng CNTT trong giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bài giảng điện tử khác gì so với bài giảng truyền thống?
    Bài giảng điện tử tích hợp đa phương tiện như hình ảnh, âm thanh, video giúp tăng tính trực quan và sinh động, hỗ trợ tương tác giữa giảng viên và sinh viên, trong khi bài giảng truyền thống chủ yếu dựa vào bảng phấn và lời giảng.

  2. Phần mềm Lecture Maker có ưu điểm gì nổi bật?
    Lecture Maker cho phép chèn nhiều định dạng file như PowerPoint, PDF, Flash, âm thanh, video, đồng thời hỗ trợ thu âm trực tiếp và tạo câu hỏi trắc nghiệm, giúp giảng viên dễ dàng thiết kế bài giảng đa phương tiện hiệu quả.

  3. Gói học tập giúp sinh viên như thế nào?
    Gói học tập cung cấp các thẻ nhiệm vụ rõ ràng, giúp sinh viên tự định hướng học tập, phát triển kỹ năng tự học, tăng cường sự tự giác và tương tác với giảng viên, từ đó nâng cao kết quả học tập.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của bài giảng điện tử và gói học tập?
    Có thể đánh giá qua điểm số học tập, mức độ tiếp thu kiến thức, sự hứng thú và phản hồi của sinh viên, cũng như ý kiến chuyên gia và giảng viên thông qua khảo sát và thực nghiệm sư phạm.

  5. Có thể áp dụng mô hình này cho các môn học khác không?
    Hoàn toàn có thể. Quy trình thiết kế bài giảng điện tử và gói học tập có tính linh hoạt, phù hợp với nhiều môn học khác nhau, đặc biệt là các môn đòi hỏi tính tương tác và phát triển kỹ năng thực hành.

Kết luận

  • Bài giảng điện tử và gói học tập là phương tiện dạy học hiệu quả, giúp tăng cường tính trực quan và phát huy sự chủ động của sinh viên trong môn Quản lý đơn hàng.
  • Phần mềm Lecture Maker là công cụ phù hợp để thiết kế bài giảng điện tử đa phương tiện với nhiều tính năng ưu việt.
  • Gói học tập giúp sinh viên tự học, phát triển kỹ năng và tăng cường tương tác với giảng viên.
  • Kết quả thực nghiệm cho thấy sự cải thiện rõ rệt về điểm số và mức độ hứng thú học tập của sinh viên khi sử dụng các phương tiện này.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực giảng viên, đầu tư trang thiết bị và phát triển nội dung bài giảng điện tử, gói học tập trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Triển khai đào tạo giảng viên, đầu tư trang thiết bị và áp dụng rộng rãi bài giảng điện tử cùng gói học tập trong các môn học khác tại trường. Để biết thêm chi tiết và nhận hỗ trợ thiết kế bài giảng điện tử, vui lòng liên hệ khoa Công nghệ May và Thời trang, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh.