Tổng quan nghiên cứu

Huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình, với diện tích tự nhiên lớn nhất tỉnh (khoảng 1.520 km²) và dân số gần 51.000 người, là vùng núi cao có địa hình phức tạp, khí hậu á nhiệt đới gió mùa, có nhiều núi cao trên 1.000 m và hệ thống sông suối dày đặc. Hệ thống giao thông đường bộ tại đây gồm các tuyến tỉnh lộ, đường huyện, đường xã và đường nội đồng, với tổng chiều dài các tuyến đường xã, liên xã khoảng 356 km, đường từ trung tâm xã đến trung tâm thôn bản gần 449 km, đường ngõ xóm 345 km và đường nội đồng 222 km. Trong giai đoạn 2016-2020, huyện đã đầu tư xây dựng, sửa chữa và duy tu bảo dưỡng hơn 62 km đường với tổng mức đầu tư trên 147 tỷ đồng, góp phần nâng cao kết cấu hạ tầng giao thông, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo và cải thiện đời sống nhân dân.

Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về xây dựng công trình giao thông đường bộ trên địa bàn còn tồn tại nhiều hạn chế như quy hoạch chưa đồng bộ, chất lượng thẩm định dự án thấp, công tác bảo trì chưa được quan tâm đúng mức, tình trạng vi phạm hành lang an toàn giao thông còn phổ biến, và nợ đọng xây dựng còn lớn. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về xây dựng công trình giao thông đường bộ tại huyện Đà Bắc trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2021-2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả đầu tư, sử dụng nguồn vốn và phát triển bền vững hệ thống giao thông địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và quản lý đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm tổ chức, điều hành các quá trình xã hội theo pháp luật để đạt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Đặc điểm quản lý nhà nước bao gồm tính quyền lực, tính mục tiêu, tính tổ chức và tính pháp lý. Quản lý nhà nước trong lĩnh vực giao thông đường bộ nhằm đảm bảo quy hoạch, đầu tư, xây dựng, bảo trì và vận hành hệ thống giao thông hiệu quả, bền vững.

  2. Lý thuyết quản lý đầu tư xây dựng: Đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ là quá trình sử dụng nguồn lực tài chính, vật chất và nhân lực để xây dựng, cải tạo, duy tu các công trình nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Quản lý đầu tư xây dựng bao gồm các nội dung: lập quy hoạch, thẩm định dự án, cấp phép xây dựng, giám sát thi công, nghiệm thu và bảo trì công trình.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng gồm: kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, công trình giao thông đường bộ, quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng, thẩm định dự án đầu tư, bảo trì và bảo vệ kết cấu hạ tầng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng phiếu điều tra với 50 mẫu, gồm cán bộ, công chức các cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư, nhà thầu thi công, tư vấn thiết kế, giám sát và đại diện hộ dân trên địa bàn huyện Đà Bắc. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo nhóm đối tượng có liên quan trực tiếp đến công tác quản lý và xây dựng công trình giao thông.

Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo của UBND huyện, phòng Tài chính - Kế hoạch, Ban quản lý dự án và các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê SPSS với các kỹ thuật phân tích mô tả, so sánh và tổng hợp. Thời gian nghiên cứu diễn ra trong 20 ngày, từ tháng 11 đến tháng 12 năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng đầu tư xây dựng công trình giao thông: Trong giai đoạn 2016-2020, huyện Đà Bắc đã thực hiện 62 km đường giao thông với tổng mức đầu tư trên 147 tỷ đồng. Năm 2018 tập trung khắc phục hậu quả mưa lũ lịch sử năm 2016-2017 với khối lượng đất đá sạt lở trên 46.000 m³. Năm 2019-2020 số lượng dự án giảm, cho thấy huyện tập trung đầu tư có trọng điểm, tránh dàn trải.

  2. Công tác quy hoạch và kế hoạch đầu tư: UBND huyện đã phê duyệt 01 quy hoạch phát triển vùng và 18 quy hoạch xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020, trong đó có nội dung quy hoạch công trình giao thông đường bộ. Quy hoạch và kế hoạch đầu tư cơ bản phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội địa phương, tuy nhiên chất lượng quy hoạch còn thấp, chưa có tầm nhìn dài hạn và tính liên kết chưa cao.

  3. Quản lý, bảo trì và bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông: Công tác bảo trì, duy tu đường bộ chưa được quan tâm đúng mức, nhiều tuyến đường xuống cấp nhanh do địa hình phức tạp và phương tiện quá khổ, quá tải lưu thông. Việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm chưa thường xuyên và triệt để.

  4. Thẩm định dự án và cấp phép xây dựng: Công tác thẩm định dự án còn hạn chế về năng lực cán bộ, chất lượng thẩm định chưa đáp ứng yêu cầu về nội dung và định mức xây dựng. Việc cấp phép xây dựng được thực hiện theo đúng thẩm quyền, nhưng vẫn còn tồn tại thủ tục hành chính rườm rà, gây khó khăn cho chủ đầu tư.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý nhà nước về xây dựng công trình giao thông đường bộ tại huyện Đà Bắc đã đạt được một số kết quả tích cực như đầu tư nâng cấp hệ thống đường bộ, quy hoạch và kế hoạch đầu tư được phê duyệt, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, các tồn tại như quy hoạch chưa đồng bộ, công tác thẩm định dự án yếu kém, bảo trì chưa hiệu quả và thủ tục hành chính phức tạp đã ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và chất lượng công trình.

So sánh với các nghiên cứu tại các huyện miền núi khác như Mộc Châu (Sơn La), Bảo Lâm (Cao Bằng), Ba Bể (Bắc Kạn) và Định Hóa (Thái Nguyên), các địa phương này đã chú trọng nâng cao năng lực cán bộ, cải cách thủ tục hành chính, huy động nguồn lực xã hội và tăng cường kiểm tra, giám sát, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng công trình giao thông. Huyện Đà Bắc có thể học hỏi các kinh nghiệm này để hoàn thiện công tác quản lý nhà nước.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tiến độ đầu tư theo năm, bảng tổng hợp hiện trạng các tuyến đường và bảng đánh giá chất lượng công tác thẩm định, cấp phép, bảo trì.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về xây dựng công trình giao thông đường bộ. Mục tiêu đạt ít nhất một khóa đào tạo chuyên sâu mỗi năm, do UBND huyện phối hợp với các trường đại học và viện nghiên cứu thực hiện.

  2. Cải cách thủ tục hành chính: Rà soát, đơn giản hóa các thủ tục liên quan đến thẩm định dự án, cấp phép xây dựng và thanh tra, kiểm tra nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho chủ đầu tư và nhà thầu. Thời gian thực hiện trong năm 2021, do UBND huyện chủ trì phối hợp với các sở ngành liên quan.

  3. Tăng cường công tác quy hoạch và kế hoạch đầu tư: Xây dựng quy hoạch giao thông đường bộ đồng bộ, có tầm nhìn dài hạn, liên kết vùng và phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Định kỳ rà soát, điều chỉnh quy hoạch ít nhất 1 lần giữa kỳ. UBND huyện phối hợp với Sở Giao thông vận tải và các đơn vị tư vấn thực hiện trong giai đoạn 2021-2023.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và bảo trì công trình: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm về hành lang an toàn giao thông và chất lượng công trình. Đảm bảo 100% công trình được kiểm tra nghiệm thu trước khi đưa vào sử dụng và bảo trì thường xuyên. Thời gian thực hiện liên tục từ 2021-2025, do Thanh tra Nhà nước huyện và các phòng ban chuyên môn chịu trách nhiệm.

  5. Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư: Kết hợp nguồn vốn ngân sách nhà nước với các nguồn vốn xã hội hóa, doanh nghiệp và nhân dân đóng góp để đầu tư xây dựng và nâng cấp hệ thống giao thông. Xây dựng cơ chế phối hợp và giám sát minh bạch nguồn vốn. Thực hiện trong giai đoạn 2021-2025, do UBND huyện và Ban quản lý dự án chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện và xã: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch, quy hoạch và giám sát đầu tư xây dựng công trình giao thông phù hợp với điều kiện địa phương.

  2. Chủ đầu tư và Ban quản lý dự án: Tham khảo các giải pháp quản lý dự án, thẩm định, cấp phép và kiểm tra chất lượng công trình nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư và sử dụng vốn.

  3. Nhà thầu thi công và tư vấn xây dựng: Hiểu rõ các yêu cầu về quản lý chất lượng, quy trình thi công, bảo trì và các quy định pháp luật liên quan để thực hiện dự án đúng tiến độ và tiêu chuẩn kỹ thuật.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý xây dựng, giao thông vận tải: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết quản lý nhà nước, thực trạng và giải pháp quản lý đầu tư xây dựng công trình giao thông tại địa phương miền núi.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác quy hoạch giao thông đường bộ tại huyện Đà Bắc còn hạn chế?
    Do địa hình phức tạp, nguồn lực hạn chế và thiếu tầm nhìn dài hạn, quy hoạch chưa đồng bộ và chưa liên kết tốt với các vùng lân cận, dẫn đến hiệu quả đầu tư chưa cao.

  2. Làm thế nào để nâng cao chất lượng thẩm định dự án đầu tư xây dựng?
    Cần đào tạo nâng cao năng lực cán bộ thẩm định, áp dụng quy trình thẩm định chặt chẽ, sử dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật và định mức xây dựng phù hợp, đồng thời tăng cường giám sát, kiểm tra.

  3. Các biện pháp nào giúp bảo trì và bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông hiệu quả?
    Thiết lập kế hoạch bảo trì định kỳ, tổ chức kiểm tra, giám sát chất lượng công trình, xử lý kịp thời các hư hỏng, đồng thời kiểm soát chặt chẽ phương tiện quá tải, vi phạm hành lang an toàn giao thông.

  4. Vai trò của cải cách thủ tục hành chính trong quản lý xây dựng công trình giao thông?
    Cải cách thủ tục giúp giảm thời gian, chi phí cho chủ đầu tư và nhà thầu, tăng tính minh bạch, hạn chế tiêu cực và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

  5. Làm thế nào để huy động nguồn lực xã hội tham gia đầu tư xây dựng giao thông?
    Thông qua chính sách ưu đãi, tạo môi trường đầu tư thuận lợi, tăng cường tuyên truyền vận động nhân dân và doanh nghiệp, đồng thời xây dựng cơ chế giám sát minh bạch, công khai.

Kết luận

  • Huyện Đà Bắc đã có những bước tiến quan trọng trong đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ giai đoạn 2016-2020 với hơn 62 km đường được nâng cấp, tổng vốn đầu tư trên 147 tỷ đồng.
  • Công tác quản lý nhà nước còn nhiều hạn chế như quy hoạch chưa đồng bộ, thẩm định dự án yếu kém, bảo trì chưa hiệu quả và thủ tục hành chính phức tạp.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cán bộ, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường quy hoạch, kiểm tra giám sát và huy động nguồn lực xã hội.
  • Các giải pháp được thiết kế phù hợp với điều kiện thực tế huyện Đà Bắc, có tính khả thi cao cho giai đoạn 2021-2025.
  • Kêu gọi các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và cộng đồng cùng phối hợp thực hiện để phát triển hệ thống giao thông bền vững, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.