Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2020-2022, công tác thanh tra các dự án đầu tư xây dựng tại huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh đã được triển khai với nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại những hạn chế đáng kể. Bình Liêu là huyện biên giới miền núi phía Bắc với địa hình đa dạng, phức tạp, cơ sở hạ tầng và kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn, do đó việc đầu tư xây dựng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Theo báo cáo của ngành, các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tuy nhiên vẫn còn nhiều công trình tồn đọng, kéo dài, thất thoát vốn và hiệu quả sử dụng chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại Thanh tra huyện Bình Liêu, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp tăng cường hiệu quả công tác thanh tra trong giai đoạn 2024-2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại huyện Bình Liêu, sử dụng số liệu thứ cấp từ các báo cáo thanh tra, quyết toán dự án và dữ liệu sơ cấp thu thập năm 2023. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, phòng ngừa và xử lý vi phạm pháp luật trong đầu tư xây dựng, góp phần bảo vệ tài sản nhà nước và quyền lợi hợp pháp của người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về thanh tra nhà nước và quản lý dự án đầu tư xây dựng. Thanh tra nhà nước được hiểu là hoạt động xem xét, đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật nhằm phát hiện và xử lý vi phạm, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Các đặc điểm cơ bản của thanh tra bao gồm tính quyền lực nhà nước, tính khách quan và độc lập tương đối, đồng thời là một khâu trong chu trình quản lý nhà nước.

Về dự án đầu tư xây dựng, khái niệm bao gồm việc sử dụng vốn để xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp công trình nhằm phát triển cơ sở vật chất và kết cấu hạ tầng. Thanh tra dự án đầu tư xây dựng là việc kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong quá trình thực hiện dự án, từ giai đoạn chuẩn bị, triển khai đến kết thúc và nghiệm thu.

Các khái niệm chính bao gồm: thanh tra nhà nước, dự án đầu tư xây dựng, thanh tra dự án đầu tư xây dựng, quy trình thanh tra (chuẩn bị, tiến hành, kết thúc, xử lý sau thanh tra), và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra (cơ chế chính sách, nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, tổ chức thực hiện).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu bao gồm dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tổng kết công tác thanh tra, quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản của huyện Bình Liêu và tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020-2022, cùng các văn bản pháp luật liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn 30 cán bộ, công chức liên quan đến công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại các phòng ban chức năng của huyện.

Phương pháp phân tích sử dụng bao gồm so sánh số liệu qua các năm để đánh giá xu hướng, thống kê mô tả các chỉ tiêu thanh tra như số lượng cuộc thanh tra, số dự án được thanh tra, số dự án có sai phạm, tỷ lệ thu hồi kinh phí sai phạm. Phân tích định tính dựa trên thang đo Likert để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra.

Timeline nghiên cứu gồm thu thập dữ liệu thứ cấp giai đoạn 2020-2022, thu thập dữ liệu sơ cấp năm 2023, phân tích và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2024-2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và chất lượng cuộc thanh tra: Trong giai đoạn 2020-2022, Thanh tra huyện Bình Liêu đã thực hiện khoảng 30 cuộc thanh tra dự án đầu tư xây dựng, trong đó có khoảng 40% dự án phát hiện sai phạm về tiến độ, chất lượng và quản lý chi phí. So với giai đoạn trước, số lượng cuộc thanh tra tăng khoảng 15%, thể hiện sự quan tâm nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Tỷ lệ thu hồi kinh phí sai phạm: Qua thanh tra, tỷ lệ thu hồi các khoản kinh phí sai phạm đạt khoảng 85%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các trường hợp chậm trễ hoặc không thực hiện thu hồi đầy đủ, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước.

  3. Ảnh hưởng của các yếu tố khách quan: Cơ chế chính sách còn chồng chéo, thiếu chế tài xử lý vi phạm cụ thể, cùng với điều kiện tự nhiên phức tạp của huyện Bình Liêu làm hạn chế hiệu quả thanh tra. Khoảng 60% cán bộ được khảo sát đánh giá các văn bản pháp luật hiện hành chưa đầy đủ và chưa phù hợp với thực tiễn địa phương.

  4. Nguồn nhân lực và cơ sở vật chất: Đội ngũ cán bộ thanh tra còn mỏng, trình độ chuyên môn và kinh nghiệm chưa đồng đều, trang thiết bị phục vụ thanh tra còn thiếu và lạc hậu. Khoảng 70% cán bộ thanh tra cho biết thiếu thiết bị kỹ thuật hỗ trợ kiểm tra hiện trường, ảnh hưởng đến chất lượng kết quả thanh tra.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng, dẫn đến việc xử lý sau thanh tra chưa nghiêm minh và triệt để. So sánh với kinh nghiệm của các địa phương như thành phố Từ Sơn (Bắc Ninh) và huyện Hàm Yên (Tuyên Quang), nơi có tỷ lệ thu hồi kinh phí sai phạm trên 90% và công tác thanh tra được tổ chức bài bản, cho thấy Bình Liêu cần cải thiện về năng lực cán bộ và quy trình thanh tra.

Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ cột thể hiện số lượng cuộc thanh tra và tỷ lệ sai phạm qua các năm sẽ giúp minh họa rõ xu hướng và hiệu quả công tác thanh tra. Bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng và mức độ đánh giá của cán bộ cũng góp phần làm rõ các điểm mạnh, điểm yếu trong công tác hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thanh tra: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ thanh tra, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác. Mục tiêu đạt 100% cán bộ được đào tạo trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Hoàn thiện quy trình thanh tra: Xây dựng và chuẩn hóa quy trình thanh tra dự án đầu tư xây dựng, đảm bảo tính hệ thống, minh bạch và phù hợp với đặc thù địa phương. Thời gian thực hiện trong năm 2024. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện và Sở Kế hoạch - Đầu tư tỉnh Quảng Ninh.

  3. Tăng cường trang thiết bị kỹ thuật: Đầu tư máy móc, thiết bị kiểm tra hiện trường như máy đo độ nén bê tông, thiết bị đo đạc chính xác để hỗ trợ công tác thanh tra. Mục tiêu trang bị đầy đủ trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: UBND huyện Bình Liêu và các đơn vị liên quan.

  4. Tăng cường công tác giám sát và xử lý sau thanh tra: Thiết lập hệ thống theo dõi, đôn đốc việc thực hiện kết luận thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm, đảm bảo tỷ lệ thu hồi kinh phí sai phạm đạt trên 95% trong giai đoạn 2024-2030. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện phối hợp với các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm công tác thanh tra: Nghiên cứu để nâng cao kiến thức, kỹ năng và áp dụng các giải pháp thực tiễn trong công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng.

  2. Lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch và chỉ đạo công tác thanh tra hiệu quả hơn.

  3. Sinh viên, học viên cao học ngành Quản lý kinh tế, Quản lý xây dựng: Tham khảo luận văn như tài liệu học tập, nghiên cứu chuyên sâu về công tác thanh tra và quản lý dự án đầu tư xây dựng.

  4. Các nhà nghiên cứu, chuyên gia trong lĩnh vực quản lý đầu tư công: Áp dụng kết quả nghiên cứu để phát triển các mô hình, phương pháp quản lý và thanh tra phù hợp với điều kiện thực tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại Bình Liêu có những khó khăn gì?
    Khó khăn chính gồm cơ chế chính sách chưa đồng bộ, nguồn nhân lực hạn chế, trang thiết bị kỹ thuật thiếu và điều kiện địa hình phức tạp. Ví dụ, khoảng 70% cán bộ thanh tra cho biết thiếu thiết bị hỗ trợ kiểm tra hiện trường.

  2. Tỷ lệ thu hồi kinh phí sai phạm qua thanh tra đạt bao nhiêu phần trăm?
    Tỷ lệ thu hồi đạt khoảng 85%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các trường hợp chậm trễ hoặc không thu hồi đầy đủ, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý ngân sách.

  3. Các giải pháp chính để nâng cao hiệu quả công tác thanh tra là gì?
    Bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình thanh tra, đầu tư trang thiết bị kỹ thuật và tăng cường giám sát, xử lý sau thanh tra.

  4. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo thanh tra, quyết toán dự án và dữ liệu sơ cấp qua phỏng vấn cán bộ, sử dụng phương pháp so sánh, thống kê mô tả và phân tích định tính theo thang đo Likert.

  5. Ai nên sử dụng kết quả nghiên cứu này?
    Cán bộ thanh tra, lãnh đạo quản lý nhà nước, sinh viên ngành quản lý kinh tế và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý đầu tư công sẽ được hưởng lợi từ kết quả nghiên cứu.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng tại huyện Bình Liêu giai đoạn 2020-2022, chỉ ra những hạn chế về cơ chế, nguồn lực và trang thiết bị.
  • Phân tích các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả công tác thanh tra, so sánh với kinh nghiệm các địa phương khác.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình, đầu tư trang thiết bị và tăng cường giám sát xử lý sau thanh tra.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng tại Bình Liêu và các địa phương tương tự.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng sớm triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2030 để đạt hiệu quả cao nhất.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và Thanh tra huyện Bình Liêu cần phối hợp triển khai ngay các giải pháp nâng cao năng lực và hoàn thiện quy trình thanh tra, đồng thời tăng cường đầu tư trang thiết bị kỹ thuật để nâng cao chất lượng công tác thanh tra dự án đầu tư xây dựng.