Tác động của quy mô thị trường lao động và vốn xã hội đến quyết định thuê ngoài cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam

• Tác giả: Le Duy Minh
• Người hướng dẫn: Dr. Pham Khanh Nam
• Trường học: University of Economics Ho Chi Minh City
• Chuyên ngành: Development Economics
• Đề tài: Tác động của quy mô thị trường lao động và vốn xã hội đến quyết định thuê ngoài cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• DECLARATION
• ACKNOWLEDGEMENTS
• ABSTRACT
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Problem statements
• 1.2. Research objectives & questions
• 1.3. Scope of research
• 1.4. Thesis structure
• 2. CHAPTER 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Review of theory
• 2.1.1. Concept of outsourcing
• 2.1.2. Theoretical studies on outsourcing
• 2.1.2.1. Transaction cost theory
• 2.1.2.2. Resource-based view theory
• 2.2. Factors of Outsourcing Decision
• 2.2.1. Cost
• 2.2.2. Strategy
• 2.2.3. Function
• 2.3. Review of Empirical Studies
• 3. CHAPTER 3: RESEARCH METHODOLOGY
• 4. CHAPTER 4: RESEARCH RESULT
• 4.1. Overview of SMEs in Vietnam
• 5. CHAPTER 5: CONCLUSION
• 5.1. Conclusion and Policy Implication

I. Tác động của quy mô thị trường lao động

Quy mô thị trường lao động có ảnh hưởng lớn đến quyết định thuê ngoài của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam. Nghiên cứu cho thấy rằng khi quy mô thị trường lao động lớn, doanh nghiệp có nhiều lựa chọn hơn trong việc tìm kiếm nguồn lực và kỹ năng cần thiết. Điều này giúp doanh nghiệp giảm thiểu chi phí và tăng cường hiệu quả sản xuất. Theo một nghiên cứu của Narayanan (2009), quy mô thị trường lao động không chỉ ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nguồn nhân lực mà còn tác động đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, việc hiểu rõ về quy mô thị trường lao động là rất quan trọng trong việc đưa ra quyết định thuê ngoài. Một số doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân lực phù hợp nếu quy mô thị trường lao động nhỏ, dẫn đến việc họ phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định thuê ngoài. Điều này cho thấy rằng tác động của thị trường lao động không thể bị xem nhẹ trong quá trình ra quyết định kinh doanh.

1.1. Tác động của quy mô thị trường lao động đến quyết định thuê ngoài

Nghiên cứu chỉ ra rằng quy mô thị trường lao động lớn giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tìm kiếm và lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ. Khi có nhiều lựa chọn, doanh nghiệp có thể so sánh giá cả và chất lượng dịch vụ, từ đó đưa ra quyết định thuê ngoài hợp lý hơn. Hơn nữa, quy mô lớn cũng tạo ra một môi trường cạnh tranh hơn, khuyến khích các nhà cung cấp cải thiện chất lượng dịch vụ của họ. Tuy nhiên, nếu quy mô thị trường lao động nhỏ, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhà cung cấp phù hợp, dẫn đến việc họ có thể phải trả giá cao hơn hoặc nhận được dịch vụ kém chất lượng. Điều này cho thấy rằng quy mô thị trường lao động không chỉ ảnh hưởng đến chi phí mà còn đến chất lượng dịch vụ mà doanh nghiệp nhận được.

II. Tác động của vốn xã hội

Vốn xã hội đóng vai trò quan trọng trong quyết định thuê ngoài của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam. Theo Bourdieu (1986), vốn xã hội được định nghĩa là tổng hợp các nguồn lực mà doanh nghiệp có thể tiếp cận thông qua mạng lưới quan hệ bền vững. Doanh nghiệp có vốn xã hội cao thường có khả năng tiếp cận thông tin và nguồn lực tốt hơn, từ đó giúp họ đưa ra quyết định thuê ngoài hiệu quả hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng doanh nghiệp có mối quan hệ tốt với các nhà cung cấp có thể thương lượng được các điều khoản hợp đồng tốt hơn, giảm thiểu rủi ro và chi phí. Hơn nữa, vốn xã hội cũng giúp doanh nghiệp xây dựng lòng tin với các đối tác, điều này rất quan trọng trong môi trường kinh doanh hiện nay. Do đó, việc phát triển vốn xã hội không chỉ giúp doanh nghiệp trong việc thuê ngoài mà còn trong việc phát triển bền vững.

2.1. Vốn xã hội và quyết định thuê ngoài

Doanh nghiệp có vốn xã hội cao thường có khả năng tiếp cận thông tin và nguồn lực tốt hơn, từ đó giúp họ đưa ra quyết định thuê ngoài hiệu quả hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng doanh nghiệp có mối quan hệ tốt với các nhà cung cấp có thể thương lượng được các điều khoản hợp đồng tốt hơn, giảm thiểu rủi ro và chi phí. Hơn nữa, vốn xã hội cũng giúp doanh nghiệp xây dựng lòng tin với các đối tác, điều này rất quan trọng trong môi trường kinh doanh hiện nay. Do đó, việc phát triển vốn xã hội không chỉ giúp doanh nghiệp trong việc thuê ngoài mà còn trong việc phát triển bền vững.

III. Kết luận và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng cả quy mô thị trường lao động và vốn xã hội đều có tác động đáng kể đến quyết định thuê ngoài của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam. Việc hiểu rõ các yếu tố này sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định kinh doanh chính xác hơn, từ đó tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động. Các nhà quản lý cần chú trọng đến việc phát triển vốn xã hội và mở rộng quy mô thị trường lao động để tạo ra môi trường thuận lợi cho việc thuê ngoài. Hơn nữa, nghiên cứu cũng khuyến nghị các chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước nhằm cải thiện thị trường lao động và khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng mối quan hệ tốt với các đối tác. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp phát triển mà còn góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế.

3.1. Ứng dụng thực tiễn

Các doanh nghiệp cần áp dụng những kết quả nghiên cứu này vào thực tiễn để tối ưu hóa quyết định thuê ngoài. Việc phát triển vốn xã hội và mở rộng quy mô thị trường lao động sẽ giúp doanh nghiệp có nhiều lựa chọn hơn trong việc tìm kiếm nhà cung cấp dịch vụ. Hơn nữa, các chính sách hỗ trợ từ phía nhà nước cũng cần được xem xét để tạo ra môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh.

## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam phát triển mạnh mẽ sau chính sách Đổi Mới, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) đóng vai trò quan trọng với hơn 500 nghìn việc làm mới và chiếm khoảng 40% GDP quốc gia. Tuy nhiên, tỷ lệ các doanh nghiệp SMEs lựa chọn hình thức thuê ngoài (outsourcing) còn rất thấp, chỉ khoảng 3.7% trong năm 2013. Nghiên cứu này tập trung phân tích ảnh hưởng của quy mô thị trường lao động và vốn xã hội đến quyết định thuê ngoài của các doanh nghiệp SMEs tại Việt Nam trong năm 2013, nhằm làm rõ các yếu tố thúc đẩy hoặc cản trở việc thuê ngoài trong bối cảnh kinh tế đang chuyển đổi và hội nhập sâu rộng.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định liệu quy mô thị trường lao động địa phương và vốn xã hội có ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài của các doanh nghiệp SMEs hay không. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 2382 doanh nghiệp SMEs tại 10 tỉnh thành lớn của Việt Nam, với dữ liệu thu thập từ các bảng hỏi doanh nghiệp năm 2013 và số liệu thống kê lao động của Tổng cục Thống kê Việt Nam. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp, thúc đẩy hợp tác và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh thông qua thuê ngoài.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính:

- **Lý thuyết chi phí giao dịch (Transaction Cost Theory):** Nhấn mạnh chi phí tìm kiếm, lựa chọn, đàm phán và giám sát nhà thầu thuê ngoài là yếu tố quyết định trong việc lựa chọn thuê ngoài. Chi phí giao dịch cao có thể làm giảm động lực thuê ngoài.

- **Lý thuyết dựa trên nguồn lực (Resource-Based View):** Doanh nghiệp thuê ngoài nhằm tập trung vào năng lực cốt lõi, tận dụng nguồn lực và kỹ năng chuyên biệt từ bên ngoài để nâng cao chất lượng sản phẩm/dịch vụ.

Các khái niệm chính bao gồm: thuê ngoài (outsourcing), vốn xã hội (social capital), quy mô thị trường lao động (labor market size), chi phí giao dịch (transaction cost), và mạng lưới quan hệ doanh nghiệp (business network).

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy logistic để phân tích ảnh hưởng của các biến độc lập đến xác suất doanh nghiệp lựa chọn thuê ngoài (biến phụ thuộc nhị phân). Dữ liệu được thu thập từ 2382 doanh nghiệp SMEs tại 10 tỉnh thành Việt Nam năm 2013, bao gồm các biến: tuổi doanh nghiệp, chi phí sản xuất trung bình, tỷ lệ lao động trình độ cao (white collar), quy mô doanh nghiệp, tỷ lệ doanh thu từ hợp đồng gia công, phạm vi thị trường (địa phương hoặc toàn cầu), quy mô thị trường lao động địa phương, và các chỉ số vốn xã hội thể hiện qua số lượng liên hệ trong cùng ngành, ngành khác, với ngân hàng và cán bộ chính quyền.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích từ các doanh nghiệp SMEs có quy mô dưới 100 lao động. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm thống kê với kiểm định Wald để đánh giá tương tác giữa quy mô thị trường lao động và vốn xã hội.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Vốn xã hội có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến quyết định thuê ngoài:** Doanh nghiệp có mạng lưới quan hệ rộng với các doanh nghiệp trong ngành khác và với ngân hàng có xác suất thuê ngoài cao hơn đáng kể. Ví dụ, mạng lưới với ngành khác có hệ số hồi quy dương và mức ý nghĩa 5%.

- **Quy mô thị trường lao động địa phương không có ảnh hưởng đáng kể:** Mặc dù giả thuyết ban đầu cho rằng quy mô thị trường lao động lớn sẽ làm giảm nhu cầu thuê ngoài, kết quả mô hình logistic cho thấy biến này không có ý nghĩa thống kê.

- **Các biến kiểm soát khác có ảnh hưởng rõ rệt:** Tỷ lệ doanh thu từ gia công (subcontract share) và phạm vi thị trường hoạt động (toàn cầu hay địa phương) có tác động tích cực đến quyết định thuê ngoài. Ngược lại, tỷ lệ lao động trình độ cao (white collar) có tác động tiêu cực, phản ánh doanh nghiệp có trình độ cao có xu hướng giữ lại hoạt động nội bộ để bảo vệ chất lượng và kiến thức chuyên môn.

- **Tỷ lệ doanh nghiệp thuê ngoài rất thấp:** Chỉ khoảng 3.7% trong tổng số mẫu nghiên cứu, cho thấy thuê ngoài chưa phổ biến trong các SMEs Việt Nam năm 2013.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy vốn xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc giảm chi phí giao dịch và tạo dựng niềm tin, từ đó thúc đẩy quyết định thuê ngoài. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của mạng lưới quan hệ trong kinh doanh và giảm thiểu rủi ro thông tin bất đối xứng. Ngược lại, quy mô thị trường lao động không phản ánh đầy đủ điều kiện thị trường ảnh hưởng đến thuê ngoài, có thể do biến này chưa thể hiện chính xác các yếu tố như chất lượng lao động, mức độ phát triển ngành nghề hay sự đa dạng nguồn lực.

Việc tỷ lệ lao động trình độ cao làm giảm khả năng thuê ngoài phản ánh thực tế các doanh nghiệp muốn bảo vệ năng lực cốt lõi và chất lượng sản phẩm, nhất là trong bối cảnh Việt Nam còn nhiều hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng cao. Kết quả này cũng tương đồng với các nghiên cứu tại các nền kinh tế đang phát triển khác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thuê ngoài theo các nhóm doanh nghiệp có mạng lưới vốn xã hội khác nhau, hoặc bảng phân tích hồi quy logistic với các hệ số và mức ý nghĩa.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường phát triển mạng lưới quan hệ doanh nghiệp:** Khuyến khích các doanh nghiệp SMEs tham gia các hiệp hội ngành nghề, câu lạc bộ doanh nhân để mở rộng vốn xã hội, từ đó giảm chi phí giao dịch và tăng khả năng thuê ngoài.

- **Xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, tin cậy:** Chính phủ và các cơ quan liên quan cần thúc đẩy các chính sách tạo dựng niềm tin, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho các bên tham gia thuê ngoài, giảm thiểu rủi ro và chi phí giám sát.

- **Đầu tư nâng cao chất lượng nguồn nhân lực:** Tập trung phát triển đào tạo kỹ năng chuyên môn sâu, đặc biệt cho lao động trình độ cao, nhằm tạo ra nguồn lực nội bộ đủ mạnh hoặc đối tác thuê ngoài chất lượng cao.

- **Khuyến khích mở rộng thị trường ra bên ngoài địa phương:** Hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường toàn cầu để tận dụng lợi thế quy mô và đa dạng nguồn lực, từ đó tăng khả năng thuê ngoài hiệu quả.

Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 3-5 năm tới, với sự phối hợp giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công Thương, các hiệp hội doanh nghiệp và các tổ chức đào tạo nghề.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Các nhà hoạch định chính sách:** Để xây dựng các chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp SMEs, thúc đẩy thuê ngoài và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

- **Các nhà quản lý doanh nghiệp SMEs:** Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài, từ đó tối ưu hóa chiến lược sản xuất và quản lý nguồn lực.

- **Các nhà nghiên cứu kinh tế và quản trị:** Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và khung lý thuyết để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về thuê ngoài và vốn xã hội trong bối cảnh Việt Nam.

- **Các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp và phát triển kinh tế:** Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình đào tạo, tư vấn và kết nối doanh nghiệp hiệu quả hơn.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao vốn xã hội lại quan trọng đối với quyết định thuê ngoài?**  
Vốn xã hội giúp doanh nghiệp xây dựng mạng lưới quan hệ tin cậy, giảm chi phí giao dịch và rủi ro thông tin bất đối xứng, từ đó tăng khả năng thuê ngoài thành công.

2. **Quy mô thị trường lao động có ảnh hưởng như thế nào đến thuê ngoài?**  
Nghiên cứu cho thấy quy mô thị trường lao động địa phương không có ảnh hưởng đáng kể đến quyết định thuê ngoài của doanh nghiệp SMEs tại Việt Nam năm 2013.

3. **Tại sao doanh nghiệp có tỷ lệ lao động trình độ cao lại ít thuê ngoài hơn?**  
Doanh nghiệp muốn bảo vệ kiến thức chuyên môn và chất lượng sản phẩm nên thường giữ lại các hoạt động quan trọng nội bộ thay vì thuê ngoài.

4. **Tỷ lệ thuê ngoài của các doanh nghiệp SMEs Việt Nam hiện nay ra sao?**  
Chỉ khoảng 3.7% doanh nghiệp SMEs trong mẫu nghiên cứu lựa chọn thuê ngoài, cho thấy thuê ngoài chưa phổ biến.

5. **Làm thế nào để doanh nghiệp SMEs tăng khả năng thuê ngoài hiệu quả?**  
Mở rộng mạng lưới quan hệ, nâng cao vốn xã hội, cải thiện chất lượng nguồn nhân lực và mở rộng thị trường hoạt động là các cách giúp doanh nghiệp tăng khả năng thuê ngoài.

## Kết luận

- Vốn xã hội có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến quyết định thuê ngoài của doanh nghiệp SMEs tại Việt Nam.  
- Quy mô thị trường lao động địa phương không có ảnh hưởng đáng kể đến quyết định thuê ngoài trong nghiên cứu này.  
- Các yếu tố nội bộ như tỷ lệ lao động trình độ cao và phạm vi thị trường hoạt động cũng ảnh hưởng đến quyết định thuê ngoài.  
- Chính sách phát triển mạng lưới quan hệ doanh nghiệp và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là cần thiết để thúc đẩy thuê ngoài.  
- Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về các yếu tố ảnh hưởng đến thuê ngoài và vai trò của vốn xã hội trong bối cảnh Việt Nam.

**Hành động tiếp theo:** Các nhà quản lý và chính sách cần áp dụng các khuyến nghị để nâng cao hiệu quả thuê ngoài, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng dữ liệu và các yếu tố ảnh hưởng khác nhằm hoàn thiện bức tranh toàn diện về thuê ngoài trong doanh nghiệp Việt Nam.