Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, chất lượng hệ thống thông tin kế toán (HTTTKT) ngày càng trở nên quan trọng đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực quốc phòng. Theo ước tính, việc sử dụng thông tin kế toán chất lượng cao giúp nâng cao hiệu quả ra quyết định kinh tế, góp phần thúc đẩy hoạt động quản lý và vận hành doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp phải các vấn đề về hệ thống quản lý thông tin sai lệch, dẫn đến mất khách hàng và giảm năng suất kinh doanh. Nghiên cứu này tập trung vào các doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam trong giai đoạn 2020-2022 nhằm xác định ảnh hưởng của hai yếu tố then chốt là văn hóa tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi đến chất lượng HTTTKT.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là đánh giá mức độ tác động của văn hóa tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi đến chất lượng HTTTKT tại các doanh nghiệp quốc phòng, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng thông tin kế toán. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 286 mẫu khảo sát thu thập từ các doanh nghiệp đang sử dụng HTTTKT trong Bộ Quốc phòng. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm về vai trò của văn hóa tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi trong việc cải thiện chất lượng HTTTKT, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định trong các doanh nghiệp đặc thù này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết nền tảng chính. Thứ nhất, Lý thuyết thông tin hữu ích nhấn mạnh vai trò của thông tin kế toán trong việc hỗ trợ ra quyết định kinh tế, đồng thời làm cơ sở xây dựng các chuẩn mực kế toán quốc tế và Việt Nam. Thứ hai, Lý thuyết tâm lý học tổ chức tập trung vào ảnh hưởng của yếu tố con người và văn hóa tổ chức đến hành vi cá nhân, từ đó tác động đến hiệu quả vận hành HTTTKT. Thứ ba, Lý thuyết quan hệ lợi ích – chi phí phân tích sự cân bằng giữa lợi ích thu được từ thông tin kế toán và chi phí đầu tư cho hệ thống, qua đó giải thích sự ảnh hưởng của văn hóa tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi đến chất lượng HTTTKT.

Mô hình nghiên cứu đề xuất gồm hai biến độc lập là văn hóa tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi, tác động đến biến phụ thuộc là chất lượng HTTTKT. Văn hóa tổ chức được đo lường qua bốn khái niệm chính: sứ mệnh, sự tham gia, tính nhất quán và khả năng thích ứng. Lãnh đạo chuyển đổi được đánh giá qua các yếu tố: sự quan tâm, sự chính trực, giao tiếp mặt đối mặt, xác định rõ trách nhiệm và khuyến khích tư duy phê phán, chiến lược. Chất lượng HTTTKT được đo bằng các tiêu chí hiệu quả, linh hoạt, dễ sử dụng và khả năng truy cập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính bao gồm thảo luận nhóm với 10 chuyên gia là nhà quản lý, kế toán trưởng và giảng viên để hoàn thiện bảng câu hỏi khảo sát. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 300 mẫu tại các doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng, trong đó 286 mẫu hợp lệ được phân tích.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng nhằm thu thập dữ liệu nhanh chóng và phù hợp với điều kiện thực tế. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS và AMOS. Đánh giá độ tin cậy thang đo qua hệ số Cronbach’s Alpha, kiểm định nhân tố khám phá (EFA) với chỉ số KMO và kiểm định Barlett. Phân tích nhân tố khẳng định (CFA) được sử dụng để kiểm tra tính hội tụ và phân biệt của các biến quan sát. Mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) được áp dụng để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu, đồng thời sử dụng kiểm định Bootstrap nhằm tăng độ tin cậy kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng tích cực của văn hóa tổ chức đến chất lượng HTTTKT: Kết quả SEM cho thấy văn hóa tổ chức có tác động mạnh mẽ với hệ số ảnh hưởng đạt khoảng 0.65 (p < 0.01). Các yếu tố như sự tham gia của nhân viên và tính nhất quán trong tổ chức đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng thông tin kế toán.

  2. Lãnh đạo chuyển đổi tác động tích cực đến chất lượng HTTTKT: Hệ số ảnh hưởng của lãnh đạo chuyển đổi vào chất lượng HTTTKT là khoảng 0.58 (p < 0.01). Các yếu tố như sự quan tâm của lãnh đạo và khuyến khích tư duy chiến lược được đánh giá cao trong việc thúc đẩy cải tiến hệ thống thông tin kế toán.

  3. Chất lượng HTTTKT được đánh giá qua các tiêu chí hiệu quả và linh hoạt: Khoảng 72% người tham gia khảo sát đánh giá hệ thống thông tin kế toán tại doanh nghiệp có khả năng đáp ứng nhanh chóng các thay đổi và sử dụng nguồn lực hiệu quả.

  4. Mối quan hệ tương hỗ giữa văn hóa tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi: Phân tích cho thấy hai yếu tố này có sự tương tác tích cực, góp phần tạo nên môi trường thuận lợi cho việc nâng cao chất lượng HTTTKT.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các phát hiện trên có thể giải thích bởi văn hóa tổ chức tạo ra môi trường làm việc gắn kết, thúc đẩy sự cam kết và trách nhiệm của nhân viên trong việc vận hành HTTTKT. Đồng thời, lãnh đạo chuyển đổi với phong cách truyền cảm hứng và khuyến khích đổi mới giúp thúc đẩy sự sáng tạo và cải tiến liên tục trong hệ thống. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương đồng với nghiên cứu của Cho và cộng sự (2011) và Wisna (2016), khẳng định vai trò quan trọng của hai yếu tố này trong việc nâng cao chất lượng HTTTKT.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và bảng tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết với các chỉ số thống kê chi tiết. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho các nhà quản lý trong lĩnh vực quốc phòng để tập trung phát triển văn hóa tổ chức và phong cách lãnh đạo nhằm nâng cao chất lượng hệ thống thông tin kế toán, từ đó cải thiện hiệu quả quản lý và ra quyết định.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng văn hóa tổ chức hướng đến sự tham gia và nhất quán: Doanh nghiệp cần tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng cho nhân viên, đặc biệt là kế toán viên, trong vòng 12 tháng tới. Ban lãnh đạo và phòng nhân sự chịu trách nhiệm triển khai.

  2. Phát triển phong cách lãnh đạo chuyển đổi trong đội ngũ quản lý: Tổ chức các khóa huấn luyện về kỹ năng lãnh đạo truyền cảm hứng, khuyến khích tư duy đổi mới và giao tiếp hiệu quả trong 6-9 tháng. Bộ phận đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là chủ thể thực hiện.

  3. Cải tiến hệ thống HTTTKT theo hướng linh hoạt và dễ sử dụng: Đầu tư nâng cấp phần mềm và quy trình vận hành nhằm đáp ứng nhanh các thay đổi trong môi trường kinh doanh, dự kiến hoàn thành trong 18 tháng. Ban công nghệ thông tin phối hợp với phòng kế toán chịu trách nhiệm.

  4. Xây dựng cơ chế phản hồi và đánh giá liên tục chất lượng HTTTKT: Thiết lập hệ thống thu thập ý kiến người dùng và đánh giá định kỳ hàng quý để kịp thời điều chỉnh, do phòng kiểm soát chất lượng và phòng kế toán phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng: Giúp hiểu rõ vai trò của văn hóa tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi trong việc nâng cao chất lượng HTTTKT, từ đó áp dụng các giải pháp quản trị phù hợp.

  2. Chuyên viên kế toán và kiểm toán: Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán, cải thiện kỹ năng vận hành và phối hợp trong hệ thống thông tin kế toán.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành kế toán – kiểm toán: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực nghiệm để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về HTTTKT trong các tổ chức đặc thù.

  4. Chuyên gia tư vấn quản trị và công nghệ thông tin: Hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng và triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng HTTTKT dựa trên văn hóa tổ chức và phong cách lãnh đạo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa tổ chức ảnh hưởng như thế nào đến chất lượng HTTTKT?
    Văn hóa tổ chức tạo ra môi trường làm việc gắn kết, thúc đẩy sự tham gia và trách nhiệm của nhân viên, từ đó nâng cao chất lượng thông tin kế toán. Ví dụ, sự phối hợp tốt giữa các phòng ban giúp dữ liệu kế toán chính xác và kịp thời hơn.

  2. Lãnh đạo chuyển đổi có vai trò gì trong cải thiện HTTTKT?
    Lãnh đạo chuyển đổi truyền cảm hứng, khuyến khích đổi mới và tư duy chiến lược, giúp đội ngũ kế toán cải tiến quy trình và công nghệ, nâng cao hiệu quả hệ thống. Một nhà lãnh đạo quan tâm và giao tiếp hiệu quả sẽ thúc đẩy sự cam kết của nhân viên.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, sử dụng khảo sát 286 mẫu, phân tích dữ liệu bằng SPSS và AMOS với các kỹ thuật như Cronbach’s Alpha, EFA, CFA, SEM và kiểm định Bootstrap để đảm bảo độ tin cậy và tính hợp lý của mô hình.

  4. Chất lượng HTTTKT được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
    Chất lượng HTTTKT được đánh giá qua hiệu quả sử dụng nguồn lực, tính linh hoạt trong đáp ứng thay đổi, độ dễ sử dụng và khả năng truy cập của người dùng. Khoảng 72% người khảo sát đánh giá hệ thống hiện tại đáp ứng tốt các tiêu chí này.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp quốc phòng nâng cao chất lượng HTTTKT?
    Doanh nghiệp cần tập trung xây dựng văn hóa tổ chức tích cực, phát triển phong cách lãnh đạo chuyển đổi, cải tiến công nghệ và quy trình vận hành HTTTKT, đồng thời thiết lập cơ chế đánh giá và phản hồi liên tục để điều chỉnh kịp thời.

Kết luận

  • Văn hóa tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi đều có ảnh hưởng tích cực và đáng kể đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam.
  • Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp với 286 mẫu khảo sát, phân tích bằng các công cụ thống kê hiện đại như SEM và Bootstrap, đảm bảo độ tin cậy cao.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn để các doanh nghiệp quốc phòng tập trung phát triển văn hóa tổ chức và phong cách lãnh đạo nhằm nâng cao chất lượng HTTTKT.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về đào tạo, cải tiến công nghệ và xây dựng cơ chế đánh giá nhằm nâng cao hiệu quả vận hành hệ thống thông tin kế toán.
  • Các nhà quản lý, chuyên viên kế toán, nhà nghiên cứu và chuyên gia tư vấn có thể tham khảo để áp dụng và phát triển nghiên cứu tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Các doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12-18 tháng tới để nâng cao chất lượng HTTTKT, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nhằm hoàn thiện mô hình quản trị thông tin kế toán hiệu quả hơn.