Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, các ngân hàng thương mại tại TP. Hồ Chí Minh đang đối mặt với thách thức giữ chân nhân sự chất lượng cao trong khi vẫn phải nâng cao hiệu quả kinh doanh. Năm 2017, các ngân hàng như BIDV, Techcombank, VIB đều ghi nhận sự biến động nhân sự đáng kể, với BIDV giảm 636 nhân viên, Techcombank và VIB có hơn 1.000 nhân viên nghỉ việc trong năm. Điều này đặt ra câu hỏi về cách thức nâng cao sự hài lòng và gắn kết của nhân viên để giảm thiểu tỷ lệ nghỉ việc và tăng hiệu suất lao động.

Luận văn tập trung nghiên cứu tác động của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp nội bộ (CSR nội bộ) đến sự hài lòng công việc của nhân viên, đồng thời làm rõ vai trò trung gian của sự gắn kết tổ chức trong mối quan hệ này. Nghiên cứu được thực hiện trong vòng 5 tháng (06/2018 - 09/2018) tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh với mẫu khảo sát gồm 204 nhân viên, chuyên viên từ cấp trưởng bộ phận trở xuống.

Mục tiêu chính là kiểm định mối quan hệ giữa CSR nội bộ, sự gắn kết tổ chức và sự hài lòng công việc, từ đó cung cấp cơ sở khoa học cho các ngân hàng trong việc xây dựng chính sách nhân sự bền vững, nâng cao hiệu quả quản trị nguồn nhân lực. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc giảm thiểu chi phí nhân sự và tăng cường sự ổn định lao động trong ngành ngân hàng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết chính:

  1. Lý thuyết trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR): Khái niệm CSR được phát triển từ Bowen (1953) với nghĩa vụ của doanh nghiệp trong việc thực hiện các chính sách và hành động vì lợi ích xã hội. Carroll (1979) phân loại CSR thành bốn cấp độ: trách nhiệm kinh tế, pháp lý, đạo đức và từ thiện. Nghiên cứu tập trung vào CSR nội bộ, bao gồm các chính sách và hoạt động ảnh hưởng đến phúc lợi tâm lý và sinh lý của nhân viên như quyền con người, sức khỏe, an toàn, cân bằng công việc-cuộc sống, đào tạo và cơ hội công bằng.

  2. Lý thuyết sự hài lòng công việc: Được Locke (1969) định nghĩa là trạng thái cảm xúc vui vẻ khi đánh giá công việc đạt được giá trị mong muốn. Sự hài lòng công việc phản ánh cảm nhận của nhân viên về công việc, điều kiện làm việc và các yếu tố liên quan.

  3. Lý thuyết sự gắn kết tổ chức của nhân viên: Định nghĩa bởi Kahn (1990) là sự hiện diện tích cực của cá nhân trong vai trò công việc và tổ chức. Sự gắn kết tổ chức bao gồm các khía cạnh nhận thức, cảm xúc và thể chất, thể hiện qua sự hấp thụ, tận tâm và tham gia của nhân viên trong công việc.

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra mối quan hệ tích cực giữa CSR nội bộ với sự gắn kết tổ chức và sự hài lòng công việc (Tsourvakas & Yfantidou, 2018; Albdour & Altarawneh, 2013). Luận văn đề xuất mô hình nghiên cứu với ba biến chính: CSR nội bộ, sự gắn kết tổ chức và sự hài lòng công việc, trong đó sự gắn kết tổ chức đóng vai trò trung gian.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp nghiên cứu định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Phỏng vấn chuyên sâu với 3 nhóm đối tượng gồm nhân viên lâu năm, quản lý và chuyên viên nhân sự tại các ngân hàng thương mại TP. Hồ Chí Minh. Mục đích là hiệu chỉnh thang đo và xây dựng bảng câu hỏi khảo sát phù hợp với bối cảnh ngành ngân hàng Việt Nam.

  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu bằng bảng câu hỏi Likert 5 điểm với 17 biến quan sát, khảo sát 204 nhân viên ngân hàng theo phương pháp lấy mẫu thuận tiện. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS và AMOS với các bước kiểm định Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM).

Quy trình nghiên cứu gồm 7 bước chính: xác định vấn đề, lược khảo lý thuyết, nghiên cứu định tính, khảo sát sơ bộ định lượng, khảo sát chính thức, kiểm định mô hình và thảo luận kết quả. Cỡ mẫu 204 đáp viên đảm bảo đủ điều kiện phân tích EFA và SEM theo tiêu chuẩn học thuật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tác động tích cực của CSR nội bộ đến sự hài lòng công việc: Kết quả SEM cho thấy CSR nội bộ có ảnh hưởng trực tiếp tích cực đến sự hài lòng công việc với hệ số chuẩn hóa β = 0.42 (p < 0.01). Điều này khẳng định rằng các chính sách như đào tạo, cân bằng công việc-cuộc sống, công bằng trong quản trị góp phần nâng cao cảm nhận hài lòng của nhân viên.

  2. CSR nội bộ tác động tích cực đến sự gắn kết tổ chức: Hệ số β = 0.55 (p < 0.01) cho thấy CSR nội bộ là yếu tố quan trọng thúc đẩy sự gắn kết của nhân viên với tổ chức. Nhân viên nhận thấy sự quan tâm và hỗ trợ từ tổ chức sẽ có xu hướng gắn bó và tận tâm hơn.

  3. Sự gắn kết tổ chức ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng công việc: Hệ số β = 0.60 (p < 0.01) minh chứng sự gắn kết tổ chức là nhân tố then chốt nâng cao sự hài lòng công việc, phù hợp với nghiên cứu của Vorina và cộng sự (2017).

  4. Vai trò trung gian của sự gắn kết tổ chức: Phân tích ước lượng Bootstrap cho thấy sự gắn kết tổ chức đóng vai trò trung gian có ý nghĩa trong mối quan hệ giữa CSR nội bộ và sự hài lòng công việc, với hệ số gián tiếp β = 0.33 (p < 0.01). Điều này cho thấy CSR nội bộ không chỉ tác động trực tiếp mà còn gián tiếp qua sự gắn kết tổ chức để nâng cao sự hài lòng của nhân viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với lý thuyết xã hội và các nghiên cứu trước đây, đồng thời mở rộng hiểu biết về CSR nội bộ trong bối cảnh ngành ngân hàng Việt Nam. Việc ngân hàng thực hiện các chính sách CSR nội bộ như đào tạo, công bằng, cân bằng công việc-cuộc sống tạo ra môi trường làm việc tích cực, từ đó tăng cường sự gắn kết và hài lòng của nhân viên.

Biểu đồ mô hình SEM minh họa các mối quan hệ nhân quả rõ ràng giữa ba biến chính, với các chỉ số phù hợp như CMIN/df < 2, GFI, CFI, TLI đều trên 0.9, đảm bảo độ tin cậy và giá trị hội tụ của mô hình.

So với nghiên cứu của Tsourvakas và Yfantidou (2018) với mẫu nhỏ và hạn chế về thuyết phục, luận văn này sử dụng mẫu lớn hơn (204 người) và phương pháp phân tích hiện đại, cho kết quả thuyết phục hơn, có thể áp dụng thực tiễn trong quản trị nhân sự ngân hàng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và duy trì chính sách CSR nội bộ toàn diện: Ngân hàng cần phát triển các chính sách đào tạo liên tục, cân bằng công việc-cuộc sống và đảm bảo công bằng trong quản trị nhân sự nhằm nâng cao phúc lợi và sự hài lòng của nhân viên. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự.

  2. Tăng cường truyền thông nội bộ về CSR: Thông tin rõ ràng, minh bạch về các hoạt động CSR nội bộ giúp nhân viên nhận thức đúng đắn về sự quan tâm của tổ chức, từ đó tăng cường sự gắn kết. Thời gian: 3-6 tháng. Chủ thể: Phòng truyền thông và nhân sự.

  3. Phát triển chương trình gắn kết tổ chức: Tổ chức các hoạt động xây dựng đội nhóm, khen thưởng và phát triển sự nghiệp nhằm thúc đẩy sự gắn bó và tận tâm của nhân viên. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Phòng nhân sự và quản lý trực tiếp.

  4. Đánh giá và cải tiến liên tục dựa trên phản hồi nhân viên: Thiết lập hệ thống khảo sát định kỳ để đo lường sự hài lòng và gắn kết, từ đó điều chỉnh chính sách phù hợp với nhu cầu thực tế. Thời gian: 6 tháng/lần. Chủ thể: Phòng nhân sự và ban lãnh đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo ngân hàng: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng và gắn kết nhân viên để xây dựng chiến lược nhân sự hiệu quả, giảm thiểu tỷ lệ nghỉ việc và tăng năng suất lao động.

  2. Phòng nhân sự và quản trị nguồn nhân lực: Áp dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình đào tạo, phúc lợi và truyền thông nội bộ phù hợp với đặc thù ngành ngân hàng.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, quản trị nhân sự: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực nghiệm trong lĩnh vực CSR nội bộ và quản trị nhân sự.

  4. Các tổ chức tài chính và doanh nghiệp khác: Học hỏi kinh nghiệm áp dụng CSR nội bộ để nâng cao sự hài lòng và gắn kết nhân viên, từ đó cải thiện hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. CSR nội bộ là gì và tại sao quan trọng với nhân viên ngân hàng?
    CSR nội bộ bao gồm các chính sách và hoạt động của doanh nghiệp nhằm nâng cao phúc lợi, quyền lợi và sự phát triển của nhân viên. Nó quan trọng vì tạo môi trường làm việc tích cực, giúp nhân viên cảm thấy được trân trọng và gắn bó hơn với tổ chức.

  2. Sự gắn kết tổ chức ảnh hưởng thế nào đến sự hài lòng công việc?
    Sự gắn kết tổ chức giúp nhân viên cảm nhận được giá trị và mục tiêu chung, từ đó tăng cường động lực và cảm xúc tích cực với công việc, dẫn đến sự hài lòng cao hơn.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để kiểm định mô hình?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp phỏng vấn định tính và khảo sát định lượng với phân tích Cronbach’s Alpha, EFA, CFA và SEM để kiểm định độ tin cậy, giá trị hội tụ và mối quan hệ nhân quả giữa các biến.

  4. Kích thước mẫu 204 có đủ đại diện cho ngành ngân hàng không?
    Theo tiêu chuẩn học thuật, với 17 biến quan sát, mẫu 204 đáp viên là phù hợp để thực hiện phân tích nhân tố và mô hình cấu trúc tuyến tính, đảm bảo kết quả có tính thuyết phục và khả năng tổng quát.

  5. Làm thế nào để ngân hàng áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế?
    Ngân hàng có thể xây dựng chính sách CSR nội bộ rõ ràng, tăng cường truyền thông nội bộ, phát triển chương trình gắn kết nhân viên và thường xuyên đánh giá sự hài lòng để điều chỉnh kịp thời, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị nhân sự.

Kết luận

  • Luận văn đã chứng minh CSR nội bộ có tác động tích cực trực tiếp và gián tiếp (qua sự gắn kết tổ chức) đến sự hài lòng công việc của nhân viên ngân hàng tại TP. Hồ Chí Minh.
  • Sự gắn kết tổ chức đóng vai trò trung gian quan trọng trong mối quan hệ này, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị nhân sự.
  • Mẫu khảo sát 204 nhân viên đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện cho ngành ngân hàng thương mại tại TP. Hồ Chí Minh.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các ngân hàng xây dựng chính sách nhân sự bền vững, giảm thiểu tỷ lệ nghỉ việc và tăng năng suất lao động.
  • Đề xuất các giải pháp thực tiễn gồm phát triển CSR nội bộ, truyền thông nội bộ, chương trình gắn kết và đánh giá liên tục nhằm nâng cao sự hài lòng và gắn bó của nhân viên.

Hành động tiếp theo: Các ngân hàng nên triển khai các chính sách CSR nội bộ dựa trên kết quả nghiên cứu, đồng thời tiếp tục khảo sát và điều chỉnh để phù hợp với sự thay đổi của môi trường kinh doanh và nhu cầu nhân viên. Đối với nhà nghiên cứu, có thể mở rộng nghiên cứu sang các ngành khác hoặc mở rộng phạm vi địa lý để tăng tính tổng quát.