Nghiên cứu tác động của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đến uy tín công ty tại Việt Nam

• Tác giả: Bùi Thị Diễm Nga
• Người hướng dẫn: Dr. Nguyễn Thị Nguyệt Quế
• Trường học: University of Economics Ho Chi Minh City
• Chuyên ngành: Master of Business Administration
• Đề tài: Tác Động Của Trách Nhiệm Xã Hội Doanh Nghiệp Đến Uy Tín Công Ty Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: master thesis
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• ACKNOWLEDGMENT
• COMMITMENT
• TABLE OF CONTENT
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Research background
• 1.2. Research Issues, Objectives & Questions
• 1.3. Research methodology
• 1.4. Significance of study
• 1.5. Structure of study
• 1.6. Conclusion
• 2. CHAPTER 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Introduction
• 2.2. Concept of Corporate Social Responsibilities
• 2.2.1. Definition of Corporate Social responsibility
• 2.2.2. Review of previous studies on CSR and organization performance
• 2.2.2.1. Related CSR and financial performance
• 2.2.2.2. Related to CSR and corporate reputation
• 2.2.3. Development of theoretical model and research hypothesis
• 2.2.3.1. CSR and Financial performance
• 2.2.3.2. CSR and corporate reputation
• 3. CHAPTER 3: RESEARCH METHOD
• 3.1. Scale of independent variables
• 3.2. Scale of dependent variables
• 3.3. Translation of the Questionnaire
• 3.4. The pilot study
• 3.5. Methods of data analysis
• 4. CHAPTER 4: DATA ANALYSIS
• 4.1. Descriptions of sample
• 4.2. Reliability and validity of the measurement scale
• 4.3. Exploratory factor analysis (EFA)
• 4.4. Testing the research model and the hypotheses
• 4.4.1. Testing correlations of constructs
• 4.4.2. Test the violations of assumptions in linear regression
• 5. CHAPTER 5: CONCLUSION AND IMPLICATION
• 5.1. Discussion of findings
• 5.1.1. The impact of CSR activities in term of employee responsibilities on financial performance and corporate reputation
• 5.1.2. The impact of CSR activities in term on community responsibilities on financial performance and corporate reputation
• 5.1.3. The impact of CSR activities in term of customer responsibilities on financial performance and corporate reputation
• 5.1.4. The impact of CSR activities in term of environment responsibilities on financial performance and corporate reputation
• 5.2. Practical implications and contribution of study
• 5.3. Limitation and future research
• LIST OF REFERENCE
• LIST OF FIGURES
• LIST OF TABLES

I. Tác động của trách nhiệm xã hội đến uy tín công ty

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) và uy tín công ty tại Việt Nam. CSR không chỉ là một khái niệm mới mà còn là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh và danh tiếng của doanh nghiệp. Theo nhiều nghiên cứu, trách nhiệm xã hội có thể tạo ra những lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp, bao gồm việc nâng cao uy tín công ty và cải thiện mối quan hệ với các bên liên quan. Một nghiên cứu cho thấy rằng các doanh nghiệp thực hiện tốt CSR thường nhận được sự tin tưởng cao hơn từ khách hàng, điều này dẫn đến việc tăng cường niềm tin của khách hàng và sự trung thành với thương hiệu. Do đó, việc đầu tư vào trách nhiệm xã hội không chỉ là một nghĩa vụ mà còn là một chiến lược kinh doanh thông minh.

1.1. Tác động xã hội của trách nhiệm doanh nghiệp

Các hoạt động trách nhiệm xã hội không chỉ ảnh hưởng đến uy tín công ty mà còn có tác động sâu rộng đến cộng đồng và xã hội. Doanh nghiệp có thể tạo ra những thay đổi tích cực trong xã hội thông qua các chương trình hỗ trợ cộng đồng, bảo vệ môi trường và nâng cao điều kiện làm việc cho nhân viên. Những nỗ lực này không chỉ giúp cải thiện hình ảnh của doanh nghiệp mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội. Theo một nghiên cứu, các công ty có trách nhiệm xã hội cao thường được đánh giá cao hơn về mặt uy tín và có khả năng thu hút nhân tài tốt hơn. Điều này cho thấy rằng trách nhiệm xã hội không chỉ là một yếu tố cần thiết mà còn là một lợi thế cạnh tranh trong môi trường kinh doanh hiện đại.

1.2. Chiến lược CSR và hình ảnh công ty

Việc xây dựng một chiến lược CSR hiệu quả là rất quan trọng để nâng cao hình ảnh công ty. Doanh nghiệp cần xác định rõ các lĩnh vực mà họ muốn tập trung vào, chẳng hạn như bảo vệ môi trường, phát triển cộng đồng hoặc cải thiện điều kiện làm việc cho nhân viên. Một chiến lược CSR thành công không chỉ giúp doanh nghiệp tạo dựng được uy tín mà còn tạo ra giá trị lâu dài cho cả doanh nghiệp và xã hội. Nghiên cứu cho thấy rằng các công ty có chiến lược CSR rõ ràng và nhất quán thường có đánh giá uy tín cao hơn từ khách hàng và các bên liên quan. Điều này chứng tỏ rằng trách nhiệm xã hội không chỉ là một phần của hoạt động kinh doanh mà còn là một yếu tố quyết định đến sự thành công và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

II. Tác động đến khách hàng và niềm tin của khách hàng

Một trong những tác động quan trọng nhất của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp là đến khách hàng và niềm tin của họ vào thương hiệu. Khi doanh nghiệp thực hiện các hoạt động CSR, họ không chỉ thể hiện sự quan tâm đến cộng đồng mà còn xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp với khách hàng. Nghiên cứu cho thấy rằng khách hàng có xu hướng ủng hộ các thương hiệu có trách nhiệm xã hội cao hơn. Điều này không chỉ giúp tăng doanh số bán hàng mà còn tạo ra một cộng đồng khách hàng trung thành. Một khảo sát cho thấy rằng 70% khách hàng sẵn sàng trả nhiều hơn cho sản phẩm từ các công ty có trách nhiệm xã hội tốt. Điều này cho thấy rằng trách nhiệm xã hội không chỉ là một yếu tố bổ sung mà còn là một phần thiết yếu trong chiến lược tiếp thị của doanh nghiệp.

2.1. Thương hiệu và trách nhiệm xã hội

Sự kết hợp giữa thương hiệu và trách nhiệm xã hội có thể tạo ra một lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ. Doanh nghiệp có thể sử dụng các hoạt động CSR để xây dựng và củng cố thương hiệu của mình. Khi khách hàng nhận thấy rằng một thương hiệu đang tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội, họ sẽ có xu hướng gắn bó và ủng hộ thương hiệu đó. Một nghiên cứu cho thấy rằng các thương hiệu có trách nhiệm xã hội cao thường có đánh giá uy tín tốt hơn và có khả năng thu hút khách hàng mới. Điều này chứng tỏ rằng trách nhiệm xã hội không chỉ là một phần của hoạt động kinh doanh mà còn là một yếu tố quyết định đến sự thành công và phát triển bền vững của thương hiệu.

2.2. Tác động kinh tế của trách nhiệm xã hội

Ngoài việc nâng cao uy tín công ty, trách nhiệm xã hội còn có tác động tích cực đến tác động kinh tế của doanh nghiệp. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các công ty thực hiện tốt CSR thường có hiệu suất tài chính tốt hơn. Điều này có thể được giải thích bởi việc tăng cường niềm tin của khách hàng và sự trung thành của họ. Khi khách hàng cảm thấy hài lòng với các hoạt động CSR, họ có xu hướng mua sắm nhiều hơn và giới thiệu thương hiệu cho người khác. Điều này không chỉ giúp tăng doanh thu mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh tích cực hơn. Do đó, việc đầu tư vào trách nhiệm xã hội không chỉ là một nghĩa vụ mà còn là một chiến lược kinh doanh thông minh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, các doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về phát triển bền vững, đặc biệt là các vấn đề xã hội và môi trường như tiết kiệm năng lượng, quản lý chất thải, an toàn lao động và chăm sóc người lao động. Theo báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) năm 2011, CSR (Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp) vẫn là một khái niệm mới tại Việt Nam, với nhiều rào cản như thiếu nhận thức, hạn chế nguồn lực và thiếu mô hình phù hợp. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu khảo sát nhận thức của các nhà quản lý về tác động của CSR đến hiệu quả tài chính và uy tín doanh nghiệp tại khu vực phía Nam Việt Nam, tập trung tại TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương và Đồng Nai.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là đánh giá ảnh hưởng của các hoạt động CSR đối với hiệu quả tài chính và uy tín doanh nghiệp, phân tích theo bốn nhóm trách nhiệm: đối với nhân viên, khách hàng, cộng đồng và môi trường. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thu thập từ 86 doanh nghiệp với phương pháp phân tích hồi quy đa biến, nhằm cung cấp số liệu cụ thể về mối quan hệ giữa CSR và các chỉ số hiệu quả doanh nghiệp. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp Việt Nam nhận thức đúng đắn về CSR, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên định nghĩa CSR của Maignan & Ferrell (2004), coi CSR là tập hợp các hoạt động nhằm đáp ứng yêu cầu của các bên liên quan (stakeholders) một cách hệ thống và bền vững. Khung lý thuyết tập trung vào bốn thành phần chính của CSR: trách nhiệm đối với nhân viên, khách hàng, cộng đồng và môi trường. Các khái niệm then chốt bao gồm:

• Trách nhiệm đối với nhân viên: Bao gồm các hoạt động về đào tạo, điều kiện làm việc, đối xử công bằng và tôn trọng nhân viên.
• Trách nhiệm đối với khách hàng: Đảm bảo chất lượng sản phẩm/dịch vụ, minh bạch thông tin và xử lý khiếu nại khách hàng.
• Trách nhiệm đối với cộng đồng: Hỗ trợ tài chính cho các hoạt động cộng đồng, giáo dục và nâng cao chất lượng cuộc sống.
• Trách nhiệm đối với môi trường: Tuân thủ và vượt qua các quy định về bảo vệ môi trường, hỗ trợ các sáng kiến môi trường và đánh giá hiệu quả môi trường.

Ngoài ra, nghiên cứu xem xét hai chỉ số hiệu quả tổ chức chính: hiệu quả tài chính (doanh thu, lợi nhuận, ROA, ROI) và uy tín doanh nghiệp (đánh giá về độ tin cậy và chất lượng sản phẩm/dịch vụ).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện tại khu vực phía Nam Việt Nam, với mẫu khảo sát gồm 86 doanh nghiệp hoạt động trong các ngành dệt may, da giày và dược phẩm. Phương pháp chọn mẫu là thuận tiện (convenience sampling), tập trung vào các nhà quản lý và người có kinh nghiệm về CSR trong doanh nghiệp.

Quy trình nghiên cứu gồm hai bước chính: khảo sát thử nghiệm (pilot test) với phỏng vấn sâu để điều chỉnh bảng câu hỏi phù hợp với ngữ cảnh Việt Nam, và khảo sát chính thức bằng bảng hỏi định lượng. Bảng câu hỏi được xây dựng dựa trên thang đo của các nghiên cứu trước, gồm 27 mục đo lường các biến độc lập (EMP, CUS, COM, ENV) và biến phụ thuộc (FP, CR), sử dụng thang Likert 5 điểm.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 20, bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định tính hợp lệ của thang đo, phân tích tương quan Pearson và hồi quy đa biến (MLR) để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Kích thước mẫu đáp ứng yêu cầu tối thiểu cho phân tích hồi quy đa biến và phân tích nhân tố.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của CSR đến hiệu quả tài chính: Kết quả hồi quy cho thấy các hoạt động CSR hướng tới môi trường có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến hiệu quả tài chính doanh nghiệp (p < 0.05). Cụ thể, khoảng 71% nhà quản lý tin rằng trách nhiệm môi trường giúp cải thiện doanh thu và lợi nhuận. Ngoài ra, CSR đối với khách hàng cũng có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả tài chính, với mức độ tin cậy cao từ phía quản lý.

2. Ảnh hưởng của CSR đến uy tín doanh nghiệp: CSR hướng tới môi trường và khách hàng đều có tác động tích cực đáng kể đến uy tín doanh nghiệp. Khoảng 74% và 87% nhà quản lý đồng thuận về mối liên hệ tích cực giữa các hoạt động CSR này với uy tín doanh nghiệp. CSR đối với nhân viên và cộng đồng cũng được đánh giá có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ không mạnh bằng hai nhóm trên.

3. So sánh mức độ ảnh hưởng giữa các nhóm CSR: CSR đối với khách hàng được xem là nhóm có ảnh hưởng mạnh nhất đến cả hiệu quả tài chính và uy tín doanh nghiệp, tiếp theo là trách nhiệm môi trường. Trách nhiệm đối với nhân viên và cộng đồng có tác động tích cực nhưng mức độ thấp hơn, phản ánh sự ưu tiên của doanh nghiệp trong việc tập trung nguồn lực vào các nhóm đối tượng này.

4. Mối tương quan giữa các biến: Phân tích tương quan Pearson cho thấy các biến CSR đều có mối liên hệ dương và có ý nghĩa với hiệu quả tài chính và uy tín doanh nghiệp, với hệ số tương quan dao động từ 0.45 đến 0.68, cho thấy sự liên kết chặt chẽ giữa các yếu tố.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong khu vực, khẳng định rằng CSR không chỉ là chi phí mà còn là khoản đầu tư mang lại lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp. Tác động tích cực của CSR môi trường đến hiệu quả tài chính phản ánh sự quan tâm ngày càng tăng của các bên liên quan về vấn đề bền vững và tuân thủ quy định pháp luật. CSR đối với khách hàng giúp tăng sự hài lòng và trung thành, từ đó nâng cao doanh thu và lợi nhuận.

Mức độ ảnh hưởng thấp hơn của CSR đối với nhân viên và cộng đồng có thể do nhận thức về CSR tại Việt Nam còn hạn chế, cũng như nguồn lực doanh nghiệp chưa tập trung đầy đủ vào các hoạt động này. Kết quả này cũng cho thấy doanh nghiệp cần cân bằng các hoạt động CSR để đáp ứng kỳ vọng đa dạng của các bên liên quan.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhóm CSR đến hiệu quả tài chính và uy tín doanh nghiệp, hoặc bảng tổng hợp hệ số hồi quy và mức ý nghĩa để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đầu tư vào CSR môi trường: Doanh nghiệp cần xây dựng và thực hiện các chính sách bảo vệ môi trường nghiêm ngặt, áp dụng công nghệ sạch và quản lý chất thải hiệu quả nhằm nâng cao hiệu quả tài chính và uy tín. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Ban lãnh đạo doanh nghiệp và phòng môi trường.

2. Nâng cao chất lượng dịch vụ và chăm sóc khách hàng: Tập trung cải tiến sản phẩm, minh bạch thông tin và xử lý khiếu nại nhanh chóng để tăng sự hài lòng và trung thành của khách hàng, từ đó thúc đẩy doanh thu. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Bộ phận chăm sóc khách hàng và marketing.

3. Xây dựng văn hóa CSR nội bộ hướng tới nhân viên: Tổ chức các chương trình đào tạo, cải thiện điều kiện làm việc và chính sách đãi ngộ công bằng để nâng cao tinh thần và sự gắn bó của nhân viên, góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Phòng nhân sự và ban lãnh đạo.

4. Tăng cường hoạt động cộng đồng và truyền thông CSR: Tham gia các hoạt động hỗ trợ cộng đồng, tài trợ giáo dục và văn hóa, đồng thời đẩy mạnh truyền thông về CSR để nâng cao nhận thức và uy tín doanh nghiệp trong xã hội. Thời gian: 1 năm trở lên; Chủ thể: Phòng truyền thông và ban lãnh đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ hơn về lợi ích của CSR đối với hiệu quả tài chính và uy tín, từ đó xây dựng chiến lược CSR phù hợp với đặc thù doanh nghiệp Việt Nam.

2. Nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực quản trị kinh doanh và phát triển bền vững: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và khung lý thuyết để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về CSR tại thị trường đang phát triển.

3. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Hỗ trợ xây dựng các chính sách thúc đẩy CSR trong doanh nghiệp, góp phần nâng cao trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường.

4. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp: Làm cơ sở để phát triển các chương trình hợp tác, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện CSR hiệu quả, đồng thời nâng cao nhận thức xã hội về trách nhiệm doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

1. CSR là gì và tại sao doanh nghiệp Việt Nam cần quan tâm?
   CSR là trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, bao gồm các hoạt động nhằm đáp ứng kỳ vọng của các bên liên quan về mặt xã hội và môi trường. Doanh nghiệp Việt Nam cần quan tâm để nâng cao uy tín, đáp ứng yêu cầu của đối tác quốc tế và phát triển bền vững.

2. CSR ảnh hưởng như thế nào đến hiệu quả tài chính của doanh nghiệp?
   Nghiên cứu cho thấy CSR, đặc biệt là các hoạt động bảo vệ môi trường và chăm sóc khách hàng, có tác động tích cực đến doanh thu, lợi nhuận và các chỉ số tài chính khác, giúp doanh nghiệp tăng sức cạnh tranh.

3. Làm thế nào để đo lường uy tín doanh nghiệp liên quan đến CSR?
   Uy tín được đánh giá qua nhận thức của khách hàng và các bên liên quan về độ tin cậy, chất lượng sản phẩm/dịch vụ và cam kết xã hội của doanh nghiệp, thường được khảo sát qua bảng hỏi và phân tích định lượng.

4. Những rào cản chính khi triển khai CSR tại Việt Nam là gì?
   Bao gồm thiếu nhận thức về CSR, hạn chế nguồn lực, thiếu mô hình phù hợp và quan niệm CSR chỉ dành cho doanh nghiệp lớn hoặc doanh nghiệp nước ngoài.

5. Doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể áp dụng CSR như thế nào?
   Doanh nghiệp nhỏ có thể bắt đầu từ các hoạt động đơn giản như cải thiện điều kiện làm việc, tham gia các hoạt động cộng đồng địa phương và tuân thủ các quy định môi trường, từ đó xây dựng dần chiến lược CSR phù hợp.

Kết luận

• Nghiên cứu khẳng định CSR có tác động tích cực đến hiệu quả tài chính và uy tín doanh nghiệp tại Việt Nam, đặc biệt là các hoạt động hướng tới môi trường và khách hàng.
• CSR đối với nhân viên và cộng đồng cũng có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ thấp hơn, phản ánh sự cần thiết cân bằng các hoạt động CSR.
• Phương pháp nghiên cứu sử dụng khảo sát định lượng với 86 mẫu, phân tích hồi quy đa biến và kiểm định độ tin cậy, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở cho doanh nghiệp và nhà quản lý xây dựng chiến lược CSR hiệu quả, góp phần phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh.
• Các bước tiếp theo nên tập trung vào mở rộng nghiên cứu với mẫu lớn hơn, đa dạng ngành nghề và phát triển các mô hình CSR phù hợp với đặc thù Việt Nam.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý doanh nghiệp nên xem xét áp dụng các khuyến nghị CSR trong chiến lược phát triển để tận dụng lợi ích lâu dài và nâng cao uy tín trên thị trường.