Tổng quan nghiên cứu

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) ngày càng trở thành yếu tố quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu. Tại Việt Nam, đặc biệt trong ngành xây dựng, CSR không chỉ góp phần nâng cao uy tín doanh nghiệp mà còn thúc đẩy phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và đảm bảo quyền lợi người lao động. Tổng công ty Cơ điện Xây dựng - Công ty cổ phần (AGRIMECO) với gần 60 năm hoạt động trong lĩnh vực xây dựng các công trình thủy lợi, đã và đang thực hiện nhiều hoạt động CSR nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc đồng bộ và chiến lược hóa các hoạt động này.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng thực hiện CSR tại AGRIMECO trong giai đoạn 2016-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện CSR. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ các đơn vị thành viên của Tổng công ty trên phạm vi cả nước, với dữ liệu sơ cấp thu thập từ 145 cán bộ, công nhân viên qua khảo sát trực tiếp. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giúp AGRIMECO hoàn thiện chiến lược CSR, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức và thực hành CSR trong ngành xây dựng, một lĩnh vực có tác động lớn đến môi trường và xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình CSR tiêu biểu, trong đó nổi bật là mô hình kim tự tháp của Carroll (1979) với bốn cấp độ trách nhiệm: kinh tế, pháp lý, đạo đức và từ thiện. Mô hình này giúp phân tích toàn diện các khía cạnh CSR mà doanh nghiệp cần thực hiện. Bên cạnh đó, tiêu chuẩn ISO 26000 được sử dụng làm khung tham chiếu để đánh giá các hoạt động CSR theo các lĩnh vực: môi trường, người lao động, khách hàng, cộng đồng và nhà nước.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR): Cam kết của doanh nghiệp trong việc cân bằng lợi ích kinh tế với các trách nhiệm xã hội và môi trường.
  • Bộ tiêu chuẩn CSR: Bao gồm ISO 26000, CSI, BSCI, SA8000, ISO 14001, giúp doanh nghiệp xây dựng và đánh giá các hoạt động CSR.
  • Đặc thù ngành xây dựng: Tác động lớn đến môi trường, sử dụng nhiều lao động, tính mùa vụ và thâm dụng vốn, đòi hỏi CSR phải phù hợp với đặc điểm ngành.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, tài liệu chuyên ngành, tiêu chuẩn quốc tế và trong nước về CSR. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 30 tiêu chí đánh giá CSR theo 5 nhóm: môi trường, nhà nước, người lao động, khách hàng và cộng đồng.

Mẫu khảo sát gồm 250 phiếu phát ra, thu về 160 phiếu, sau lọc còn 145 phiếu hợp lệ, tương ứng tỷ lệ phản hồi 58%. Mẫu được chọn ngẫu nhiên thuận tiện từ cán bộ, công nhân viên tại công ty mẹ và các công ty con của AGRIMECO trên toàn quốc. Cỡ mẫu đảm bảo tỷ lệ quan sát/biến đo lường tối thiểu 5:1 với 25 biến quan sát.

Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, điểm trung bình và so sánh, được thực hiện bằng phần mềm Microsoft Excel. Kết quả được trình bày dưới dạng bảng biểu để minh họa rõ ràng các mức độ thực hiện CSR.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực hiện CSR đối với môi trường: AGRIMECO đã chú trọng sử dụng vật liệu thân thiện môi trường và giảm thiểu ô nhiễm đất, không khí, nước với điểm trung bình đạt khoảng 4,1 trên thang 5. Tuy nhiên, việc giảm tiêu thụ năng lượng và khuyến khích nhân viên tham gia các chương trình bảo vệ môi trường còn hạn chế, điểm trung bình khoảng 3,6.

  2. Thực hiện CSR đối với nhà nước: Doanh nghiệp thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế và tuân thủ các quy định về tiêu chuẩn thi công với điểm trung bình trên 4,2. Tuy nhiên, việc đảm bảo các dự án xây dựng theo quy hoạch và cạnh tranh lành mạnh có điểm trung bình thấp hơn, khoảng 3,8.

  3. Thực hiện CSR đối với người lao động: Các chính sách về an toàn lao động, huấn luyện và kiểm soát yếu tố nguy hiểm được thực hiện tốt với điểm trung bình trên 4,0. Tuy nhiên, chính sách làm việc ngoài giờ và thu nhập liên quan có điểm trung bình thấp hơn, khoảng 3,5, phản ánh một số bất cập trong chế độ đãi ngộ.

  4. Thực hiện CSR đối với khách hàng: AGRIMECO duy trì chính sách trung thực trong hợp đồng và cung cấp thông tin sản phẩm đầy đủ với điểm trung bình trên 4,0. Quy trình giải quyết khiếu nại và hướng dẫn sử dụng sản phẩm còn chưa đồng bộ, điểm trung bình khoảng 3,7.

  5. Thực hiện CSR đối với cộng đồng: Doanh nghiệp có mối quan hệ mật thiết với chính quyền địa phương và khuyến khích nhân viên tham gia hoạt động cộng đồng với điểm trung bình khoảng 3,9. Tuy nhiên, việc tạo phúc lợi và nâng cao kỹ năng cho người lao động trong cộng đồng còn hạn chế, điểm trung bình dưới 3,5.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy AGRIMECO đã có những bước tiến tích cực trong việc thực hiện CSR, đặc biệt là trong các lĩnh vực môi trường, tuân thủ pháp luật và an toàn lao động. Điều này phù hợp với đặc thù ngành xây dựng vốn có tác động lớn đến môi trường và sử dụng nhiều lao động. Tuy nhiên, các hoạt động CSR liên quan đến chế độ đãi ngộ người lao động, trách nhiệm với khách hàng và cộng đồng còn chưa đồng bộ và chưa phát huy hết tiềm năng.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ thực hiện CSR của AGRIMECO tương đối tốt so với mặt bằng chung ngành xây dựng Việt Nam, nhưng vẫn thấp hơn các doanh nghiệp trong ngành ngân hàng hay sản xuất có chiến lược CSR bài bản hơn. Việc thiếu sự cam kết sâu sắc từ cấp quản lý cao nhất và chưa có hệ thống đánh giá, duy trì các tiêu chuẩn CSR là nguyên nhân chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình từng nhóm tiêu chí CSR, giúp minh họa rõ mức độ thực hiện và ưu tiên cải thiện. Bảng so sánh điểm trung bình giữa các nhóm đối tượng khảo sát (nhà quản lý, cán bộ, công nhân) cũng cho thấy sự khác biệt nhận thức và thực thi CSR.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền và đào tạo về CSR: Tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo nâng cao nhận thức cho cán bộ, công nhân viên về ý nghĩa và lợi ích của CSR, đặc biệt là các tiêu chuẩn ISO 26000 và CSI. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân viên hiểu và thực hiện CSR lên trên 80% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban nhân sự và Ban CSR.

  2. Cải thiện chính sách đãi ngộ và an toàn lao động: Xây dựng và thực thi chính sách làm việc ngoài giờ, thu nhập và phúc lợi phù hợp, đảm bảo quyền lợi người lao động. Đầu tư trang thiết bị bảo hộ và kiểm soát an toàn lao động chặt chẽ hơn. Mục tiêu giảm tỷ lệ tai nạn lao động xuống dưới 1% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý sản xuất và Ban nhân sự.

  3. Đa dạng hóa hoạt động CSR với khách hàng và cộng đồng: Thiết lập quy trình giải quyết khiếu nại minh bạch, tăng cường hướng dẫn sử dụng sản phẩm, đồng thời mở rộng các chương trình hỗ trợ cộng đồng như đào tạo nghề, tài trợ y tế, giáo dục. Mục tiêu tăng mức độ hài lòng khách hàng lên trên 85% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban chăm sóc khách hàng và Ban CSR.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá và duy trì CSR: Áp dụng hệ thống quản lý CSR theo tiêu chuẩn ISO 26000, thường xuyên đánh giá, báo cáo và cải tiến các hoạt động CSR. Mục tiêu đạt chứng nhận CSR quốc tế trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý chất lượng và Ban CSR.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng: Nhận diện các yếu tố then chốt trong thực hiện CSR, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp với đặc thù ngành và nâng cao uy tín doanh nghiệp.

  2. Chuyên viên quản trị nhân sự: Áp dụng các chính sách CSR nội bộ để cải thiện môi trường làm việc, tăng sự gắn bó và năng suất lao động của cán bộ, công nhân viên.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, xây dựng: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến CSR trong ngành xây dựng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức phi chính phủ: Hiểu rõ thực trạng và thách thức trong thực hiện CSR tại doanh nghiệp xây dựng, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ và giám sát hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. CSR là gì và tại sao quan trọng với doanh nghiệp xây dựng?
    CSR là cam kết của doanh nghiệp trong việc cân bằng lợi ích kinh tế với trách nhiệm xã hội và môi trường. Trong ngành xây dựng, CSR giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, bảo vệ quyền lợi người lao động và nâng cao uy tín doanh nghiệp, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

  2. AGRIMECO đã thực hiện những hoạt động CSR nào nổi bật?
    AGRIMECO chú trọng sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, tuân thủ pháp luật, đảm bảo an toàn lao động và duy trì mối quan hệ tốt với chính quyền địa phương. Tuy nhiên, các hoạt động về phúc lợi người lao động và cộng đồng còn cần cải thiện.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Luận văn sử dụng phương pháp phối hợp định tính và định lượng, thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát 145 cán bộ, công nhân viên và dữ liệu thứ cấp từ các tài liệu, báo cáo chuyên ngành. Phân tích dữ liệu bằng thống kê mô tả và so sánh.

  4. Làm thế nào để doanh nghiệp xây dựng nâng cao hiệu quả CSR?
    Doanh nghiệp cần tăng cường đào tạo, cải thiện chính sách đãi ngộ, đa dạng hóa hoạt động CSR với khách hàng và cộng đồng, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá và duy trì CSR theo tiêu chuẩn quốc tế.

  5. Ai nên đọc luận văn này và ứng dụng như thế nào?
    Ban lãnh đạo doanh nghiệp, chuyên viên nhân sự, nhà nghiên cứu và cơ quan quản lý có thể sử dụng luận văn để hiểu rõ thực trạng CSR trong ngành xây dựng, từ đó xây dựng chính sách, chiến lược và nghiên cứu phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển bền vững.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng thực hiện CSR tại Tổng công ty Cơ điện Xây dựng - CTCP (AGRIMECO) trong giai đoạn 2016-2018, với nhiều hoạt động tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế ở một số lĩnh vực.
  • Các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 26000 và bộ chỉ số CSI được áp dụng làm cơ sở đánh giá, giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện về CSR.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, cải thiện chính sách người lao động, đa dạng hóa hoạt động CSR và xây dựng hệ thống quản lý CSR hiệu quả.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần thúc đẩy CSR trong ngành xây dựng, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các doanh nghiệp và nhà quản lý.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp xây dựng khác để hoàn thiện bức tranh CSR toàn ngành.

Hành động ngay hôm nay để xây dựng doanh nghiệp phát triển bền vững và có trách nhiệm xã hội!