I. Tổng Quan Tác Động Quy Mô Doanh Nghiệp Đến Kinh Tế
Tăng trưởng kinh tế là vấn đề cốt lõi trong kinh tế học. Theo Perkins (2001), tăng trưởng kinh tế là điều kiện tiên quyết cho phát triển kinh tế và xã hội. Nhiều mô hình kinh tế học mô tả tăng trưởng kinh tế, như Cobb – Douglas (1976), Solow (1956), Keynes (2007), Harrod – Domar (1948), Mankiw, Romer và Weil (1992). Các mô hình này đều đề cập đến nguồn gốc của tăng trưởng, chủ yếu là vốn, lao động, vốn con người, và công nghệ. Các nguồn lực này thuộc về các thực thể trong nền kinh tế. Các thực thể đóng góp thông qua các nguồn lực. Ví dụ, chính quyền địa phương có thể đóng góp thông qua đầu tư, chi tiêu, và chính sách cạnh tranh. Các doanh nghiệp nước ngoài có thể đóng góp thông qua vốn đầu tư và công nghệ. Doanh nghiệp và tăng trưởng kinh tế có mối quan hệ mật thiết. Doanh nghiệp là nơi hội tụ vốn, con người, và nguồn lực để tạo ra tích lũy và tăng trưởng. Các nghiên cứu trước đây chỉ ra doanh nghiệp có thể đóng góp thông qua mở rộng quy mô hoặc phát triển công nghệ (Akugri và ctg, 2015).
1.1. Định Nghĩa Tăng Trưởng Kinh Tế GDP Việt Nam
Theo Begg (2007), tăng trưởng kinh tế là tỷ lệ thay đổi thu nhập thực tế hoặc sản lượng thực tế. International Monetary Fund [IMF] (2012) định nghĩa tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng giá trị thị trường có điều chỉnh theo lạm phát của hàng hóa và dịch vụ. Việc đo lường tốc độ tăng trưởng thường sử dụng chỉ tiêu tăng trưởng GDP (Ocampo và ctg, 2009, và IMF, 2012). Công thức tính: %ΔGDP = (GDPt - GDPt-1)/GDPt-1. Nghiên cứu này sử dụng định nghĩa của IMF (2012) và công thức tính tăng trưởng đã đề cập.
1.2. Khái Niệm Quy Mô Doanh Nghiệp Các Yếu Tố Ảnh Hưởng
Quy mô doanh nghiệp là vấn đề phức tạp (Carrizosa, 2007). Yếu tố thuộc về quy mô doanh nghiệp có thể là: giá trị thị trường của cổ phiếu, số lượng lao động, doanh thu, sản lượng đầu ra, giá trị gia tăng của sản lượng, hay tổng tài sản (Ardishvili và ctg, 1998). OECD (2013) phân loại quy mô doanh nghiệp theo số lượng lao động và quy mô tài sản. Trong các nghiên cứu thực nghiệm, quy mô doanh nghiệp thường là thang đo đa hướng và được đo lường bởi số lượng lao động, quy mô tài sản, quy mô doanh thu, và quy mô vốn chủ sở hữu.
II. Thách Thức Đo Lường Tác Động Quy Mô Doanh Nghiệp Việt
Doanh nghiệp có thể đóng góp vào tăng trưởng kinh tế thông qua việc gia tăng lượng tài sản, vốn chủ sở hữu, doanh thu, hoặc lao động (Igberaese, 2013). Gia tăng quy mô giúp doanh nghiệp ít có nguy cơ phá sản hơn (Situm, 2014), tăng năng lực cạnh tranh (Moen, 1999), nhận được nhiều cơ hội kinh doanh, và đóng góp vào tăng trưởng (Opafunso và Omoseni, 2014). Quy mô doanh nghiệp thường được xác định bởi tài sản, doanh thu, và lao động (Cabral, 1995). Mỗi loại hình quy mô này có thể có mức độ đóng góp khác nhau, tùy thuộc vào loại hình doanh nghiệp, kinh doanh, hoặc địa bàn. Việc lượng hóa tác động thực sự của các yếu tố quy mô đối với tăng trưởng là một thách thức lớn.
2.1. Số Liệu Thống Kê Doanh Nghiệp Việt Nam Giai Đoạn 2009 2014
Tại Việt Nam, theo số liệu Tổng cục Thống kê năm 2014: (i) Về số lượng, có 74,842 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới. Có 15,419 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động. (ii) Về vốn, tổng số vốn đăng ký mới là 432.28 nghìn tỷ đồng. Có 595.70 nghìn tỷ đồng của doanh nghiệp thay đổi tăng vốn nâng tổng vốn đăng ký mới và bổ sung thêm là 1,027.99 nghìn tỷ đồng. (iii) Về lao động, số lao động dự kiến được tạo việc làm của các doanh nghiệp thành lập mới trong năm qua là 1,091 nghìn người.
2.2. Vai Trò Doanh Nghiệp Trong Tăng Trưởng Kinh Tế Địa Phương
Vai trò của doanh nghiệp tại Việt Nam được coi trọng ở bình diện Nhà nước và địa phương. Tuy nhiên, những đóng góp này thường chỉ nhìn nhận trên các chỉ tiêu đơn lẻ như đóng góp về thuế, công ăn việc làm. Vấn đề là, doanh nghiệp thực sự đóng góp bao nhiêu vào tăng trưởng thông qua tác động của các yếu tố thuộc về quy mô là vấn đề cần quan tâm.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tác Động Quy Mô Đến Tăng Trưởng
Nghiên cứu tìm hiểu tác động của các yếu tố thuộc về quy mô doanh nghiệp như lao động, tài sản, và doanh thu tới tăng trưởng của từng địa phương tại Việt Nam. Câu hỏi nghiên cứu: Quy mô doanh nghiệp tác động như thế nào đến tăng trưởng kinh tế của từng địa phương? Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá tác động của qui mô doanh nghiệp đến tăng trưởng kinh tế tại 63 tỉnh thành. Đề xuất liên quan đến đóng góp của qui mô doanh nghiệp đến tăng trưởng tại các tỉnh thành.
3.1. Sử Dụng Phương Pháp Nghiên Cứu Định Lượng Phân Tích Dữ Liệu
Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để giải quyết vấn đề nghiên cứu. Dữ liệu được sử dụng là dạng dữ liệu bảng ngắn - short panel (nhiều đối tượng được quan sát trong thời gian ngắn) nên đề tài sẽ sử dụng các phương pháp ước lượng cho dữ liệu bảng ngắn.
3.2. Mô Hình Hồi Quy Phân Tích Ảnh Hưởng Cố Định và Ngẫu Nhiên
Một trong những đặc trưng của dữ liệu bảng là muốn tìm hiểu sự thay đổi theo thời gian của các biến số (ảnh hưởng theo thời gian – time effect) và những nhân tố cố định không thay đổi theo thời gian của từng đơn vị quan sát (ảnh hưởng cố định của đơn vị chéo – individual effect). Tùy vào từng trường hợp phân tích sai số mà nghiên cứu có thể lựa chọn mô hình Fixed effect (FE), Random effect (RE) hoặc Pooled OLS.
3.3. Mô Hình Biến Công Cụ Instrument Variable Khi Xuất Hiện Nội Sinh
Trong trường hợp xuất hiện hiện tượng nội sinh trong mô hình kinh tế lượng thì đề tài sẽ sử dụng mô hình biến công cụ (instrument variable) để ước lượng. Đối tượng nghiên cứu: qui mô doanh nghiệp đặc biệt trong mối liên hệ với tăng trưởng kinh tế tại các tỉnh thành của Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu: các doanh nghiệp tại 63 tỉnh thành Việt Nam trong thời gian từ 2009 đến 2014.
IV. Mô Hình Tân Cổ Điển Tác Động Yếu Tố Đến Tăng Trưởng
Các nhà kinh tế học tân cổ điển giải thích nguồn gốc phát triển thông qua hàm sản xuất: Y = f(K,L,R,T), trong đó Y: Đầu ra, K: Vốn, L: Lao động, R: Tài nguyên, T: Khoa học – Công nghệ. Hàm Cobb – Douglas nổi tiếng: α β γ Y = T.R, trong đó α, β, γ là các lũy thừa phản ánh tác động cận biên. Hàm Cobb – Douglas cho biết bốn yếu tố tác động đến tăng trưởng, yếu tố T có vai trò quan trọng nhất. Hạn chế của hàm: thiếu hiện thực do các giả định.
4.1. Phân Tích Hàm Sản Xuất Cobb Douglas Vai Trò Công Nghệ
Hàm Cobb-Douglas cho biết có bốn yếu tố cơ bản tác động đến tăng trưởng kinh tế và cách thức tác động của 4 yếu tố này là khác nhau giữa K, L, R với yếu tố T. Họ cũng cho rằng khoa học công nghệ có vai trò quan trọng nhất với sự phát triển kinh tế.
4.2. Hạn Chế Của Mô Hình Cobb Douglas Trong Bối Cảnh Hiện Đại
Mặc dù các chỉ số khá sát thực tế, nhưng về sau được coi là thiếu hiện thực do các giả định mà họ tín...
V. Các Nghiên Cứu Trước Về Quy Mô Doanh Nghiệp và Tăng Trưởng
Nghiên cứu của Hopenhayn (2016) xem xét mô hình động của doanh nghiệp. Nghiên cứu của Pagano và Schivardi (2003) xem xét tác động của quy mô doanh nghiệp đến năng suất. Nghiên cứu của Ilegbinosa và Jumbo (2015) xem xét tác động của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đến tăng trưởng kinh tế ở Nigeria. Nghiên cứu của Đào Thị Bích Thủy (2012) phân tích tác động của FDI đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Nghiên cứu của Trịnh Thị Kim Loan (2014) xem xét tác động của vốn đầu tư đến tăng trưởng kinh tế.
5.1. Tổng Quan Các Nghiên Cứu Về DNNVV và Ảnh Hưởng Kinh Tế
Nghiên cứu của Ilegbinosa và Jumbo (2015) xem xét tác động của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đến tăng trưởng kinh tế ở Nigeria.
5.2. Phân Tích Các Nghiên Cứu Về FDI và Vốn Đầu Tư Tại Việt Nam
Nghiên cứu của Đào Thị Bích Thủy (2012) phân tích tác động của FDI đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Nghiên cứu của Trịnh Thị Kim Loan (2014) xem xét tác động của vốn đầu tư đến tăng trưởng kinh tế.
VI. Giả Thuyết Nghiên Cứu Về Tác Động Quy Mô Đến Tăng Trưởng
Nghiên cứu giả định rằng quy mô doanh nghiệp (bao gồm tài sản, doanh thu, và lao động) có tác động đáng kể đến tăng trưởng kinh tế của các tỉnh thành Việt Nam. Cụ thể, giả định rằng các doanh nghiệp có quy mô lớn hơn sẽ có đóng góp lớn hơn vào tăng trưởng kinh tế địa phương. Nghiên cứu cũng xem xét vai trò của các yếu tố kiểm soát khác như chi tiêu ngân sách, đầu tư, xuất khẩu, và trình độ học vấn của lực lượng lao động.
6.1. Vai Trò của Tài Sản Doanh Thu và Lao Động Đối Với Tăng Trưởng
Nghiên cứu giả định rằng quy mô doanh nghiệp (bao gồm tài sản, doanh thu, và lao động) có tác động đáng kể đến tăng trưởng kinh tế của các tỉnh thành Việt Nam.
6.2. Ảnh Hưởng của Các Yếu Tố Kiểm Soát Đến Mô Hình Tăng Trưởng
Nghiên cứu cũng xem xét vai trò của các yếu tố kiểm soát khác như chi tiêu ngân sách, đầu tư, xuất khẩu, và trình độ học vấn của lực lượng lao động.
