Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, kỹ năng nói tiếng Anh ngày càng trở nên quan trọng đối với người học ngoại ngữ, đặc biệt là sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại Việt Nam. Theo ước tính, hơn 75% sinh viên đại học tại Việt Nam gặp khó khăn trong việc phát triển kỹ năng nói do thiếu nền tảng ngôn ngữ vững chắc và các phương pháp học tập chưa phù hợp. Vấn đề này đặt ra nhu cầu cấp thiết về việc áp dụng các kỹ thuật giảng dạy mới nhằm nâng cao hiệu quả học tập, trong đó kỹ thuật shadowing được xem là một phương pháp tiềm năng giúp cải thiện kỹ năng nói thông qua việc lặp lại và bắt chước phát âm, ngữ điệu của người bản ngữ.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là khảo sát nhận thức của sinh viên EFL (English as a Foreign Language) về tác động của kỹ thuật shadowing đối với kỹ năng nói, đồng thời đánh giá những lợi ích và thách thức khi áp dụng kỹ thuật này trong các lớp học nói tiếng Anh. Nghiên cứu được thực hiện tại Trung tâm Anh ngữ của Trường Đại học Giao thông Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh trong vòng 8 tuần với sự tham gia của 32 sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh, có trình độ tiếng Anh sơ cấp (A2 CEFR). Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ hiệu quả của shadowing trong việc phát triển phát âm, ngữ pháp, từ vựng và lưu loát mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn để cải tiến phương pháp giảng dạy tiếng Anh tại các trường đại học Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba khái niệm chính: kỹ năng nói, nhận thức của người học và kỹ thuật shadowing. Kỹ năng nói được định nghĩa bao gồm các thành phần: phát âm, ngữ pháp, từ vựng và lưu loát, là những yếu tố thiết yếu để giao tiếp hiệu quả. Nhận thức của người học được xem xét dưới hai khía cạnh: phán đoán và hành vi, nhằm hiểu cách sinh viên đánh giá và phản ứng với kỹ thuật shadowing. Shadowing được định nghĩa là hoạt động lặp lại chính xác lời nói nghe được một cách tích cực và có nhận thức, giúp cải thiện khả năng nghe và nói đồng thời.

Hai mô hình lý thuyết được áp dụng gồm mô hình phát triển kỹ năng nói qua shadowing của Hamada (2019) và mô hình nhận thức trong học tập ngôn ngữ của Lave và Wenger (1991). Các khái niệm trọng tâm bao gồm: phát âm (phonological skills), ngữ pháp và từ vựng (grammatical and lexical competence), lưu loát (fluency), nhận thức hành vi (behavioral perception) và phán đoán (judgement perception).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp phân tích định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính toàn diện và sâu sắc. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Câu hỏi khảo sát (questionnaire): Thu thập dữ liệu định lượng từ 32 sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh, sử dụng thang đo Likert 5 điểm với 30 câu hỏi tập trung vào nhận thức về tác động của shadowing đối với phát âm, ngữ pháp, từ vựng, lưu loát, cũng như lợi ích và thách thức khi thực hành shadowing.
  • Phỏng vấn có cấu trúc (structured interview): Thực hiện với 5 nhóm sinh viên nhằm làm rõ và bổ sung thông tin từ khảo sát.

Quá trình nghiên cứu diễn ra trong 8 tuần, bao gồm 1 buổi đào tạo kỹ thuật shadowing và 14 buổi thực hành trong lớp, mỗi buổi kéo dài 90 phút. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm SPSS với các chỉ số thống kê mô tả như trung bình (Mean) và độ lệch chuẩn (SD). Dữ liệu định tính được phân tích theo phương pháp phân tích nội dung (content analysis) nhằm rút trích các chủ đề và ý nghĩa liên quan đến nhận thức của sinh viên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tác động của shadowing đến phát âm: Sinh viên đánh giá cao việc shadowing giúp cải thiện phát âm với điểm trung bình 4.2/5, trong đó 87% sinh viên đồng ý rằng shadowing giúp họ nhận biết và phát âm chính xác các âm tiết và ngữ điệu.
  2. Ảnh hưởng đến ngữ pháp và từ vựng: 81% sinh viên cho biết shadowing giúp mở rộng vốn từ và củng cố cấu trúc ngữ pháp, với điểm trung bình 4.0/5.
  3. Cải thiện lưu loát: 78% sinh viên cảm nhận sự tiến bộ rõ rệt về khả năng nói trôi chảy, không ngập ngừng, với điểm trung bình 3.9/5.
  4. Lợi ích và thách thức khi thực hành shadowing: Sinh viên nhận thấy shadowing giảm bớt lo lắng khi nói (điểm trung bình 4.1/5) và tăng sự tự tin (4.3/5). Tuy nhiên, 65% cho rằng shadowing tốn nhiều thời gian và khó duy trì sự tập trung vào ngữ điệu.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy shadowing là một kỹ thuật hiệu quả trong việc nâng cao các thành phần thiết yếu của kỹ năng nói tiếng Anh, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động tích cực của shadowing đối với phát âm và lưu loát. Việc sinh viên cảm nhận được sự giảm lo lắng và tăng tự tin khi nói phản ánh tác động tích cực của shadowing lên yếu tố tâm lý, điều ít được đề cập trong các nghiên cứu trước. Tuy nhiên, thách thức về thời gian và sự tập trung cho thấy cần có sự điều chỉnh trong thiết kế bài học để tối ưu hóa hiệu quả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đồng ý của sinh viên với từng khía cạnh tác động của shadowing, giúp minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường thực hành shadowing thường xuyên: Khuyến khích sinh viên luyện tập shadowing ít nhất 3-4 lần mỗi tuần nhằm nâng cao hiệu quả phát âm và lưu loát, do giảng viên và trung tâm ngoại ngữ tổ chức trong vòng 1 học kỳ.
  2. Tập trung vào ngữ điệu trong shadowing: Thiết kế các bài tập shadowing đặc biệt chú trọng đến ngữ điệu và nhấn âm để cải thiện khả năng phát âm tự nhiên, do giáo viên chủ động lồng ghép trong các buổi học.
  3. Sử dụng công cụ hỗ trợ kỹ thuật số: Áp dụng các phần mềm và công cụ trực tuyến như Natural Reader để sinh viên có thể luyện tập shadowing linh hoạt tại nhà, tăng cường sự tương tác và hứng thú học tập.
  4. Giảm tải thời gian shadowing trong lớp: Điều chỉnh thời lượng và phân bổ hợp lý các hoạt động shadowing để tránh gây mệt mỏi và mất tập trung, đồng thời kết hợp với các phương pháp giảng dạy đa dạng khác nhằm duy trì động lực học tập.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để áp dụng kỹ thuật shadowing vào giảng dạy kỹ năng nói, giúp cải thiện hiệu quả bài giảng.
  2. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo hữu ích để hiểu sâu về phương pháp giảng dạy hiện đại và phát triển kỹ năng sư phạm.
  3. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm về nhận thức người học và tác động của shadowing, mở rộng nghiên cứu về tâm lý học ngôn ngữ.
  4. Trung tâm đào tạo ngoại ngữ: Tham khảo để thiết kế chương trình đào tạo phù hợp, nâng cao chất lượng giảng dạy và đáp ứng nhu cầu học viên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Shadowing là gì và tại sao lại hiệu quả trong học nói?
    Shadowing là kỹ thuật lặp lại lời nói nghe được ngay lập tức, giúp cải thiện phát âm, ngữ điệu và lưu loát. Nó kích thích não bộ xử lý âm thanh và phát âm đồng thời, tạo thói quen nói tự nhiên.

  2. Sinh viên cần luyện tập shadowing bao lâu để thấy hiệu quả?
    Theo nghiên cứu, luyện tập đều đặn ít nhất 8 tuần với 2-3 buổi mỗi tuần sẽ giúp cải thiện rõ rệt kỹ năng nói, đặc biệt là phát âm và lưu loát.

  3. Những khó khăn phổ biến khi áp dụng shadowing là gì?
    Thời gian luyện tập dài, khó duy trì sự tập trung vào ngữ điệu và cảm giác mệt mỏi là những thách thức thường gặp, đòi hỏi sự kiên trì và hướng dẫn phù hợp từ giáo viên.

  4. Shadowing có phù hợp với mọi trình độ tiếng Anh không?
    Shadowing thích hợp nhất với người học có trình độ sơ cấp trở lên, vì cần có khả năng nhận biết âm thanh và từ vựng cơ bản để lặp lại chính xác.

  5. Làm thế nào để kết hợp shadowing hiệu quả trong lớp học?
    Giáo viên nên kết hợp shadowing với các hoạt động giao tiếp, luyện tập ngữ điệu và phản hồi cá nhân, đồng thời sử dụng công nghệ hỗ trợ để tăng tính tương tác và hiệu quả học tập.

Kết luận

  • Shadowing được đánh giá là kỹ thuật hiệu quả giúp cải thiện phát âm, ngữ pháp, từ vựng và lưu loát trong kỹ năng nói tiếng Anh của sinh viên EFL.
  • Sinh viên nhận thức rõ lợi ích của shadowing trong việc giảm lo lắng và tăng tự tin khi giao tiếp.
  • Thách thức chính là thời gian luyện tập và duy trì sự tập trung vào ngữ điệu, cần có sự điều chỉnh phù hợp trong giảng dạy.
  • Nghiên cứu góp phần làm phong phú thêm lý thuyết và thực tiễn về phương pháp giảng dạy kỹ năng nói tiếng Anh tại Việt Nam.
  • Đề xuất tăng cường luyện tập shadowing, tập trung vào ngữ điệu, sử dụng công nghệ hỗ trợ và điều chỉnh thời gian học nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo.

Hành động tiếp theo: Các giảng viên và trung tâm đào tạo nên áp dụng và điều chỉnh kỹ thuật shadowing trong chương trình giảng dạy, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để tối ưu hóa phương pháp này.