Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục đại học tại Việt Nam, TOEIC được xem là tiêu chuẩn đánh giá năng lực tiếng Anh bắt buộc để sinh viên tốt nghiệp, với điểm tối thiểu yêu cầu là 450/990 cho kỹ năng nghe và đọc. Tuy nhiên, nhiều sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại một trường đại học công lập ở Hà Nội gặp khó khăn lớn trong việc cải thiện kỹ năng nghe TOEIC, dẫn đến tỷ lệ không đạt yêu cầu tốt nghiệp khá cao. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu khảo sát tác động của phương pháp học kết hợp (Blended Learning - BL) đến việc nâng cao kỹ năng nghe TOEIC của nhóm sinh viên này trong suốt 15 tuần học. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh, với 46 người tham gia, tại một trường đại học ở Hà Nội trong năm học 2022-2023. Việc áp dụng BL được kỳ vọng không chỉ giúp cải thiện điểm số TOEIC nghe mà còn nâng cao thái độ học tập tích cực của sinh viên đối với phương pháp này. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn cho việc ứng dụng BL trong giảng dạy tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng nghe TOEIC, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu đầu ra của nhà trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về kỹ năng nghe và mô hình Blended Learning. Kỹ năng nghe được định nghĩa là quá trình tiếp nhận, xử lý và hiểu thông tin âm thanh trong giao tiếp, đòi hỏi sự phối hợp giữa nhận thức ngôn ngữ và kiến thức ngữ cảnh. Theo Rost (2011), nghe là một quá trình phức tạp bao gồm tiếp nhận, tạo dựng và chuyển hóa ý nghĩa. Các khó khăn trong nghe như tốc độ nói nhanh, từ vựng hạn chế, và thiếu kiến thức nền được xem là những rào cản chính. Về Blended Learning, đây là phương pháp kết hợp giữa học trực tiếp tại lớp và học trực tuyến qua các nền tảng số, nhằm tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức. Graham (2006) phân loại BL thành các cấp độ: hoạt động, khóa học, chương trình và tổ chức, đồng thời chia BL thành ba loại: enabling (hỗ trợ), enhancing (nâng cao) và transforming (biến đổi). Nghiên cứu áp dụng mô hình enhancing blend ở cấp độ khóa học, trong đó các hoạt động trực tuyến bổ trợ cho giờ học trực tiếp, giúp sinh viên tiếp cận tài liệu đa dạng và linh hoạt hơn. Các khái niệm chính bao gồm: kỹ năng nghe TOEIC, blended learning, thái độ học tập, và hiệu quả học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động kết hợp cả phân tích định lượng và định tính nhằm đánh giá tác động của BL đến kỹ năng nghe TOEIC. Cỡ mẫu gồm 46 sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh được chọn ngẫu nhiên trong một lớp học. Dữ liệu được thu thập qua các công cụ: bài kiểm tra TOEIC nghe (pre-test và post-test), nhật ký giảng dạy, bảng câu hỏi khảo sát và phỏng vấn sâu. Pre-test được tổ chức đầu khóa để đánh giá trình độ ban đầu, post-test sau 15 tuần học để đo lường sự tiến bộ. Nhật ký giảng dạy ghi nhận quá trình và thái độ học tập của sinh viên trong từng buổi học. Bảng câu hỏi khảo sát gồm 7 câu hỏi nhằm thu thập ý kiến về thái độ và khó khăn khi học BL. Phỏng vấn sâu được thực hiện với 6 sinh viên đại diện cho các nhóm tiến bộ khác nhau nhằm làm rõ thêm quan điểm và trải nghiệm. Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS 20, sử dụng kiểm định t-test cặp để so sánh điểm số pre-test và post-test. Dữ liệu định tính được phân tích theo phương pháp mã hóa cảm tính để rút ra các chủ đề chính liên quan đến thái độ và khó khăn của sinh viên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cải thiện điểm số TOEIC nghe: Kết quả kiểm định t-test cho thấy điểm trung bình post-test (khoảng 165 điểm) cao hơn đáng kể so với pre-test (khoảng 95 điểm), với mức ý nghĩa p < 0.01, chứng tỏ BL có tác động tích cực đến kỹ năng nghe TOEIC của sinh viên.

  2. Thái độ tích cực đối với BL: Khoảng 85% sinh viên thể hiện thái độ tích cực, cho rằng BL giúp họ học tập hiệu quả hơn, dễ tiếp cận tài liệu và tăng động lực học. Hơn 80% sinh viên thích các hoạt động kết hợp giữa học trực tuyến và trực tiếp.

  3. Khó khăn gặp phải: Khoảng 60% sinh viên gặp khó khăn về khả năng nghe hạn chế, đặc biệt trong việc nhận diện từ vựng và tốc độ nói nhanh. Khoảng 40% phản ánh khó khăn trong việc truy cập và sử dụng nền tảng trực tuyến do hạn chế về kỹ năng công nghệ hoặc kết nối mạng.

  4. Tác động đến các kỹ năng nghe khác: Ngoài kỹ năng nghe TOEIC, khoảng 70% sinh viên cho biết BL giúp cải thiện khả năng nghe hiểu tổng quát và phản xạ nghe trong giao tiếp hàng ngày.

Thảo luận kết quả

Việc áp dụng BL đã tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận đa dạng nguồn học liệu và luyện tập linh hoạt, từ đó nâng cao hiệu quả học tập kỹ năng nghe TOEIC. Sự kết hợp giữa học trực tiếp và trực tuyến giúp sinh viên chủ động hơn trong việc học, đồng thời tăng cường tương tác với giáo viên và bạn học. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây của Husni Mubarok (2015) và Heba Mustafa Abdullah (2015) về hiệu quả của BL trong cải thiện kỹ năng nghe. Tuy nhiên, khó khăn về năng lực nghe cơ bản và kỹ năng công nghệ vẫn là rào cản cần được khắc phục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm số pre-test và post-test, biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ sinh viên có thái độ tích cực và các khó khăn gặp phải. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết kế các hoạt động học tập phù hợp, hỗ trợ kỹ thuật và tăng cường hướng dẫn sử dụng nền tảng trực tuyến để tối ưu hóa hiệu quả BL.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo kỹ năng nghe cơ bản: Giáo viên cần xây dựng các bài tập luyện tập từ vựng và phát âm nền tảng trước khi triển khai các bài nghe TOEIC phức tạp nhằm nâng cao năng lực nghe cơ bản của sinh viên trong vòng 1-2 học kỳ.

  2. Phát triển hướng dẫn sử dụng nền tảng trực tuyến: Nhà trường và giáo viên nên tổ chức các buổi tập huấn kỹ năng công nghệ và hướng dẫn chi tiết cách sử dụng nền tảng học trực tuyến cho sinh viên ngay từ đầu khóa học, nhằm giảm thiểu khó khăn trong truy cập và sử dụng.

  3. Thiết kế bài học BL linh hoạt và tương tác: Giáo viên cần kết hợp các hoạt động trực tuyến và trực tiếp đa dạng, khuyến khích thảo luận nhóm, phản hồi kịp thời và sử dụng các công cụ hỗ trợ tương tác để tăng cường sự tham gia của sinh viên trong suốt khóa học.

  4. Theo dõi và đánh giá thường xuyên: Cần xây dựng hệ thống theo dõi tiến độ học tập qua nền tảng trực tuyến và các bài kiểm tra định kỳ để kịp thời điều chỉnh phương pháp giảng dạy, đảm bảo sinh viên đạt được mục tiêu TOEIC nghe.

  5. Hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn học tập: Nhà trường nên cung cấp dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn học tập cho sinh viên trong suốt quá trình học BL, giúp giải quyết các vấn đề phát sinh và duy trì động lực học tập.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về việc áp dụng BL trong giảng dạy kỹ năng nghe TOEIC, giúp giáo viên thiết kế bài giảng hiệu quả và phù hợp với sinh viên không chuyên.

  2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ đào tạo: Thông tin về hiệu quả và thách thức của BL hỗ trợ việc xây dựng chính sách đào tạo, đầu tư hạ tầng công nghệ và phát triển chương trình học phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại.

  3. Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh: Luận văn giúp sinh viên hiểu rõ lợi ích của BL, từ đó chủ động tham gia các hoạt động học tập trực tuyến và trực tiếp để nâng cao kỹ năng nghe TOEIC.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về BL trong bối cảnh Việt Nam, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp giảng dạy và học tập ngoại ngữ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Blended Learning là gì và có gì khác so với học trực tuyến thuần túy?
    Blended Learning là phương pháp kết hợp giữa học trực tiếp tại lớp và học trực tuyến qua nền tảng số. Khác với học trực tuyến thuần túy, BL tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức để tăng tính linh hoạt và tương tác, giúp sinh viên học hiệu quả hơn.

  2. Phương pháp nghiên cứu hành động được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
    Nghiên cứu sử dụng chu trình bốn bước: lập kế hoạch, thực hiện, quan sát và phản hồi. Qua đó, tác giả vừa áp dụng BL trong giảng dạy vừa thu thập và phân tích dữ liệu để đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phương pháp kịp thời.

  3. Sinh viên gặp những khó khăn gì khi học kỹ năng nghe TOEIC qua BL?
    Khó khăn chính gồm năng lực nghe cơ bản còn yếu, tốc độ nói nhanh trong bài nghe, hạn chế từ vựng, và khó khăn trong việc truy cập hoặc sử dụng nền tảng trực tuyến do kỹ năng công nghệ hoặc kết nối mạng yếu.

  4. BL có giúp cải thiện kỹ năng nghe TOEIC của sinh viên không?
    Có. Kết quả nghiên cứu cho thấy điểm số TOEIC nghe của sinh viên tăng trung bình khoảng 70 điểm sau 15 tuần học BL, đồng thời sinh viên có thái độ tích cực và cảm thấy phương pháp này hiệu quả.

  5. Làm thế nào để giáo viên có thể áp dụng BL hiệu quả trong giảng dạy TOEIC nghe?
    Giáo viên nên thiết kế các hoạt động kết hợp linh hoạt giữa trực tuyến và trực tiếp, cung cấp hướng dẫn rõ ràng, hỗ trợ kỹ thuật cho sinh viên, theo dõi tiến độ học tập thường xuyên và điều chỉnh bài giảng dựa trên phản hồi của sinh viên.

Kết luận

  • Blended Learning đã chứng minh hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng nghe TOEIC cho sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại một trường đại học ở Hà Nội.
  • Sinh viên có sự tiến bộ rõ rệt về điểm số nghe TOEIC và thể hiện thái độ tích cực đối với phương pháp học này.
  • Các khó khăn chính bao gồm năng lực nghe cơ bản còn hạn chế và kỹ năng sử dụng công nghệ của sinh viên cần được khắc phục.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực như đào tạo kỹ năng nghe nền tảng, hướng dẫn sử dụng nền tảng trực tuyến, thiết kế bài học linh hoạt và theo dõi đánh giá thường xuyên.
  • Các bước tiếp theo nên tập trung vào mở rộng nghiên cứu với quy mô lớn hơn, đa dạng đối tượng và phát triển các công cụ hỗ trợ học tập nhằm tối ưu hóa hiệu quả của BL trong giảng dạy tiếng Anh.

Hành động ngay: Giáo viên và nhà quản lý giáo dục nên cân nhắc áp dụng và phát triển mô hình Blended Learning trong chương trình đào tạo tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng nghe TOEIC, để nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.