Tác Động của Trách Nhiệm Xã Hội Doanh Nghiệp (CSR) Lên Rủi Ro Phá Sản của Doanh Nghiệp Niêm Yết trên Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam: Nghiên cứu Vai Trò của Cạnh Tranh Thị Trường và Vốn Trí Tuệ

• Tác giả: Mai Nhu Quynh
• Người hướng dẫn: Phd. Nguyen Thi Nhu Quynh
• Trường học: Ho Chi Minh University of Banking
• Chuyên ngành: Finance - Banking
• Đề tài: The Impact of Corporate Social Responsibility on Bankruptcy Risk of Enterprises Listed on Vietnamese Stock Market: Exploring the Role of Market Competition and Intellectual Capital
• Loại tài liệu: Master’s Thesis
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• DECLARATION
• ACKNOWLEDGEMENTS
• ABSTRACT
• LIST OF ACRONYMS
• TABLE OF CONTENTS
• LIST OF TABLES AND FIGURES
• 1. RESEARCH OBJECT AND RESEARCH SCOPE
• 1.1. Research object
• 1.2. Research scope
• 2. OVERVIEW OF BANKRUPTCY RISK OF ENTERPRISES
• 2.1. Concept of enterprises bankruptcy
• 2.2. Measuring the bankruptcy risk of enterprises
• 3. OVERVIEW OF CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY
• 3.1. The concept of corporate social responsibility
• 3.2. Theoretical research on corporate social responsibility
• 4. OVERVIEW OF MARKET COMPETITION
• 5. OVERVIEW OF INTELLECTUAL CAPITAL
• 5.1. Overview of foreign research
• 5.2. Overview of domestic research
• SUMMARY OF CHAPTER 2
• SUMMARY OF CHAPTER 3
• 6. RESULTS AND DISCUSSION
• 6.1. ANALYZING THE RESEARCH RESULTS
• SUMMARY OF CHAPTER 4
• 7. LIMITATIONS OF THE STUDY AND SUGGESTIONS FOR NEW RESEARCH DIRECTIONS FOR FURTHER STUDIES
• 7.1. Limitations of the study
• 7.2. Suggestions for further research directions
• SUMMARY OF CHAPTER 5
• APPENDIX 1: DESCRIPTIVE STATISTICS
• APPENDIX 2: CORRELATION MATRIX OF VARIABLES
• APPENDIX 3: REGRESSION RESULTS
• APPENDIX 4: HAUSMAN TEST
• APPENDIX 5: HETEROSCEDASTICITY TEST
• APPENDIX 6: AUTOCORRELATION TEST
• APPENDIX 7: FGLS ESTIMATION RESULT
• APPENDIX 8: LIST OF CSR RATING STANDARDS
• APPENDIX 9: THE RESEARCH DATA OF THESIS
• LIST OF TABLES AND FIGURES

I. Tổng Quan Tác Động CSR Giảm Nguy Cơ Phá Sản Doanh Nghiệp

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) ngày càng trở nên quan trọng. Các nghiên cứu cho thấy CSR không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn là chiến lược giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro tài chính, đặc biệt là nguy cơ phá sản. Nhiều doanh nghiệp đã chứng minh bằng hành động, biến CSR thành công cụ vượt qua khủng hoảng. Nghiên cứu này tập trung vào tác động của CSR lên nguy cơ phá sản của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Đồng thời, xem xét vai trò điều tiết của vốn trí tuệ và mức độ cạnh tranh thị trường, nhằm đưa ra giải pháp giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

1.1. Tầm Quan Trọng Của CSR Trong Phát Triển Bền Vững Doanh Nghiệp

Nhiều nghiên cứu cho thấy CSR không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn mang lại lợi ích kinh tế thiết thực. Theo Metzker et al. (2021), CSR ngày càng trở thành yếu tố then chốt trong phát triển bền vững. Các doanh nghiệp chủ động thực hiện CSR thường giảm thiểu được các rủi ro tiềm ẩn như quy định pháp luật nghiêm ngặt, bất ổn lao động, khủng hoảng kinh tế hoặc thiệt hại môi trường (Lin et al., 2018; Orlitzky et al.). Thực hiện tốt CSR giúp xây dựng uy tín, tăng lợi thế cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển ổn định, lâu dài.

1.2. Nghiên Cứu Về Tác Động CSR Đến Nguy Cơ Phá Sản Khoảng Trống Nghiên Cứu

Mặc dù có nhiều nghiên cứu về CSR và nguy cơ phá sản trên thế giới, nhưng tại Việt Nam, các nghiên cứu còn hạn chế. Hầu hết tập trung vào các chỉ số tài chính hoặc vai trò riêng lẻ của CSR. Theo tài liệu gốc, các nghiên cứu trước đó thường sử dụng Z-score để dự đoán nguy cơ phá sản. Bên cạnh đó, việc công bố thông tin về trách nhiệm xã hội chỉ trở nên phổ biến sau năm 2018, sau khi Thông tư 155/TT-BTC/2015 được ban hành. Điều này tạo ra một khoảng trống nghiên cứu về tác động của CSR lên nguy cơ phá sản trong giai đoạn 2018-2022, có xem xét đến vai trò của vốn trí tuệ và cạnh tranh thị trường.

1.3. Mục Tiêu Và Phạm Vi Nghiên Cứu CSR Vốn Trí Tuệ Và Phá Sản

Nghiên cứu này tập trung phân tích tác động của CSR lên nguy cơ phá sản của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2018-2022. Nghiên cứu cũng xem xét vai trò điều tiết của mức độ cạnh tranh thị trường và vốn trí tuệ trong mối quan hệ này. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính đã kiểm toán của 210 doanh nghiệp niêm yết trên HOSE và HNX, kết hợp với dữ liệu từ FiinPro. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp bằng chứng thực nghiệm về tác động của CSR và các yếu tố liên quan đến rủi ro phá sản, hỗ trợ các nhà quản lý đưa ra quyết định chiến lược.

II. Phân Tích Nguy Cơ Phá Sản Cách Đo Lường Tiêu Chí Đánh Giá

Nguy cơ phá sản là một vấn đề nghiêm trọng đối với mọi doanh nghiệp. Theo Luật Phá sản 2014 của Việt Nam, doanh nghiệp được coi là phá sản khi không có khả năng thanh toán nợ và được Tòa án tuyên bố phá sản. Phá sản gây ra thiệt hại lớn cho nhà đầu tư, chủ nợ và nền kinh tế. Nhiều nghiên cứu đã đưa ra các định nghĩa và phương pháp khác nhau để đo lường nguy cơ phá sản. Nghiên cứu này sẽ xem xét các mô hình dự báo phá sản phổ biến và lựa chọn phương pháp phù hợp với bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam.

2.1. Khái Niệm Phá Sản Doanh Nghiệp Theo Luật Pháp Việt Nam

Theo Điều 4, Khoản 2 của Luật Phá sản 2014, phá sản là tình trạng pháp lý khi doanh nghiệp không có khả năng thanh toán nợ và bị Tòa án tuyên bố phá sản. Điều 5 của Luật quy định doanh nghiệp được coi là phá sản khi đạt được thỏa thuận với chủ nợ hoặc nộp đơn xin phá sản lên tòa án. Phá sản gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng đến nhà đầu tư, chủ nợ và sự ổn định của thị trường.

2.2. Các Phương Pháp Đo Lường Nguy Cơ Phá Sản Doanh Nghiệp

Qua thời gian, các chỉ số và mô hình dự báo phá sản liên tục được cập nhật. Gordon (1971) định nghĩa phá sản là tình trạng không thể trả nợ do lợi nhuận giảm sút. Cochran (1981) và Pretorius (2009) xem phá sản là thất bại trong việc đạt được các mục tiêu cơ bản. Boettcher, Cavanagh, and Xu (2014) cho rằng phá sản thường liên quan đến vi phạm quyền con người và nguyên tắc công bằng. Các mô hình đo lường phổ biến bao gồm Altman Z-score, mô hình logit, và các chỉ số tài chính khác.

2.3. Quan Điểm Nghiên Cứu Phá Sản Là Kết Quả Của Quyết Định Kinh Doanh

Trong phạm vi nghiên cứu này, phá sản được hiểu là kết quả của các quyết định và hành động kinh doanh ảnh hưởng đến tình hình tài chính, dẫn đến việc không thể thanh toán các khoản nợ trong tương lai (Cochran, 1981; Pretorius, 2009). Nguy cơ phá sản không chỉ là vấn đề tài chính mà còn liên quan đến quản trị rủi ro, chiến lược kinh doanh và khả năng thích ứng của doanh nghiệp với môi trường.

III. CSR Là Gì Nghiên Cứu Lý Thuyết Về Trách Nhiệm Xã Hội

Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) là khái niệm rộng, bao gồm các hoạt động và chính sách mà doanh nghiệp thực hiện để đóng góp vào sự phát triển bền vững của xã hội và môi trường. CSR không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là cam kết tự nguyện của doanh nghiệp đối với các bên liên quan. Nghiên cứu này sẽ xem xét các khía cạnh khác nhau của CSR, các tiêu chuẩn đánh giá CSR phổ biến và các lý thuyết liên quan đến tác động của CSR lên hiệu quả kinh doanh.

3.1. Định Nghĩa Và Các Khía Cạnh Của Trách Nhiệm Xã Hội Doanh Nghiệp CSR

CSR bao gồm nhiều khía cạnh, từ bảo vệ môi trường, đảm bảo quyền lợi người lao động, đến đóng góp vào cộng đồng và thực hiện quản trị minh bạch. Các hoạt động CSR không chỉ mang lại lợi ích cho xã hội mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, thu hút nhân tài và tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với các bên liên quan.

3.2. Các Tiêu Chuẩn Đánh Giá CSR Phổ Biến GRI SASB... So Sánh

Nhiều tổ chức đã phát triển các tiêu chuẩn và khung đánh giá CSR khác nhau. GRI (Global Reporting Initiative) cung cấp hướng dẫn toàn diện về báo cáo bền vững. SASB (Sustainability Accounting Standards Board) tập trung vào các vấn đề bền vững có ảnh hưởng trọng yếu đến hiệu quả tài chính của doanh nghiệp. Việc lựa chọn tiêu chuẩn đánh giá phù hợp giúp doanh nghiệp đo lường và cải thiện hiệu quả CSR.

3.3. Lý Thuyết Về Tác Động Của CSR Lên Hiệu Quả Tài Chính Và Rủi Ro

Nhiều lý thuyết cho rằng CSR có tác động tích cực đến hiệu quả tài chính và giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp. CSR giúp xây dựng danh tiếng, tăng cường lòng tin của khách hàng và thu hút nhà đầu tư. CSR cũng giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro tốt hơn, tránh các vấn đề pháp lý và khủng hoảng truyền thông.

IV. Vốn Trí Tuệ Cạnh Tranh Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến CSR Phá Sản

Nghiên cứu cũng xem xét vai trò của vốn trí tuệ và cạnh tranh thị trường trong mối quan hệ giữa CSR và nguy cơ phá sản. Vốn trí tuệ bao gồm tài sản vô hình như kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và quan hệ. Cạnh tranh thị trường ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh và khả năng thích ứng của doanh nghiệp. Nghiên cứu sẽ đánh giá xem vốn trí tuệ và cạnh tranh thị trường có tác động điều tiết đến mối quan hệ giữa CSR và rủi ro phá sản hay không.

4.1. Tổng Quan Về Vốn Trí Tuệ Và Tầm Quan Trọng Trong Kinh Doanh

Vốn trí tuệ là tài sản vô hình quan trọng, bao gồm kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, quan hệ và văn hóa doanh nghiệp. Vốn trí tuệ giúp doanh nghiệp tạo ra giá trị, đổi mới và cạnh tranh hiệu quả. Doanh nghiệp có vốn trí tuệ mạnh thường có khả năng thích ứng tốt hơn với thay đổi của thị trường và giảm thiểu rủi ro.

4.2. Mức Độ Cạnh Tranh Thị Trường Ảnh Hưởng Đến Rủi Ro Doanh Nghiệp

Cạnh tranh thị trường có thể tạo áp lực lên doanh nghiệp, buộc doanh nghiệp phải đổi mới, nâng cao hiệu quả và giảm chi phí. Tuy nhiên, cạnh tranh quá mức cũng có thể làm tăng rủi ro và nguy cơ phá sản. Doanh nghiệp cần có chiến lược kinh doanh phù hợp để đối phó với cạnh tranh và duy trì lợi thế cạnh tranh.

4.3. Nghiên Cứu Về Vai Trò Điều Tiết Vốn Trí Tuệ Cạnh Tranh Và CSR

Nghiên cứu này xem xét vai trò điều tiết của vốn trí tuệ và cạnh tranh thị trường trong mối quan hệ giữa CSR và nguy cơ phá sản. Có thể vốn trí tuệ và cạnh tranh thị trường làm tăng hoặc giảm tác động của CSR lên rủi ro phá sản. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin quan trọng cho việc xây dựng chiến lược CSR hiệu quả.

V. Ứng Dụng CSR Giảm Rủi Ro Phá Sản Kết Quả Nghiên Cứu Thực Tế

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2018-2022 để phân tích tác động của CSR lên nguy cơ phá sản. Kết quả cho thấy CSR có tác động tích cực đến việc giảm thiểu rủi ro phá sản của doanh nghiệp. Tuy nhiên, vai trò điều tiết của vốn trí tuệ và cạnh tranh thị trường có thể không đáng kể. Nghiên cứu sẽ thảo luận chi tiết về các kết quả và đưa ra giải thích hợp lý.

5.1. Phân Tích Kết Quả Nghiên Cứu Tác Động Của CSR Lên Nguy Cơ Phá Sản

Phân tích hồi quy cho thấy CSR có tác động tiêu cực đến nguy cơ phá sản. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp thực hiện CSR tốt thường có rủi ro phá sản thấp hơn. Kết quả này phù hợp với nhiều nghiên cứu trước đó và cho thấy tầm quan trọng của CSR trong việc đảm bảo sự ổn định tài chính của doanh nghiệp.

5.2. Đánh Giá Vai Trò Của Vốn Trí Tuệ Và Cạnh Tranh Trong CSR

Kết quả nghiên cứu cho thấy vốn trí tuệ và cạnh tranh thị trường có thể không có tác động điều tiết đáng kể đến mối quan hệ giữa CSR và nguy cơ phá sản. Điều này có thể do đặc thù của thị trường chứng khoán Việt Nam và các yếu tố khác. Cần có thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về vai trò của các yếu tố này.

5.3. Thảo Luận Về Ý Nghĩa Của Kết Quả Nghiên Cứu Đối Với Doanh Nghiệp

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của CSR đối với sự ổn định tài chính của doanh nghiệp. Doanh nghiệp nên ưu tiên thực hiện CSR để giảm thiểu rủi ro phá sản và tăng cường lợi thế cạnh tranh. Cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích doanh nghiệp thực hiện CSR một cách hiệu quả.

VI. CSR Nguy Cơ Phá Sản Bài Học Hướng Nghiên Cứu Tương Lai

Nghiên cứu này đóng góp vào việc làm rõ vai trò của CSR trong việc giảm thiểu nguy cơ phá sản của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng có những hạn chế và cần được tiếp tục phát triển trong tương lai. Các hướng nghiên cứu tiềm năng bao gồm mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng các phương pháp phân tích khác và xem xét các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến rủi ro phá sản.

6.1. Hạn Chế Của Nghiên Cứu Về Tác Động CSR Đến Phá Sản

Nghiên cứu có một số hạn chế, bao gồm phạm vi thời gian nghiên cứu hạn chế (2018-2022), việc sử dụng dữ liệu thứ cấp và các giả định về mô hình hồi quy. Cần có thêm nghiên cứu với phạm vi rộng hơn và phương pháp phân tích đa dạng hơn để xác nhận và mở rộng kết quả nghiên cứu.

6.2. Gợi Ý Các Hướng Nghiên Cứu Mới Về CSR và Rủi Ro Doanh Nghiệp

Các hướng nghiên cứu tiềm năng bao gồm: Nghiên cứu tác động của CSR lên nguy cơ phá sản trong các ngành công nghiệp khác nhau, xem xét vai trò của các yếu tố quản trị doanh nghiệp và đạo đức kinh doanh, sử dụng các mô hình dự báo phá sản phức tạp hơn và đánh giá tác động dài hạn của CSR đến sự bền vững tài chính của doanh nghiệp.

6.3. Kết Luận Tầm Quan Trọng CSR Với Doanh Nghiệp Việt Nam

Nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của CSR đối với sự ổn định tài chính và phát triển bền vững của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Doanh nghiệp nên ưu tiên thực hiện CSR một cách chiến lược và hiệu quả để giảm thiểu rủi ro phá sản và tạo dựng lợi thế cạnh tranh. Cần có sự phối hợp giữa nhà nước, doanh nghiệp và các bên liên quan để thúc đẩy CSR và xây dựng một nền kinh tế bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi các cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái, việc quản trị rủi ro doanh nghiệp trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Tại Việt Nam, các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán đang đối mặt với nguy cơ phá sản ngày càng gia tăng, đặc biệt trong giai đoạn 2018-2022 khi nền kinh tế chịu tác động từ nhiều yếu tố bên ngoài như dịch bệnh và biến động thị trường. Theo ước tính, việc áp dụng các chỉ số tài chính truyền thống chưa đủ để dự báo chính xác rủi ro phá sản, do đó các yếu tố phi tài chính như trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR), cạnh tranh thị trường và vốn trí tuệ ngày càng được quan tâm. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích tác động của CSR đến rủi ro phá sản của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, đồng thời khám phá vai trò điều tiết của cạnh tranh thị trường và vốn trí tuệ trong mối quan hệ này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 210 doanh nghiệp niêm yết trên hai sàn HOSE và HNX trong giai đoạn 2018-2022, thời điểm mà việc công bố thông tin CSR được quy định rõ ràng hơn theo Circular 155/TT-BTC/2015. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách nhằm giảm thiểu rủi ro phá sản, nâng cao hiệu quả hoạt động và thúc đẩy phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên bốn lý thuyết chính để giải thích mối quan hệ giữa CSR và rủi ro phá sản:

• Lý thuyết tính hợp pháp (Legitimacy Theory): Doanh nghiệp cần duy trì sự chấp nhận xã hội thông qua các hoạt động CSR nhằm đảm bảo sự tồn tại lâu dài trong môi trường kinh doanh (Unerman, Deegan, 2011).

• Lý thuyết các bên liên quan (Stakeholder Theory): Doanh nghiệp phải cân nhắc lợi ích của tất cả các bên liên quan, không chỉ cổ đông, để thực hiện CSR hiệu quả và tạo ra giá trị bền vững (Freeman, 1984).

• Lý thuyết phụ thuộc nguồn lực (Resource Dependence Theory): Doanh nghiệp phụ thuộc vào các nguồn lực bên ngoài và phải đáp ứng các yêu cầu xã hội để duy trì nguồn lực quan trọng (Salancik, Pfeffer, 1978).

• Lý thuyết đại lý (Agency Theory): Giải quyết mâu thuẫn lợi ích giữa chủ sở hữu và người quản lý trong việc thực hiện các hoạt động CSR nhằm giảm thiểu rủi ro tài chính (Berle, Means, 1932).

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR), rủi ro phá sản doanh nghiệp được đo bằng mô hình Altman Z-score, cạnh tranh thị trường và vốn trí tuệ (được đo bằng hệ số giá trị gia tăng VAIC).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính đã kiểm toán của 210 doanh nghiệp niêm yết trên HOSE và HNX trong giai đoạn 2018-2022, được đối chiếu với phần mềm FiinPro để đảm bảo tính chính xác. Cỡ mẫu đủ lớn nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả. Phương pháp phân tích chính là hồi quy dữ liệu bảng (panel data regression) với các mô hình Pooled OLS, Fixed Effects Model (FEM), Random Effects Model (REM). Do các mô hình này gặp phải vấn đề tự tương quan và phương sai không đồng nhất, mô hình Feasible Generalized Least Squares (FGLS) được áp dụng để khắc phục. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ thu thập dữ liệu, xử lý, phân tích đến kiểm định mô hình và thảo luận kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tác động của CSR đến rủi ro phá sản: Kết quả hồi quy FGLS cho thấy mức độ thực hiện CSR của doanh nghiệp càng cao thì rủi ro phá sản càng giảm. Cụ thể, hệ số hồi quy của CSR âm và có ý nghĩa thống kê ở mức 1%, cho thấy CSR là yếu tố giảm thiểu rủi ro tài chính hiệu quả. Doanh nghiệp có điểm CSR cao hơn trung bình giảm được khoảng 15% nguy cơ phá sản so với doanh nghiệp có điểm thấp.

2. Vai trò điều tiết của cạnh tranh thị trường: Khi đưa biến tương tác giữa CSR và cạnh tranh thị trường vào mô hình, kết quả không cho thấy sự ảnh hưởng đáng kể của cạnh tranh thị trường trong mối quan hệ giữa CSR và rủi ro phá sản. Hệ số tương tác không có ý nghĩa thống kê, cho thấy cạnh tranh thị trường không điều tiết tác động của CSR đến rủi ro phá sản trong giai đoạn nghiên cứu.

3. Vai trò điều tiết của vốn trí tuệ: Tương tự, biến tương tác giữa CSR và vốn trí tuệ cũng không có tác động điều tiết đáng kể đến rủi ro phá sản. Mặc dù vốn trí tuệ được xác định là yếu tố quan trọng trong nâng cao năng lực cạnh tranh, nhưng trong nghiên cứu này, nó không làm thay đổi mối quan hệ giữa CSR và rủi ro phá sản.

4. So sánh với các nghiên cứu khác: Kết quả phù hợp với một số nghiên cứu quốc tế cho thấy CSR giúp giảm rủi ro tài chính (Kamalirezaei et al., 2020), nhưng khác biệt với các nghiên cứu cho rằng cạnh tranh thị trường và vốn trí tuệ có vai trò điều tiết (Lina và Dong, 2018). Sự khác biệt có thể do đặc thù thị trường Việt Nam và giai đoạn nghiên cứu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tác động tích cực của CSR đến giảm rủi ro phá sản có thể giải thích bởi CSR giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và khách hàng, từ đó cải thiện khả năng tài chính và giảm thiểu rủi ro. Việc không tìm thấy vai trò điều tiết của cạnh tranh thị trường và vốn trí tuệ có thể do mức độ cạnh tranh chưa đủ mạnh hoặc vốn trí tuệ chưa được khai thác hiệu quả trong các doanh nghiệp niêm yết Việt Nam giai đoạn 2018-2022. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ hồi quy thể hiện mối quan hệ âm giữa CSR và rủi ro phá sản, cùng bảng phân tích tương tác cho thấy hệ số không đáng kể của các biến điều tiết. Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tập trung phát triển CSR như một chiến lược giảm thiểu rủi ro tài chính trong bối cảnh thị trường Việt Nam hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công bố và thực hiện CSR: Doanh nghiệp cần chủ động nâng cao chất lượng và minh bạch trong công bố các hoạt động CSR, nhằm xây dựng hình ảnh tích cực và giảm thiểu rủi ro tài chính. Mục tiêu tăng điểm CSR trung bình lên ít nhất 20% trong vòng 3 năm tới, do bộ phận truyền thông và quản lý CSR thực hiện.

2. Đào tạo và nâng cao nhận thức về CSR: Tổ chức các khóa đào tạo cho ban lãnh đạo và nhân viên về lợi ích và cách thức triển khai CSR hiệu quả, giúp tích hợp CSR vào chiến lược kinh doanh. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với chuyên gia bên ngoài đảm nhiệm.

3. Phát triển vốn trí tuệ đồng bộ: Mặc dù vốn trí tuệ chưa điều tiết được mối quan hệ CSR và rủi ro phá sản, doanh nghiệp cần đầu tư vào nâng cao năng lực nhân sự, công nghệ và quản trị tri thức để tăng sức cạnh tranh lâu dài. Kế hoạch 5 năm, do phòng R&D và quản lý tri thức triển khai.

4. Tăng cường nghiên cứu và giám sát cạnh tranh thị trường: Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp cần theo dõi sát sao diễn biến cạnh tranh để có chính sách phù hợp, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững. Thực hiện liên tục, do các cơ quan quản lý thị trường và hiệp hội doanh nghiệp phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý doanh nghiệp niêm yết: Giúp hiểu rõ vai trò của CSR trong giảm thiểu rủi ro phá sản, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững và nâng cao uy tín trên thị trường.

2. Nhà đầu tư và phân tích tài chính: Cung cấp cơ sở để đánh giá rủi ro tài chính không chỉ dựa trên các chỉ số tài chính mà còn dựa trên các yếu tố phi tài chính như CSR, vốn trí tuệ.

3. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Hỗ trợ xây dựng các chính sách thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện CSR và phát triển vốn trí tuệ, đồng thời giám sát cạnh tranh thị trường nhằm ổn định môi trường kinh doanh.

4. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành Tài chính - Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích dữ liệu bảng và các yếu tố phi tài chính ảnh hưởng đến rủi ro phá sản doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

1. CSR là gì và tại sao lại quan trọng trong quản trị rủi ro doanh nghiệp?
   CSR là trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, bao gồm các hoạt động nhằm tạo giá trị cho xã hội và môi trường. CSR giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, tăng niềm tin nhà đầu tư, từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính và nguy cơ phá sản.

2. Mô hình Altman Z-score được sử dụng như thế nào để đo rủi ro phá sản?
   Altman Z-score là mô hình dự báo rủi ro phá sản dựa trên các tỷ số tài chính như vốn lưu động, lợi nhuận giữ lại, EBIT, vốn chủ sở hữu và doanh thu. Giá trị Z-score thấp cho thấy nguy cơ phá sản cao.

3. Vai trò của vốn trí tuệ trong nghiên cứu này là gì?
   Vốn trí tuệ bao gồm kiến thức, kỹ năng và tài sản vô hình giúp doanh nghiệp tăng năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, trong nghiên cứu này, vốn trí tuệ không điều tiết tác động của CSR đến rủi ro phá sản trong giai đoạn 2018-2022.

4. Tại sao cạnh tranh thị trường không điều tiết mối quan hệ giữa CSR và rủi ro phá sản?
   Có thể do mức độ cạnh tranh tại thị trường Việt Nam chưa đủ mạnh hoặc chưa ảnh hưởng trực tiếp đến cách CSR tác động đến rủi ro tài chính của doanh nghiệp trong giai đoạn nghiên cứu.

5. Làm thế nào doanh nghiệp có thể áp dụng kết quả nghiên cứu để giảm rủi ro phá sản?
   Doanh nghiệp nên tăng cường thực hiện và công bố các hoạt động CSR, đồng thời phát triển vốn trí tuệ và theo dõi cạnh tranh thị trường để xây dựng chiến lược kinh doanh bền vững, giảm thiểu rủi ro tài chính.

Kết luận

• Nghiên cứu khẳng định CSR có tác động tiêu cực rõ ràng đến rủi ro phá sản của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2018-2022.
• Cạnh tranh thị trường và vốn trí tuệ không điều tiết mối quan hệ giữa CSR và rủi ro phá sản trong phạm vi nghiên cứu.
• Nghiên cứu sử dụng mô hình Altman Z-score và phương pháp hồi quy dữ liệu bảng với FGLS để đảm bảo độ tin cậy kết quả.
• Kết quả cung cấp cơ sở khoa học cho doanh nghiệp và nhà quản lý trong việc xây dựng chiến lược CSR và quản trị rủi ro.
• Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm mở rộng phạm vi nghiên cứu, áp dụng các kỹ thuật phân tích mới và xem xét thêm các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến rủi ro phá sản.

Quý độc giả và nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro và phát triển bền vững doanh nghiệp trong tương lai.