Tổng quan nghiên cứu

Ngành chăn nuôi gà broiler đã có hơn 30 năm phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu, trở thành một trong những ngành có tốc độ tăng trưởng và hiệu quả kinh tế cao nhất. Ở Việt Nam, nhu cầu tiêu thụ thịt gà thương phẩm ngày càng tăng, đòi hỏi các giải pháp kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Một trong những yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng đến sức sản xuất của gà broiler là chế độ chiếu sáng, đặc biệt trong điều kiện nuôi chuồng thông thoáng tự nhiên.

Nghiên cứu này tập trung đánh giá ảnh hưởng của các chế độ chiếu sáng ban đêm khác nhau đến sức sản xuất của gà broiler giống Ross-308 nuôi trong chuồng thông thoáng tự nhiên tại xã Quyết Thắng, thành phố Thái Nguyên, trong khoảng thời gian từ 20/5 đến 10/7/2009. Mục tiêu chính là xác định chế độ chiếu sáng tối ưu giúp tăng trưởng nhanh, giảm tiêu tốn thức ăn và nâng cao hiệu quả kinh tế trong vụ hè.

Việc nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn quan trọng, góp phần hoàn thiện quy trình chiếu sáng cho gà broiler nuôi chuồng hở, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học để áp dụng rộng rãi trong chăn nuôi công nghiệp và nông hộ. Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm tỷ lệ nuôi sống, sinh trưởng, khả năng chuyển hóa thức ăn, năng suất và chất lượng thịt, cùng các chỉ số sản xuất và kinh tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết di truyền số lượng: Tính trạng sinh trưởng và năng suất thịt của gà broiler là tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng bởi nhiều gen nhỏ (hiện tượng đa gen) và môi trường nuôi dưỡng. Giá trị kiểu hình (P) được biểu diễn bằng công thức $P = G + E$ trong đó G là giá trị kiểu gen và E là sai lệch môi trường.

  • Mô hình sinh trưởng gia cầm: Sinh trưởng được đánh giá qua các chỉ tiêu sinh trưởng tích lũy, sinh trưởng tuyệt đối và sinh trưởng tương đối, phản ánh sự tăng khối lượng và phát triển cơ thể theo thời gian. Đường cong sinh trưởng của gà broiler có 4 pha chính, với tốc độ sinh trưởng cao nhất ở tuần thứ 6-8.

  • Ảnh hưởng của môi trường và chế độ chiếu sáng: Ánh sáng ảnh hưởng đến hành vi ăn uống, sinh trưởng, tỷ lệ nuôi sống và chất lượng thịt. Chế độ chiếu sáng ngắt quãng giúp gà nghỉ ngơi hợp lý, giảm stress và tiêu tốn thức ăn thấp hơn so với chiếu sáng liên tục.

Các khái niệm chính bao gồm: tỷ lệ nuôi sống, sinh trưởng tích lũy, sinh trưởng tuyệt đối, sinh trưởng tương đối, tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng, tỷ lệ thân thịt, tỷ lệ cơ ngực, cơ đùi và chỉ số sản xuất PI.

Phương pháp nghiên cứu

  • Đối tượng nghiên cứu: Gà broiler giống Ross-308, nuôi đến 42 ngày tuổi.

  • Địa điểm và thời gian: Xã Quyết Thắng, thành phố Thái Nguyên, từ 20/5 đến 10/7/2009.

  • Thiết kế thí nghiệm: Phân lô so sánh có lặp lại 3 lần, gồm 4 lô với 50 con mỗi lặp lại (tổng 600 con). Các lô khác nhau về chế độ chiếu sáng ban đêm:

    • Lô I: Chiếu sáng 1 giờ, tắt 1 giờ (18h-6h).
    • Lô II: Chiếu sáng 1 giờ, tắt 2 giờ.
    • Lô III: Chiếu sáng 1 giờ, tắt 3 giờ.
    • Lô IV (đối chứng): Chiếu sáng liên tục 23/24 giờ.

  • Chế độ dinh dưỡng: Thức ăn công nghiệp Proconco theo từng giai đoạn tuổi với năng lượng trao đổi (ME) từ 2900 đến 3000 Kcal/kg và protein thô (CP) từ 18-22%.

  • Chỉ tiêu theo dõi: Tỷ lệ nuôi sống, các chỉ tiêu sinh trưởng (tích lũy, tuyệt đối, tương đối), lượng thức ăn thu nhận, tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng, năng suất và chất lượng thịt (khối lượng thân thịt, cơ ngực, cơ đùi, mỡ bụng), chỉ số sản xuất PI và chỉ số kinh tế EN.

  • Phân tích số liệu: Sử dụng phương pháp thống kê sinh vật học, so sánh cặp đôi, xử lý bằng phần mềm Excel với các tham số trung bình, độ lệch tiêu chuẩn, sai số trung bình và hệ số biến dị.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ nuôi sống: Tỷ lệ nuôi sống cộng dồn đến 42 ngày tuổi ở các lô đều cao, đạt trên 97%. Lô III (chiếu sáng 1 giờ - tắt 3 giờ) có tỷ lệ nuôi sống cao nhất 100%, cao hơn lô IV (chiếu sáng liên tục) 2,37%, tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (P > 0,05).

  2. Sinh trưởng tích lũy: Khối lượng trung bình lúc 42 ngày tuổi cao nhất ở lô III với 2271,33 g, thấp nhất ở lô IV với 2227,01 g. Sự khác biệt giữa lô III và lô IV có ý nghĩa thống kê (P < 0,05). Lô I và II có khối lượng tương tự nhau, không khác biệt đáng kể.

  3. Sinh trưởng tuyệt đối: Trung bình 0-6 tuần, lô III đạt 53,02 g/con/ngày, cao hơn lô IV (51,96 g/con/ngày) với sự khác biệt có ý nghĩa (P < 0,05). Sinh trưởng tuyệt đối đạt đỉnh ở tuần 5, sau đó giảm nhẹ ở tuần 6.

  4. Sinh trưởng tương đối: Giảm dần theo tuổi, không có sự khác biệt đáng kể giữa các lô, phù hợp với quy luật sinh trưởng chung của gia cầm.

  5. Lượng thức ăn thu nhận: Lượng thức ăn cộng dồn đến 42 ngày thấp nhất ở lô III (4327,78 g), cao nhất ở lô IV (4685,43 g), sự khác biệt có ý nghĩa (P < 0,05). Gà ở lô chiếu sáng ngắt quãng tiêu thụ thức ăn ít hơn nhưng vẫn đạt khối lượng cao hơn.

  6. Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng: Lô III có hiệu quả sử dụng thức ăn tốt nhất với 2,62 kg thức ăn/kg tăng trọng, thấp hơn lô IV (2,94 kg) 0,32 kg, sự khác biệt có ý nghĩa (P < 0,05).

  7. Năng suất và chất lượng thịt: Các chỉ tiêu về tỷ lệ thân thịt, cơ ngực, cơ đùi và tỷ lệ mỡ bụng đều có xu hướng tốt hơn ở các lô chiếu sáng ngắt quãng so với chiếu sáng liên tục, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy chế độ chiếu sáng ngắt quãng ban đêm giúp gà broiler nghỉ ngơi hợp lý, giảm stress và tiêu tốn thức ăn thấp hơn so với chiếu sáng liên tục. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy ánh sáng liên tục có thể gây stress, làm gà hoạt động nhiều, tiêu hao năng lượng và giảm khả năng sinh trưởng.

Tỷ lệ nuôi sống cao ở tất cả các lô phản ánh quy trình chăm sóc, dinh dưỡng và phòng bệnh được thực hiện nghiêm ngặt. Sự khác biệt về sinh trưởng và tiêu tốn thức ăn giữa các lô cho thấy ảnh hưởng rõ rệt của chế độ chiếu sáng đến hiệu quả sản xuất.

Biểu đồ sinh trưởng tích lũy và tuyệt đối minh họa rõ ràng sự vượt trội của lô III trong việc đạt khối lượng cao hơn với lượng thức ăn thấp hơn, đồng thời giảm chi phí điện năng chiếu sáng do thời gian chiếu sáng ban đêm được giảm.

So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả này củng cố quan điểm rằng chế độ chiếu sáng ngắt quãng là giải pháp hiệu quả cho chăn nuôi gà broiler trong điều kiện chuồng thông thoáng tự nhiên, đặc biệt trong vụ hè khi nhiệt độ cao dễ gây stress cho gà.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng chế độ chiếu sáng ngắt quãng ban đêm: Khuyến nghị sử dụng chế độ chiếu sáng 1 giờ sáng - 3 giờ tắt điện cho gà broiler nuôi chuồng thông thoáng tự nhiên nhằm tối ưu hóa sinh trưởng và giảm tiêu tốn thức ăn. Thời gian thực hiện: ngay trong vụ hè, chủ thể thực hiện là các trang trại và hộ chăn nuôi.

  2. Tăng cường quản lý môi trường chuồng nuôi: Đảm bảo độ thông thoáng, kiểm soát nhiệt độ và ẩm độ phù hợp để giảm stress nhiệt, nâng cao sức khỏe và tỷ lệ nuôi sống. Thời gian: liên tục trong suốt quá trình nuôi, chủ thể: người chăn nuôi và kỹ thuật viên.

  3. Cân đối khẩu phần dinh dưỡng theo từng giai đoạn: Sử dụng thức ăn có năng lượng trao đổi và protein thô phù hợp với từng giai đoạn phát triển, đặc biệt chú ý điều chỉnh tỷ lệ ME/CP trong mùa hè để tăng hiệu quả sử dụng thức ăn. Thời gian: áp dụng trong toàn bộ chu kỳ nuôi, chủ thể: chuyên gia dinh dưỡng và người chăn nuôi.

  4. Đầu tư thiết bị chiếu sáng tự động: Sử dụng thiết bị chiếu sáng tự động có khả năng điều chỉnh chế độ chiếu sáng ngắt quãng chính xác, giảm chi phí nhân công và tăng tính ổn định của môi trường chiếu sáng. Thời gian: ưu tiên đầu tư trong các trang trại quy mô lớn, chủ thể: nhà đầu tư và quản lý trang trại.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Người chăn nuôi gà broiler: Nắm bắt các kỹ thuật chiếu sáng tối ưu giúp nâng cao năng suất, giảm chi phí thức ăn và điện năng, từ đó tăng lợi nhuận kinh tế.

  2. Chuyên gia kỹ thuật và tư vấn chăn nuôi: Áp dụng kết quả nghiên cứu để tư vấn, xây dựng quy trình nuôi phù hợp với điều kiện môi trường và khí hậu địa phương.

  3. Nhà quản lý trang trại và doanh nghiệp chăn nuôi: Lập kế hoạch đầu tư thiết bị chiếu sáng tự động và điều chỉnh quy trình nuôi nhằm tối ưu hóa hiệu quả sản xuất.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành chăn nuôi: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và phân tích để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về môi trường nuôi và sinh trưởng gia cầm.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chế độ chiếu sáng ngắt quãng có lợi ích gì so với chiếu sáng liên tục?
    Chế độ chiếu sáng ngắt quãng giúp gà nghỉ ngơi hợp lý, giảm stress, tiêu tốn thức ăn thấp hơn và tăng tốc độ sinh trưởng. Ví dụ, lô chiếu sáng 1 giờ sáng - 3 giờ tắt điện đạt sinh trưởng tuyệt đối cao hơn 2% so với chiếu sáng liên tục.

  2. Tỷ lệ nuôi sống của gà broiler trong nghiên cứu đạt bao nhiêu?
    Tỷ lệ nuôi sống cộng dồn đến 42 ngày tuổi đạt trên 97%, cao nhất là 100% ở lô chiếu sáng ngắt quãng 1 giờ sáng - 3 giờ tắt điện, đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật.

  3. Lượng thức ăn tiêu thụ có khác biệt giữa các chế độ chiếu sáng không?
    Có, gà nuôi theo chế độ chiếu sáng ngắt quãng tiêu thụ thức ăn ít hơn từ 5-7% so với chiếu sáng liên tục nhưng vẫn đạt khối lượng cao hơn, giúp giảm chi phí thức ăn.

  4. Có nên áp dụng chế độ chiếu sáng này cho tất cả các vùng khí hậu?
    Chế độ chiếu sáng ngắt quãng phù hợp với điều kiện chuồng thông thoáng tự nhiên và khí hậu nhiệt đới như Việt Nam, đặc biệt trong mùa hè. Cần điều chỉnh linh hoạt theo điều kiện cụ thể từng vùng.

  5. Thiết bị chiếu sáng tự động có cần thiết trong chăn nuôi gà broiler?
    Rất cần thiết để đảm bảo chế độ chiếu sáng chính xác, giảm sai sót do con người và tiết kiệm chi phí điện năng. Thiết bị tự động giúp duy trì môi trường ổn định, nâng cao hiệu quả sản xuất.

Kết luận

  • Chế độ chiếu sáng ngắt quãng ban đêm (1 giờ sáng - 3 giờ tắt điện) giúp gà broiler sinh trưởng tốt hơn, tiêu tốn thức ăn thấp hơn và tỷ lệ nuôi sống cao hơn so với chiếu sáng liên tục.
  • Tỷ lệ nuôi sống đạt trên 97%, khối lượng trung bình 42 ngày tuổi đạt trên 2,2 kg/con, phù hợp với tiêu chuẩn giống Ross-308.
  • Lượng thức ăn tiêu thụ giảm 5-7% trong khi sinh trưởng tăng, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế chăn nuôi.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện quy trình chiếu sáng cho gà broiler nuôi chuồng thông thoáng tự nhiên, đặc biệt trong vụ hè.
  • Đề xuất áp dụng chế độ chiếu sáng ngắt quãng kết hợp quản lý môi trường và dinh dưỡng hợp lý nhằm tối ưu hóa sức sản xuất và lợi nhuận.

Hành động tiếp theo: Các trang trại và hộ chăn nuôi nên triển khai thử nghiệm áp dụng chế độ chiếu sáng ngắt quãng, đồng thời đầu tư thiết bị chiếu sáng tự động để nâng cao hiệu quả sản xuất. Các nhà nghiên cứu có thể mở rộng nghiên cứu về ảnh hưởng của ánh sáng trong các điều kiện môi trường khác nhau và các giống gà khác nhau.