Nghiên cứu bệnh nhiễm độc tố botulin trên vịt tại đồng bằng sông Cửu Long

CHẤP THUẬN CỦA HỘI ĐỒNG

LỜI CẢM TẠ

TRANG CAM KẾT KẾT QUẢ

MỤC LỤC

DANH SÁCH BẢNG

DANH SÁCH HÌNH

DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT

1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU

1.1. Đặt vấn đề

2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Giới thiệu về bệnh nhiễm độc tố botulin của vi khuẩn Clostridium botulinum

2.2. Tác nhân gây bệnh nhiễm độc tố botulin

2.3. Đặc tính sinh học của vi khuẩn

2.3.1. Phân loại, đặc điểm hình thái

2.3.2. Đặc tính nuôi cấy

2.3.3. Đặc tính sinh hóa

2.3.4. Khả năng hình thành bào tử của Clostridium

2.3.5. Sức đề kháng

2.3.6. Sự phân bố và ảnh hưởng của vi khuẩn C. botulinum trong tự nhiên

2.4. Độc tố của vi khuẩn

2.4.1. Độc tố botulin

2.4.2. Cơ chế gây bệnh của độc tố botulin

2.5. Bệnh do nhiễm độc tố của Clostridium botulinum

2.5.1. Bệnh ở người

2.5.2. Bệnh ở động vật hữu nhũ

2.5.3. Bệnh do độc tố của Clostridium botulinum ở loài gia cầm

2.5.4. Ảnh hưởng của độc tố botulin trên cá

2.5.5. Ảnh hưởng của độc tố botulin trên chuột

2.6. Phương pháp xác định độc tố botulin của vi khuẩn Clostridium botulinum

2.6.1. Phương pháp tiêm truyền cho chuột bạch (Mouse bioassay)

2.6.2. Xác định độc tố botulin bằng sinh học phân tử

2.6.3. Phương pháp nuôi cấy, phân lập vi khuẩn Clostridium botulinum

2.6.3.1. Phương pháp lấy mẫu

2.6.3.2. Phương pháp nuôi cấy, phân lập vi khuẩn

2.7. Những ứng dụng của độc tố botulin của vi khuẩn

2.7.1. Trong thẩm mỹ

2.8. Tình hình nghiên cứu về vi khuẩn C. botulinum trong và ngoài nước

2.8.1. Tình hình nghiên cứu về vi khuẩn C. botulinum trên thế giới

2.8.2. Tình hình ngộ độc do độc tố của vi khuẩn C. botulinum trên thế giới

2.8.3. Tình hình nghiên cứu về vi khuẩn C. botulinum ở Việt Nam

2.9. Một số đặc điểm sinh học của vịt đẻ

2.9.1. Nguồn gốc, đặc điểm của vịt

2.9.2. Đặc điểm tiêu hóa, hấp thu thức ăn của vịt

2.9.3. Những điều lưu ý khi nuôi vịt đẻ

3. CHƯƠNG 3: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Phương tiện nghiên cứu

3.1.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

3.1.2. Địa điểm nghiên cứu

3.1.2.1. Địa điểm thu thập mẫu

3.1.2.2. Phân tích mẫu và nuôi chuột thí nghiệm

3.1.3. Thí nghiệm trên thực địa

3.2. Trang thiết bị dụng cụ và hóa chất

3.3. Nội dung nghiên cứu

3.3.1. Đối tượng nghiên cứu

3.3.2. Phương pháp nghiên cứu

3.3.3. Chỉ tiêu theo dõi

3.3.4. Đối tượng nghiên cứu: môi trường chăn nuôi: đất, nước, cua, ốc

3.3.5. Phương pháp thực hiện

3.3.6. Chỉ tiêu theo dõi

3.4. Xử lý số liệu

4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. Tình hình bệnh botulism trên vịt chạy đồng (VCĐ) Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)

4.1.1. Điều kiện tự nhiên của các tỉnh An Giang, Hậu Giang, Kiên Giang và thành phố Cần Thơ

4.1.2. Tình hình chăn nuôi vịt chạy đồng ở ĐBSCL

4.1.3. Tình hình bệnh botulism trên vịt chạy đồng ở ĐBSCL

4.1.4. Tình hình vịt bệnh botulism theo mục đích nuôi

4.1.5. Triệu chứng lâm sàng đặc trưng của bệnh botulism trên vịt chạy đồng

4.1.6. Bệnh tích đại thể trên vịt bệnh botulism

4.2. Phân lập vi khuẩn C. botulinum và xác định độc tố botulin trên vịt chạy đồng mắc bệnh botulism

4.2.1. Phân lập vi khuẩn C. botulinum trên bệnh phẩm của vịt bệnh botulism

4.2.2. Xác định độc tố trong huyết thanh của vịt bệnh botulism bằng thử nghiệm trên chuột bạch

4.2.2.1. Kết quả gây độc trên chuột

4.2.2.2. Kết quả xác định type độc tố botulin

4.2.3. Xác định các các yếu tố nguy cơ gây bệnh botulism trên vịt chạy đồng ở ĐBSCL có bệnh botulism

4.2.3.1. Tình hình nhiễm vi khuẩn C. botulinum từ các mẫu đất và nước trên ruộng

4.2.3.2. Tình hình nhiễm vi khuẩn C. botulinum từ mẫu cua và ốc trên ruộng

4.2.4. Tính gây bệnh của vi khuẩn C. botulinum phân lập được trên vịt bệnh và môi trường

4.2.4.1. Kiểm tra độ mẫn cảm kháng sinh của vi khuẩn

4.2.4.2. Sự đa kháng của vi khuẩn C. botulinum phân lập được với một số loại kháng sinh

4.2.4.3. Thử nghiệm độc tố botulin trên vịt

4.2.4.4. Những triệu chứng lâm sàng trên vịt thử nghiệm độc tố

4.2.4.5. Khảo sát bệnh tích đại thể trên vịt thử nghiệm độc tố botulin

5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC MẪU ĐIỀU TRA DỊCH BỆNH TRÊN ĐÀN VỊT

KẾT QUẢ XỬ LÝ THỐNG KÊ CÁC SỐ LIỆU

I. Giới thiệu về bệnh nhiễm độc tố botulin

Bệnh nhiễm độc tố botulin, hay còn gọi là bệnh botulism, là một trong những bệnh lý nghiêm trọng ảnh hưởng đến đàn vịt tại Đồng bằng sông Cửu Long. Bệnh này do vi khuẩn Clostridium botulinum gây ra, một loại vi khuẩn kị khí tuyệt đối, có khả năng sinh độc tố thần kinh botulin. Tình hình chăn nuôi vịt tại khu vực này rất phát triển, với khoảng 31,5 triệu con vịt, chiếm hơn 70% tổng đàn vịt trong vùng. Tuy nhiên, phương thức nuôi vịt chạy đồng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về dịch bệnh do môi trường chăn thả không được kiểm soát. Theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh botulism trên đàn vịt chạy đồng là 1,19%, trong đó vịt đẻ có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với vịt thịt. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu và đánh giá tình hình bệnh lý này để có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1.1. Tác nhân gây bệnh

Vi khuẩn Clostridium botulinum là tác nhân chính gây ra bệnh botulism. Vi khuẩn này có khả năng sinh bào tử và tồn tại trong môi trường đất, nước, và trong các xác động vật. Độc tố botulin được sản xuất bởi vi khuẩn này có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như liệt cổ, liệt mí mắt, và giảm khả năng vận động ở vịt. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ vi khuẩn C. botulinum hiện diện trong mẫu phân vịt bệnh là 50,72%, cao hơn so với mẫu gan (43,13%). Điều này cho thấy sự lây lan của vi khuẩn trong môi trường chăn nuôi và nguy cơ cao đối với sức khỏe đàn vịt.

II. Tình hình bệnh botulism trên vịt tại Đồng bằng sông Cửu Long

Tình hình bệnh botulism trên vịt chạy đồng tại Đồng bằng sông Cửu Long đã được nghiên cứu kỹ lưỡng. Kết quả cho thấy, triệu chứng lâm sàng của bệnh botulism trên vịt bao gồm liệt cổ, liệt mí mắt, và giảm ăn. Tỷ lệ mắc bệnh ở vịt đẻ là 1,52%, cao hơn so với vịt thịt (0,91%). Các triệu chứng này xuất hiện với tần suất cao, cho thấy mức độ nghiêm trọng của bệnh. Bệnh tích đại thể trên vịt bệnh cũng cho thấy sự xuất hiện của gan xuất huyết và ruột trống thức ăn. Những triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của vịt mà còn gây thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi.

2.1. Triệu chứng lâm sàng

Triệu chứng lâm sàng của bệnh botulism trên vịt rất đa dạng và nghiêm trọng. Các triệu chứng điển hình bao gồm liệt cổ (87,92%), liệt mí mắt (90,07%), và liệt chân (79,78%). Ngoài ra, vịt cũng có thể giảm ăn, ủ rũ, và tiêu chảy phân trắng - xanh (70,96%). Những triệu chứng này không chỉ gây khó khăn cho việc chẩn đoán mà còn làm tăng nguy cơ tử vong ở vịt. Việc nhận diện sớm các triệu chứng này là rất quan trọng để có biện pháp can thiệp kịp thời, giảm thiểu thiệt hại cho người chăn nuôi.

III. Phân lập vi khuẩn và xác định độc tố botulin

Quá trình phân lập vi khuẩn C. botulinum từ mẫu bệnh phẩm của vịt mắc bệnh botulism đã được thực hiện theo phương pháp của Lindstrom và Korkeala (2006). Kết quả cho thấy, tỷ lệ hiện diện vi khuẩn trong mẫu phân vịt bệnh cao hơn so với mẫu gan. Việc xác định độc tố botulin trong huyết thanh của vịt bệnh cũng được thực hiện bằng thử nghiệm trên chuột bạch, cho thấy 63% chuột chết và 37% chuột có triệu chứng bất thường. Điều này chứng tỏ rằng độc tố botulin có khả năng gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe của động vật.

3.1. Xác định độc tố botulin

Xác định độc tố botulin là một bước quan trọng trong việc chẩn đoán bệnh botulism. Thử nghiệm trên chuột bạch cho thấy tỷ lệ chuột chết cao, cho thấy độc tố botulin có khả năng gây tử vong. Kết quả xác định type độc tố botulin cho thấy tỷ lệ mẫu huyết thanh chứa độc tố type C là 40,48%, type E là 28,57%, và type D là 25,40%. Những thông tin này rất quan trọng trong việc hiểu rõ hơn về tính chất của độc tố và nguy cơ mà nó gây ra cho đàn vịt.

IV. Đánh giá khả năng gây bệnh của vi khuẩn

Khả năng gây bệnh của vi khuẩn C. botulinum được đánh giá thông qua việc xác định LD50 trên vịt. Kết quả cho thấy, 71,88% vịt chết sau khi tiêm truyền độc tố botulin, và 100% vịt có triệu chứng lâm sàng như ủ rũ, ít đi lại, và liệt cổ. Những triệu chứng này cho thấy mức độ nghiêm trọng của bệnh và khả năng gây hại của vi khuẩn. Việc đánh giá khả năng gây bệnh không chỉ giúp hiểu rõ hơn về bệnh lý mà còn hỗ trợ trong việc phát triển các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

4.1. Tính gây bệnh của vi khuẩn

Tính gây bệnh của vi khuẩn C. botulinum được xác định thông qua các thí nghiệm trên vịt. Kết quả cho thấy, vi khuẩn có khả năng gây bệnh cao, với tỷ lệ tử vong lên đến 71,88%. Các triệu chứng lâm sàng như liệt cổ, liệt mí mắt, và tiêu chảy phân trắng - xanh xuất hiện với tần suất cao. Những thông tin này rất quan trọng trong việc xây dựng các chiến lược phòng ngừa và điều trị bệnh botulism trên vịt.

Luận án tiến sĩ về bệnh nhiễm độc tố botulin của vi khuẩn Clostridium botulinum trên vịt tại đồng bằng sông Cửu Long