I. Khái niệm và đặc điểm của quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của người sử dụng lao động
Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ) của người sử dụng lao động (NSDLĐ) theo Bộ luật Lao động năm 2019, đặc biệt là thực tiễn áp dụng tại Hà Nội. Việc chấm dứt HĐLĐ có thể xuất phát từ cả người lao động và NSDLĐ. Pháp luật cho phép NSDLĐ đơn phương chấm dứt HĐLĐ trong một số trường hợp nhất định để đảm bảo quyền tự do kinh doanh. Việc này giúp sàng lọc chất lượng lao động, hỗ trợ NSDLĐ khi gặp khó khăn. Tuy nhiên, nó cũng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến người lao động, khiến họ mất việc làm, ảnh hưởng đến cuộc sống và tạo áp lực lên hệ thống an sinh xã hội. Luận văn chỉ ra thực trạng NSDLĐ “lạm quyền” hoặc thực hiện hành vi gây bất lợi cho người lao động vẫn còn diễn ra. Mặc dù Bộ luật Lao động 2019 đã giải quyết được một số hạn chế của Bộ luật năm 2012, nhưng vẫn còn những vướng mắc, bất cập. Ví dụ, một số khái niệm chưa rõ ràng, thủ tục đơn phương chấm dứt HĐLĐ còn mang tính hình thức, chưa bảo vệ đầy đủ quyền lợi của các bên. Vì vậy, nghiên cứu này là cần thiết, đặc biệt tại Hà Nội, nơi thị trường lao động sôi động nhưng phức tạp. Việc ký kết và chấm dứt HĐLĐ diễn ra thường xuyên, nhưng không phải lúc nào cũng hợp pháp và đảm bảo quyền lợi của các bên. Luận văn tham khảo nhiều nguồn tài liệu, bao gồm giáo trình, luận án, luận văn và bài báo khoa học. Tác giả kế thừa và phát triển các nghiên cứu trước đó, tập trung vào phân tích, đánh giá thực trạng quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng tại Hà Nội, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi.
II. Quy định của Bộ luật Lao động 2019 về quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ của NSDLĐ
Bộ luật Lao động năm 2019 quy định cụ thể về quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ của NSDLĐ, bao gồm các căn cứ, trình tự, thủ tục, trách nhiệm của NSDLĐ và quyền lợi của người lao động. Luận văn phân tích chi tiết các quy định này, so sánh với Bộ luật Lao động năm 2012, và chỉ ra những điểm mới, điểm tiến bộ cũng như những hạn chế. Một số vấn đề được đề cập đến bao gồm: các trường hợp NSDLĐ được đơn phương chấm dứt HĐLĐ (ví dụ như sa thải kỷ luật, hết hạn HĐLĐ, do thay đổi cơ cấu, công nghệ...), trình tự, thủ tục đơn phương chấm dứt HĐLĐ, trách nhiệm của NSDLĐ khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ (ví dụ như thông báo trước, chi trả các khoản trợ cấp...), quyền của người lao động khi bị đơn phương chấm dứt HĐLĐ (ví dụ như quyền khiếu nại, khởi kiện...). Luận văn cũng phân tích các văn bản hướng dẫn thi hành Bộ luật Lao động 2019 liên quan đến quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ của NSDLĐ, nhằm làm rõ hơn các quy định và hướng dẫn áp dụng thực tiễn.
III. Thực tiễn thực hiện quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ của NSDLĐ tại Hà Nội
Luận văn khảo sát thực tiễn thực hiện quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ của NSDLĐ tại các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tác giả phân tích tình hình kinh tế - xã hội và lao động - việc làm tại Hà Nội, đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện, những tranh chấp lao động phát sinh liên quan đến việc đơn phương chấm dứt HĐLĐ. Dựa trên phân tích thực tiễn, luận văn chỉ ra những tồn tại, bất cập, ví dụ như tình trạng NSDLĐ lạm dụng quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ, việc thực hiện thủ tục chưa đúng quy định, việc bảo vệ quyền lợi của người lao động chưa được đảm bảo đầy đủ. Những phân tích này giúp làm rõ hơn bức tranh thực tế về việc áp dụng Bộ luật Lao động 2019 tại Hà Nội, đồng thời là cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi.
IV. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện
Dựa trên những phân tích lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ của NSDLĐ tại Hà Nội. Các kiến nghị này tập trung vào việc: làm rõ hơn các khái niệm, quy định còn chưa rõ ràng trong Bộ luật Lao động 2019, bổ sung, sửa đổi các quy định chưa phù hợp với thực tiễn, đơn giản hóa thủ tục đơn phương chấm dứt HĐLĐ, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật của các doanh nghiệp, nâng cao nhận thức pháp luật cho cả NSDLĐ và người lao động. Mục tiêu của các kiến nghị này là đảm bảo quyền lợi hợp pháp của cả hai bên trong quan hệ lao động, góp phần xây dựng môi trường lao động lành mạnh, ổn định và phát triển bền vững tại Hà Nội. Luận văn cũng đề xuất các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, chẳng hạn như tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tổ chức tập huấn cho cán bộ thực thi pháp luật và người lao động.
