Tổng quan nghiên cứu

Đại dịch Covid-19 đã trở thành một cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu với hơn 15 triệu người tử vong trong hai năm 2020-2021, gây ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe cộng đồng và nền kinh tế thế giới. Tại Việt Nam, việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về dịch bệnh là nhiệm vụ trọng yếu của các cơ quan báo chí, đặc biệt là truyền hình. Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC, với phạm vi phủ sóng toàn quốc và vai trò là một trong những kênh truyền hình thiết yếu, đã đóng góp quan trọng trong công tác truyền thông về đại dịch. Tuy nhiên, việc quản trị nội dung thông tin về đại dịch Covid-19 tại VTC gặp nhiều thách thức do tính chất phức tạp, biến động nhanh của dịch bệnh, cùng với áp lực từ tin giả và yêu cầu đảm bảo an toàn cho đội ngũ phóng viên.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng quản trị nội dung thông tin về đại dịch Covid-19 tại Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC trong giai đoạn 2020-2021, đánh giá thành công, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng quản trị nội dung thông tin về dịch bệnh và các dịch bệnh tương lai. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện lý luận quản trị thông tin báo chí, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn cho các đài truyền hình trong công tác truyền thông y tế, đặc biệt trong bối cảnh khủng hoảng thông tin và dịch bệnh phức tạp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị và truyền thông đại chúng, trong đó:

  • Lý thuyết quản trị: Quản trị được hiểu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát các hoạt động nhằm đạt mục tiêu chung trong điều kiện môi trường biến động. Quản trị nội dung thông tin bao gồm chủ thể quản trị (lãnh đạo, quản lý), đối tượng quản trị (nhân sự, nội dung), và các phương thức quản trị như họp, quy chế, giám sát, đánh giá.

  • Lý thuyết truyền thông đại chúng: Truyền thông đại chúng có vai trò phản ánh, định hướng dư luận xã hội, cung cấp thông tin đa chiều, kịp thời và chính xác. Truyền hình với ưu thế về hình ảnh và âm thanh có sức ảnh hưởng mạnh mẽ trong việc truyền tải thông tin y tế, đặc biệt trong khủng hoảng dịch bệnh.

  • Khái niệm nội dung thông tin: Nội dung thông tin là tập hợp các thông điệp, dữ liệu liên quan đến sự kiện, được truyền tải qua các phương tiện truyền thông nhằm nâng cao nhận thức và điều chỉnh hành vi xã hội.

  • Khái niệm đại dịch Covid-19: Đại dịch do virus SARS-CoV-2 gây ra, lây lan nhanh trên phạm vi toàn cầu, tạo ra khủng hoảng sức khỏe và xã hội nghiêm trọng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp:

  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập, tổng hợp các tài liệu lý luận, pháp luật, nghiên cứu trước về quản trị thông tin báo chí và truyền thông y tế.

  • Phương pháp thống kê: Thống kê định lượng 1160 sản phẩm tin, phóng sự về Covid-19 trên hai chương trình “Nhật ký chống dịch Covid-19” và “Tấn công Covid-19” của Kênh VTCI trong giai đoạn 2020-2021.

  • Phân tích nội dung: Đánh giá chất lượng, nội dung, hình thức các sản phẩm truyền hình, xác định các chủ đề trọng tâm và mức độ đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng.

  • Phỏng vấn sâu: Thực hiện phỏng vấn 4 cán bộ quản lý, phóng viên tại VTCI để thu thập ý kiến về thực trạng và giải pháp quản trị nội dung.

  • Quan sát tham dự: Tác giả trực tiếp tham gia vào quá trình quản trị nội dung tại VTCI, ghi nhận thực tiễn tác nghiệp và tổ chức sản xuất trong bối cảnh dịch bệnh.

Cỡ mẫu khảo sát gồm toàn bộ sản phẩm truyền hình liên quan Covid-19 trên Kênh VTCI trong 2 năm, phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác trong phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chủ thể quản trị nội dung tại VTCI: Ban lãnh đạo kênh gồm 3 người (Giám đốc, 2 Phó Giám đốc) cùng các phòng ban chuyên môn như Phòng Quản trị tổng hợp, Phòng Sản xuất nội dung, Phòng Quản trị nội dung và Phòng Kỹ thuật. Hệ thống tổ chức chặt chẽ, phân công rõ ràng, đảm bảo quản lý toàn diện từ kế hoạch đến sản xuất và phát sóng.

  2. Thực trạng kế hoạch và tổ chức sản xuất: Kế hoạch sản xuất nội dung Covid-19 được xây dựng dựa trên chỉ đạo của Đảng, Chính phủ và Ban chỉ đạo phòng chống dịch, cập nhật liên tục qua các cuộc họp hàng ngày, hàng tuần. Thời lượng phát sóng về Covid-19 chiếm khoảng 60 phút mỗi ngày trên các bản tin chính, với 1160 sản phẩm trong 2 năm khảo sát.

  3. Phương án sản xuất trong bối cảnh dịch bệnh: VTCI áp dụng phương án chia nhóm sản xuất làm việc song song trực tiếp và trực tuyến, đảm bảo an toàn phòng dịch và duy trì sản xuất liên tục. Lực lượng “trực chiến” gồm 4 phóng viên thường trực tác nghiệp tại hiện trường, chịu nhiều áp lực và rủi ro.

  4. Chất lượng và đa dạng nội dung: Nội dung thông tin được đảm bảo nhanh chóng, chính xác, đa dạng về chủ đề như diễn biến dịch bệnh, chỉ đạo phòng chống, tâm tư người dân, tháo gỡ khó khăn sản xuất kinh doanh. Hình thức thể hiện phong phú, sử dụng hình ảnh chân thực, âm thanh sống động, phù hợp với đặc điểm truyền hình.

Thảo luận kết quả

Việc tổ chức quản trị nội dung tại VTCI thể hiện sự chuyên nghiệp và linh hoạt, phù hợp với yêu cầu cấp bách của đại dịch. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và lãnh đạo kênh giúp đảm bảo thông tin nhanh nhạy, chính xác, đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng. Phương án làm việc trực tuyến kết hợp trực tiếp là giải pháp hiệu quả trong bối cảnh giãn cách xã hội, giảm thiểu rủi ro lây nhiễm cho đội ngũ sản xuất.

So với các nghiên cứu về quản trị thông tin báo chí trong dịch bệnh, kết quả này khẳng định vai trò trung tâm của truyền hình trong việc định hướng dư luận, cung cấp thông tin chính thống, đồng thời góp phần điều hòa tâm lý xã hội. Việc đảm bảo tính “nhanh — đúng — trúng — hay” trong thông tin là yếu tố then chốt giúp VTCI duy trì uy tín và hiệu quả truyền thông.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế như áp lực lớn đối với lực lượng phóng viên trực tiếp tác nghiệp, khó khăn trong việc cập nhật liên tục thông tin biến động nhanh, và thách thức trong kiểm soát tin giả trên mạng xã hội. Những vấn đề này cần được giải quyết để nâng cao hơn nữa chất lượng quản trị nội dung.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố số lượng sản phẩm theo thời gian, bảng phân công nhân sự và sơ đồ tổ chức quản trị nội dung, giúp minh họa rõ nét cơ cấu và hoạt động quản lý tại VTCI.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ quản lý và phóng viên

    • Đào tạo chuyên sâu về quản trị thông tin, kỹ năng xử lý thông tin y tế và truyền thông khủng hoảng.
    • Thời gian: Triển khai trong 6 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Đài và phòng Đào tạo.

  2. Phát triển hệ thống quản lý dữ liệu và công nghệ hỗ trợ sản xuất

    • Xây dựng hệ thống lưu trữ, phân tích và kiểm soát dữ liệu thông tin về dịch bệnh hiệu quả, bảo mật.
    • Áp dụng công nghệ truyền hình trực tuyến, phần mềm quản lý sản xuất hiện đại.
    • Thời gian: 12 tháng.
    • Chủ thể: Phòng Kỹ thuật phối hợp với Ban Công nghệ thông tin.

  3. Xây dựng quy trình tác nghiệp an toàn và linh hoạt trong bối cảnh dịch bệnh

    • Hoàn thiện hướng dẫn tác nghiệp phòng chống dịch, đảm bảo an toàn cho phóng viên tại hiện trường.
    • Thiết lập phương án dự phòng nhân sự, chia ca làm việc hợp lý.
    • Thời gian: Triển khai ngay và duy trì liên tục.
    • Chủ thể: Ban Lãnh đạo và Phòng Quản trị tổng hợp.

  4. Tăng cường phối hợp với các cơ quan y tế và chính quyền địa phương

    • Thiết lập kênh thông tin chính thức, nhanh chóng, chính xác để cập nhật diễn biến dịch bệnh.
    • Hỗ trợ phóng viên tiếp cận thông tin và hiện trường thuận lợi hơn.
    • Thời gian: Liên tục trong giai đoạn dịch bệnh.
    • Chủ thể: Ban Lãnh đạo Đài, Phòng Sản xuất nội dung.

  5. Đẩy mạnh công tác kiểm soát và phản bác tin giả, tin sai lệch

    • Tăng cường giám sát nội dung phát sóng, phối hợp với Trung tâm Xử lý tin giả.
    • Tổ chức các chương trình tuyên truyền nâng cao nhận thức công chúng về tin giả.
    • Thời gian: 6 tháng đầu năm tiếp theo.
    • Chủ thể: Phòng Quản trị nội dung, Ban Biên tập.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý các đài truyền hình, cơ quan báo chí

    • Hưởng lợi từ các giải pháp quản trị nội dung thông tin trong bối cảnh dịch bệnh, nâng cao hiệu quả truyền thông và quản lý nhân sự.

  2. Phóng viên, biên tập viên truyền hình và báo chí

    • Nắm bắt quy trình, phương thức tác nghiệp an toàn, hiệu quả trong môi trường dịch bệnh, cải thiện kỹ năng sản xuất nội dung y tế.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Báo chí - Truyền thông

    • Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị thông tin báo chí trong khủng hoảng y tế, phục vụ nghiên cứu và học tập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về báo chí và truyền thông

    • Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, quy định quản lý thông tin báo chí trong tình huống khẩn cấp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản trị nội dung thông tin về đại dịch Covid-19 là gì?
    Quản trị nội dung thông tin là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát việc sản xuất, phát sóng các thông tin liên quan đến đại dịch nhằm đảm bảo tính chính xác, kịp thời và phù hợp với định hướng của Đảng, Nhà nước.

  2. Vì sao truyền hình lại đóng vai trò quan trọng trong truyền thông về dịch bệnh?
    Truyền hình có ưu thế về hình ảnh và âm thanh sống động, giúp công chúng tiếp nhận thông tin một cách trực quan, sinh động, từ đó nâng cao nhận thức và hành vi phòng chống dịch hiệu quả.

  3. Những khó khăn chính trong quản trị nội dung thông tin tại VTCI trong đại dịch là gì?
    Bao gồm áp lực cập nhật thông tin liên tục, nguy cơ lây nhiễm cho phóng viên tác nghiệp hiện trường, thách thức kiểm soát tin giả và đảm bảo an toàn sản xuất trong bối cảnh giãn cách xã hội.

  4. Phương pháp nào được VTCI áp dụng để đảm bảo sản xuất thông tin trong thời gian dịch bệnh?
    VTCI áp dụng phương án chia nhóm sản xuất làm việc song song trực tiếp và trực tuyến, đảm bảo an toàn phòng dịch và duy trì liên tục hoạt động sản xuất.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản trị nội dung thông tin về dịch bệnh trong tương lai?
    Cần tăng cường đào tạo nhân sự, phát triển công nghệ quản lý dữ liệu, xây dựng quy trình tác nghiệp an toàn, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng và đẩy mạnh kiểm soát tin giả.

Kết luận

  • Quản trị nội dung thông tin về đại dịch Covid-19 tại Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC là hoạt động thiết yếu, bao gồm lập kế hoạch, tổ chức sản xuất, giám sát và đánh giá nhằm đảm bảo thông tin chính xác, kịp thời và phù hợp định hướng.

  • VTCI đã xây dựng hệ thống quản trị chặt chẽ với sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban, áp dụng phương án sản xuất linh hoạt trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp.

  • Nội dung thông tin được đảm bảo đa dạng, phong phú, đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng, góp phần nâng cao nhận thức và đồng thuận xã hội trong phòng chống dịch.

  • Hạn chế về áp lực nhân sự, cập nhật thông tin và kiểm soát tin giả cần được khắc phục thông qua các giải pháp đào tạo, công nghệ và phối hợp liên ngành.

  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng quản trị nội dung thông tin, có thể áp dụng cho các đài truyền hình và cơ quan báo chí trong tương lai.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan truyền thông cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật phương pháp quản trị phù hợp với bối cảnh truyền thông hiện đại và các tình huống khẩn cấp y tế trong tương lai.