Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non giữ vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, nhận thức, tình cảm xã hội và thẩm mỹ. Tại huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông, sau hơn 16 năm thành lập, mặc dù có nhiều nỗ lực đầu tư, đến năm học 2020-2021, chỉ có 2/16 trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, chiếm tỷ lệ 12,5%. Nguyên nhân chủ yếu là do cơ sở vật chất và thiết bị dạy học chưa đáp ứng yêu cầu. Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia tại huyện Đắk Glong trong giai đoạn 2018-2021 nhằm đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần thúc đẩy phát triển giáo dục mầm non địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh huyện còn nhiều khó khăn về kinh tế - xã hội, với gần 60% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số và tỷ lệ hộ nghèo chiếm 27,6%. Việc xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia không chỉ nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ mà còn tạo điều kiện phát triển bền vững cho hệ thống giáo dục địa phương, góp phần thực hiện các mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý là quá trình tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý đến đối tượng nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra được áp dụng để quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia.

  • Mô hình chuẩn quốc gia trường mầm non: Theo Thông tư số 19/2018/TT-BGDĐT, trường mầm non đạt chuẩn quốc gia phải đáp ứng 5 tiêu chuẩn chính: tổ chức và quản lý nhà trường; cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; cơ sở vật chất và thiết bị dạy học; quan hệ nhà trường, gia đình và xã hội; hoạt động và kết quả nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ.

Các khái niệm chính bao gồm: trường mầm non, chuẩn quốc gia, quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, chức năng quản lý (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra), và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý như trình độ cán bộ quản lý, điều kiện kinh tế - xã hội, sự tham gia của cộng đồng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng với các bước sau:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đắk Glong, hồ sơ tự đánh giá của các trường mầm non, các văn bản pháp luật liên quan; khảo sát thực trạng qua bảng hỏi với 130 đối tượng gồm cán bộ quản lý và giáo viên các trường mầm non trên địa bàn.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả (tần suất, tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình) để đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia. Phân tích định tính qua phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý để làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu tập trung vào giai đoạn 2018-2021, phù hợp với các kế hoạch xây dựng trường chuẩn quốc gia của huyện và các văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Phương pháp khảo nghiệm được áp dụng để đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý đề xuất, đảm bảo tính thực tiễn và hiệu quả trong điều kiện đặc thù của huyện Đắk Glong.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ trường mầm non đạt chuẩn quốc gia còn thấp: Đến năm học 2020-2021, chỉ có 2/13 trường mầm non công lập đạt chuẩn quốc gia, chiếm 15,4%. 11 trường còn lại đạt các tiêu chuẩn với tỷ lệ dao động từ 45% đến 82% theo từng tiêu chuẩn, trong đó tiêu chuẩn về cơ sở vật chất đạt thấp nhất (45%).

  2. Thực trạng lập kế hoạch quản lý xây dựng trường chuẩn: 24% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá việc lập kế hoạch đạt mức tốt, 46% đánh giá khá, 27% trung bình và 3% kém. Kế hoạch được xây dựng dựa trên các văn bản pháp luật và phù hợp với điều kiện thực tế, tuy nhiên còn thiếu sự tập trung đầu tư trọng điểm.

  3. Chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ có chuyển biến tích cực: Tỷ lệ trẻ ăn bán trú tăng từ 56,52% năm 2018-2019 lên 77,32% năm 2020-2021; tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng giảm từ 5,8% xuống còn 4,3% (thể nhẹ cân). Tỷ lệ chuyên cần và bé ngoan cũng tăng lần lượt lên 96% và 95%.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng trường chuẩn: Trình độ, năng lực của hiệu trưởng và giáo viên, điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, sự tham gia của cộng đồng và chính quyền địa phương là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia tại huyện Đắk Glong đã có những bước tiến nhưng còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ trường đạt chuẩn thấp phản ánh khó khăn về cơ sở vật chất và nguồn lực đầu tư. Việc lập kế hoạch quản lý tuy được đánh giá tích cực nhưng chưa thực sự tập trung và đồng bộ, dẫn đến hiệu quả chưa cao.

So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác, như Hải Phòng hay Quảng Bình, Đắk Glong còn nhiều thách thức do đặc thù kinh tế - xã hội và địa hình phức tạp. Việc huy động cộng đồng và các tổ chức xã hội tham gia xây dựng trường chuẩn còn hạn chế, ảnh hưởng đến nguồn lực và sự đồng thuận trong thực hiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ trường đạt chuẩn theo năm, bảng thống kê mức độ thực hiện các chức năng quản lý, và biểu đồ so sánh tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng qua các năm để minh họa sự cải thiện chất lượng chăm sóc.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cán bộ quản lý và giáo viên

    • Mục tiêu: Nâng tỷ lệ cán bộ quản lý và giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn lên trên 80% trong 3 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm đào tạo.
    • Timeline: Tổ chức các khóa bồi dưỡng định kỳ hàng năm.

  2. Tập trung đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học

    • Mục tiêu: Đảm bảo 100% trường mầm non có bếp ăn bán trú đạt chuẩn, phòng học và thiết bị đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia trong 5 năm.
    • Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Phòng Giáo dục và Đào tạo, các nhà tài trợ.
    • Timeline: Lập kế hoạch đầu tư trọng điểm giai đoạn 2022-2026.

  3. Đẩy mạnh công tác truyền thông và huy động cộng đồng tham gia

    • Mục tiêu: Tăng cường nhận thức và sự tham gia của phụ huynh, các tổ chức xã hội trong xây dựng trường chuẩn.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo, các trường mầm non, chính quyền địa phương.
    • Timeline: Triển khai liên tục, đặc biệt trước các kỳ đánh giá trường chuẩn.

  4. Củng cố và nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát

    • Mục tiêu: Đảm bảo 100% trường mầm non thực hiện đúng quy trình tự đánh giá và cải tiến chất lượng hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo.
    • Timeline: Kiểm tra định kỳ 2 lần/năm, báo cáo kết quả lên UBND huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các phòng Giáo dục và Đào tạo

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và các giải pháp quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, áp dụng vào công tác quản lý địa phương.

  2. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường mầm non

    • Lợi ích: Hiểu rõ các tiêu chuẩn, quy trình xây dựng trường chuẩn, nâng cao năng lực tổ chức và chỉ đạo thực hiện.

  3. Nhà hoạch định chính sách và các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục

    • Lợi ích: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục mầm non phù hợp với điều kiện địa phương.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp và kết quả nghiên cứu về quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trường mầm non đạt chuẩn quốc gia cần đáp ứng những tiêu chuẩn nào?
    Trường mầm non đạt chuẩn quốc gia phải đáp ứng 5 tiêu chuẩn chính: tổ chức và quản lý nhà trường; cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; cơ sở vật chất và thiết bị dạy học; quan hệ nhà trường, gia đình và xã hội; hoạt động và kết quả nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ.

  2. Tại sao tỷ lệ trường mầm non đạt chuẩn quốc gia ở Đắk Glong còn thấp?
    Nguyên nhân chính là do điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu, thiếu nguồn lực đầu tư tập trung và hạn chế trong công tác quản lý, chỉ đạo xây dựng trường chuẩn.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo đóng vai trò gì trong quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn?
    Phòng Giáo dục và Đào tạo là cơ quan chuyên môn tham mưu UBND huyện, chỉ đạo các trường xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát và hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất để đạt chuẩn quốc gia.

  4. Các biện pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng trường mầm non đạt chuẩn?
    Bao gồm đào tạo bồi dưỡng cán bộ quản lý, tập trung đầu tư cơ sở vật chất, tăng cường truyền thông huy động cộng đồng, và nâng cao công tác kiểm tra, giám sát thực hiện kế hoạch.

  5. Làm thế nào để đảm bảo chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ trong trường mầm non đạt chuẩn?
    Cần thực hiện chương trình giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tổ chức hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc phù hợp, đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị đầy đủ và đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn cao.

Kết luận

  • Trường mầm non đạt chuẩn quốc gia là nền tảng quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại huyện Đắk Glong, góp phần phát triển toàn diện trẻ em.
  • Thực trạng quản lý xây dựng trường chuẩn còn nhiều hạn chế, đặc biệt về cơ sở vật chất và nguồn lực đầu tư, tỷ lệ trường đạt chuẩn mới đạt khoảng 15,4%.
  • Việc lập kế hoạch quản lý được đánh giá tích cực nhưng cần tập trung hơn vào đầu tư trọng điểm và nâng cao năng lực cán bộ quản lý, giáo viên.
  • Các yếu tố kinh tế - xã hội, trình độ cán bộ, sự tham gia của cộng đồng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý xây dựng trường chuẩn.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2022-2026, góp phần tăng tỷ lệ trường mầm non đạt chuẩn quốc gia và nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ.

Luận văn kêu gọi các cấp quản lý giáo dục, nhà trường và cộng đồng cùng phối hợp thực hiện các biện pháp đề xuất để thúc đẩy sự phát triển bền vững của giáo dục mầm non huyện Đắk Glong trong thời gian tới.