Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hệ thống y tế công lập Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về tài chính, việc quản lý tài chính theo hướng tự chủ tại các bệnh viện công lập trở thành một vấn đề cấp thiết. Tại Bệnh viện Lão khoa – Phục hồi chức năng Quảng Ninh, sau khi sáp nhập hai bệnh viện vào năm 2022, bệnh viện được ủy quyền thực hiện tự chủ một phần chi phí hoạt động, tạo ra nhu cầu cấp thiết về đổi mới công tác quản lý tài chính. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý tài chính theo hướng tự chủ tại bệnh viện này trong giai đoạn 2019-2022, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính đến năm 2025.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý tài chính theo hướng tự chủ, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện Lão khoa – Phục hồi chức năng Quảng Ninh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm phân tích số liệu tài chính, khảo sát ý kiến cán bộ nhân viên và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính trong giai đoạn 2019-2022. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần đảm bảo sự phát triển bền vững và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại bệnh viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý tài chính công và lý thuyết tự chủ tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập. Lý thuyết quản lý tài chính công nhấn mạnh việc sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính nhằm đạt được mục tiêu công cộng, trong khi lý thuyết tự chủ tài chính tập trung vào quyền tự quyết định và trách nhiệm trong quản lý tài chính của các đơn vị công lập.

Mô hình nghiên cứu tập trung vào các khái niệm chính gồm:

  • Quản lý tài chính theo hướng tự chủ: khả năng tự quyết định về thu chi, sử dụng tài sản và nguồn lực tài chính của bệnh viện.
  • Nguồn thu tài chính: bao gồm ngân sách nhà nước, thu từ dịch vụ y tế, bảo hiểm y tế và các nguồn thu khác.
  • Quản lý chi tiêu: kiểm soát các khoản chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển và chi phí hoạt động.
  • Hiệu quả tài chính: đánh giá qua các chỉ tiêu như mức tăng giá dịch vụ y tế, kết dư tài chính, đầu tư tài sản và thu nhập bình quân người lao động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát ý kiến 100 cán bộ, nhân viên bệnh viện bằng bảng hỏi thang đo Likert 5 điểm, tập trung vào các khía cạnh quản lý tài chính theo hướng tự chủ. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các báo cáo tài chính, văn bản pháp luật và các tài liệu liên quan từ năm 2019 đến 2022.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá cơ cấu nhân sự, thu chi tài chính và các chỉ tiêu tài chính. Phương pháp dãy số thời gian được áp dụng để phân tích biến động thu chi qua các năm, trong khi phương pháp so sánh được dùng để đối chiếu kết quả thực hiện với kế hoạch và giữa các giai đoạn. Cỡ mẫu khảo sát 100 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các phòng ban và vị trí công tác trong bệnh viện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn thu và cơ cấu thu: Tổng nguồn thu của bệnh viện tăng trung bình khoảng 8% mỗi năm trong giai đoạn 2019-2022. Tỷ trọng thu từ ngân sách nhà nước giảm từ 65% năm 2019 xuống còn 52% năm 2022, trong khi thu từ dịch vụ y tế và bảo hiểm y tế tăng từ 30% lên 43%, cho thấy mức độ tự chủ tài chính được cải thiện rõ rệt.

  2. Quản lý chi tiêu hiệu quả: Tổng chi tiêu tăng khoảng 6% mỗi năm, trong đó chi đầu tư phát triển tăng 12% trung bình hàng năm, phản ánh sự chú trọng đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị y tế. Chi thường xuyên được kiểm soát chặt chẽ, với tỷ trọng chi con người chiếm khoảng 55% tổng chi, phù hợp với quy định và nhu cầu hoạt động.

  3. Kết dư tài chính và quỹ phát triển: Kết dư tài chính hàng năm tăng trung bình 15%, tạo điều kiện cho bệnh viện trích lập các quỹ khen thưởng, phúc lợi và dự phòng ổn định thu nhập. Thu nhập bình quân người lao động tăng từ 7 triệu đồng/tháng năm 2019 lên 9 triệu đồng/tháng năm 2022, góp phần nâng cao động lực làm việc.

  4. Đánh giá từ cán bộ nhân viên: Khoảng 78% người được khảo sát đồng ý rằng công tác lập dự toán thu chi được thực hiện khoa học và phù hợp với thực tế. Tuy nhiên, 35% phản ánh còn tồn tại hạn chế trong công tác kiểm tra, kiểm soát tài chính và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng tỷ trọng thu từ dịch vụ y tế và bảo hiểm y tế cho thấy bệnh viện đã từng bước giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, phù hợp với mục tiêu tự chủ tài chính. Việc tăng chi đầu tư phát triển đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ, góp phần thu hút bệnh nhân và tăng nguồn thu. Kết dư tài chính tăng và thu nhập người lao động cải thiện phản ánh hiệu quả quản lý tài chính và sự ổn định trong hoạt động bệnh viện.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với xu hướng nâng cao tự chủ tài chính tại các bệnh viện công lập ở Thái Lan và Indonesia, nơi việc đa dạng hóa dịch vụ và tăng cường quản lý tài chính đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, hạn chế trong kiểm soát tài chính và ứng dụng công nghệ thông tin là điểm cần khắc phục để nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ trọng các nguồn thu qua các năm, bảng tổng hợp chi tiêu theo các khoản mục và biểu đồ tăng trưởng thu nhập bình quân người lao động, giúp minh họa rõ nét xu hướng và hiệu quả quản lý tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập dự toán thu chi: Tăng cường đào tạo cán bộ tài chính về kỹ năng lập kế hoạch tài chính, áp dụng phần mềm quản lý hiện đại để nâng cao độ chính xác và kịp thời của dự toán. Mục tiêu đạt 95% dự toán thu chi sát với thực tế trong vòng 2 năm tới, do phòng Tài chính – Kế toán chủ trì.

  2. Tăng cường quản lý và khai thác nguồn thu dịch vụ y tế: Đa dạng hóa các dịch vụ y tế theo nhu cầu thực tế, nâng cao chất lượng chuyên môn và dịch vụ khách hàng để thu hút bệnh nhân, tăng nguồn thu dịch vụ y tế lên ít nhất 50% tổng nguồn thu vào năm 2025. Ban Giám đốc phối hợp với các khoa chuyên môn thực hiện.

  3. Nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu: Áp dụng các biện pháp kiểm soát chi tiêu chặt chẽ, rà soát định mức chi, ưu tiên chi đầu tư phát triển và chi cho hoạt động chuyên môn. Mục tiêu giảm chi phí không cần thiết ít nhất 10% trong 3 năm tới, do phòng Tài chính – Kế toán và Ban Giám đốc phối hợp thực hiện.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Triển khai phần mềm quản lý tài chính tích hợp, tự động hóa quy trình thu chi, quyết toán và báo cáo tài chính nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Mục tiêu hoàn thành triển khai trong vòng 18 tháng, do phòng Công nghệ thông tin và phòng Tài chính – Kế toán phối hợp thực hiện.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra tài chính nội bộ: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ và đột xuất, xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. Mục tiêu đạt 100% các cuộc kiểm tra theo kế hoạch hàng năm, do Ban Kiểm soát nội bộ và phòng Tài chính – Kế toán thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ cơ chế tự chủ tài chính, từ đó xây dựng chiến lược quản lý tài chính phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững.

  2. Cán bộ phòng Tài chính – Kế toán bệnh viện: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quản lý thu chi, lập dự toán và kiểm soát tài chính theo cơ chế tự chủ, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn và thực thi công việc hiệu quả.

  3. Nhà quản lý ngành y tế và cơ quan quản lý nhà nước: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng, Quản lý y tế: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính trong bệnh viện công lập, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển các đề tài liên quan.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính theo hướng tự chủ tại bệnh viện công là gì?
    Quản lý tài chính theo hướng tự chủ là phương pháp cho phép bệnh viện tự quyết định về thu chi, sử dụng tài sản và nguồn lực tài chính nhằm tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.

  2. Những nguồn thu chính của bệnh viện công lập là gì?
    Nguồn thu chính bao gồm ngân sách nhà nước cấp, thu từ dịch vụ y tế (viện phí, bảo hiểm y tế), các khoản thu từ hoạt động liên doanh, liên kết và các nguồn viện trợ, tài trợ hợp pháp.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu tại bệnh viện?
    Cần xây dựng kế hoạch chi tiêu khoa học, kiểm soát chặt chẽ các khoản chi, ưu tiên chi đầu tư phát triển và chi cho hoạt động chuyên môn, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin để giám sát và báo cáo kịp thời.

  4. Vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý tài chính bệnh viện là gì?
    Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình thu chi, lập báo cáo, nâng cao tính minh bạch và chính xác trong quản lý tài chính, giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian, nhân lực.

  5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính theo hướng tự chủ tại bệnh viện là gì?
    Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách pháp luật, ngân sách nhà nước, thị trường dịch vụ y tế và yếu tố chủ quan như năng lực quản lý, công tác kiểm tra, chất lượng nhân lực và ứng dụng công nghệ.

Kết luận

  • Quản lý tài chính theo hướng tự chủ tại Bệnh viện Lão khoa – Phục hồi chức năng Quảng Ninh đã đạt được nhiều kết quả tích cực, thể hiện qua tăng trưởng nguồn thu dịch vụ y tế và cải thiện hiệu quả chi tiêu.
  • Việc giảm tỷ trọng phụ thuộc ngân sách nhà nước và tăng kết dư tài chính góp phần nâng cao tính tự chủ và ổn định tài chính bệnh viện.
  • Hạn chế còn tồn tại bao gồm công tác kiểm tra tài chính chưa chặt chẽ và ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác lập dự toán, quản lý thu chi, ứng dụng công nghệ và tăng cường kiểm tra tài chính.
  • Nghiên cứu đặt nền tảng cho các bước tiếp theo trong việc triển khai các giải pháp, hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững của bệnh viện đến năm 2025.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các kết quả và giải pháp nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập, góp phần phát triển hệ thống y tế công cộng ngày càng hiện đại và bền vững.