Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là các trường cao đẳng nghề công lập, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững. Theo ước tính, trong giai đoạn 2020-2022, Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên đã thực hiện công tác quản lý tài chính trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định số 60/2021/NĐ-CP. Tuy nhiên, thực trạng quản lý tài chính tại trường vẫn còn nhiều hạn chế như chưa khai thác tối đa các nguồn thu, cơ cấu chi chưa hợp lý và mức tự đảm bảo chi phí hoạt động thường xuyên còn thấp, ảnh hưởng đến khả năng phát triển và nâng cao chất lượng đào tạo.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên trong giai đoạn 2020-2022, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào nội dung quản lý tài chính tại trường trong khoảng thời gian ba năm, với ý nghĩa góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính, đảm bảo sự phát triển bền vững của nhà trường trong bối cảnh tự chủ tài chính và hội nhập kinh tế.

Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý tài chính tại các trường cao đẳng nghề công lập, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn và giải pháp ứng dụng cho các đơn vị sự nghiệp công lập tương tự. Qua đó, giúp các nhà quản lý tài chính nâng cao năng lực quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính, góp phần thúc đẩy phát triển giáo dục nghề nghiệp và nâng cao chất lượng đào tạo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, tập trung vào các khái niệm chính sau:

  • Đơn vị sự nghiệp công lập: Là tổ chức do Nhà nước thành lập, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công và hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính hoặc được Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên.
  • Quản lý tài chính: Là quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra và kiểm soát các hoạt động thu, chi tài chính nhằm đảm bảo sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả, tiết kiệm và đúng mục đích.
  • Cơ chế tự chủ tài chính: Theo Nghị định số 60/2021/NĐ-CP, đơn vị sự nghiệp công lập được phân loại theo mức độ tự chủ tài chính, từ tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư đến đơn vị được Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên.
  • Chu trình quản lý tài chính: Bao gồm lập dự toán thu chi, chấp hành dự toán, quyết toán thu chi và kiểm tra, kiểm soát tài chính.
  • Nguyên tắc quản lý tài chính: Hiệu quả, thống nhất, tập trung dân chủ và công khai minh bạch.

Khung lý thuyết này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính và đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp thu thập thông tin thứ cấp và sơ cấp để đảm bảo tính khách quan và toàn diện.

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các văn bản pháp luật như Nghị định số 60/2021/NĐ-CP, các báo cáo tài chính, báo cáo tổng kết công tác quản lý tài chính của Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên giai đoạn 2020-2022, các tài liệu nghiên cứu chuyên ngành và kinh nghiệm quản lý tài chính của các trường cao đẳng nghề công lập khác.
  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua khảo sát bằng phiếu điều tra với mẫu gồm 124 cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên tại Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên, được chọn theo công thức Slovin với sai số 5% và độ tin cậy 95%. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp cũng được áp dụng để làm rõ các vấn đề liên quan đến quản lý tài chính.
  • Phương pháp phân tích số liệu: Sử dụng thống kê mô tả để tổng hợp, biểu diễn dữ liệu dưới dạng bảng số liệu và biểu đồ; phương pháp so sánh theo chiều ngang và chiều dọc để đánh giá xu hướng biến động các chỉ tiêu tài chính trong giai đoạn nghiên cứu; phân tích các yếu tố ảnh hưởng dựa trên dữ liệu khảo sát và tài liệu thứ cấp.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline từ năm 2020 đến 2022, tập trung phân tích thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác lập dự toán thu chi: Trong giai đoạn 2020-2022, dự toán thu chi của Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên có xu hướng tăng nhẹ, với tổng nguồn kinh phí khoảng X tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, công tác lập dự toán còn chưa sát thực tế, dẫn đến việc chênh lệch giữa dự toán và thực tế thu chi khoảng 10-15%, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.

  2. Cơ cấu nguồn thu và chi chưa hợp lý: Nguồn thu chủ yếu từ học phí và ngân sách nhà nước chiếm khoảng 70% tổng thu, trong khi các nguồn thu từ hoạt động dịch vụ và liên kết đào tạo chiếm tỷ lệ thấp, chỉ khoảng 15%. Cơ cấu chi tập trung nhiều vào chi thường xuyên (khoảng 80%), trong đó chi cho hoạt động quản lý hành chính chiếm tỷ trọng lớn, làm giảm nguồn lực đầu tư cho hoạt động chuyên môn và phát triển cơ sở vật chất.

  3. Mức độ tự đảm bảo chi phí hoạt động thường xuyên còn thấp và không ổn định: Tỷ lệ tự đảm bảo chi phí hoạt động thường xuyên của trường dao động trong khoảng 60-75%, chưa đạt mức tự chủ tài chính toàn phần theo quy định. Điều này gây khó khăn trong việc chủ động tài chính và phát triển bền vững.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính: Khảo sát cho thấy các yếu tố vĩ mô như chính sách pháp luật, tình hình kinh tế xã hội có ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý tài chính. Trong khi đó, các yếu tố vi mô như chiến lược phát triển nhà trường, quy mô đào tạo, trình độ quản lý và tổ chức bộ máy quản lý tài chính cũng đóng vai trò quan trọng. Đặc biệt, trình độ quản lý tài chính của cán bộ và sự minh bạch trong quản lý tài chính được đánh giá ở mức trung bình (thang điểm Likert khoảng 3,2-3,5).

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa khai thác hiệu quả các nguồn thu ngoài ngân sách, đặc biệt là các hoạt động dịch vụ và liên kết đào tạo, dẫn đến sự phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước và học phí. So với một số trường cao đẳng nghề công lập khác như Trường Cao đẳng nghề Vĩnh Phúc và Trường Cao đẳng Y tế Huế, Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên còn chưa phát huy tối đa các nguồn lực tài chính đa dạng.

Việc cơ cấu chi chưa hợp lý, tập trung nhiều vào chi hành chính và chưa ưu tiên đầu tư cho chuyên môn, cơ sở vật chất làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính. Điều này cũng phản ánh qua các báo cáo tài chính và khảo sát ý kiến cán bộ, giảng viên. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ chi giữa các nhóm chi thường xuyên và không thường xuyên qua các năm cho thấy xu hướng chi hành chính chiếm tỷ trọng cao hơn mức trung bình ngành.

Ngoài ra, trình độ quản lý tài chính và tổ chức bộ máy quản lý tài chính chưa đồng bộ, thiếu sự cập nhật và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả quản lý. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập.

Việc thực hiện kiểm tra, giám sát tài chính chưa thường xuyên và chưa có hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ cũng làm tăng rủi ro trong quản lý tài chính. Do đó, cần có sự cải tiến trong công tác kiểm tra, kiểm soát để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập kế hoạch tài chính sát thực tế: Nhà trường cần xây dựng kế hoạch dự toán thu chi dựa trên phân tích chính xác các nguồn thu, nhu cầu chi và xu hướng phát triển. Việc này giúp giảm chênh lệch giữa dự toán và thực tế, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Thời gian thực hiện: ngay trong năm tài chính tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Tài chính - Kế toán.

  2. Đa dạng hóa và khai thác hiệu quả các nguồn thu ngoài ngân sách: Chủ động mở rộng các loại hình đào tạo, liên kết với doanh nghiệp, phát triển các dịch vụ đào tạo ngắn hạn, tư vấn và nghiên cứu khoa học để tăng nguồn thu. Mục tiêu tăng tỷ trọng nguồn thu ngoài ngân sách lên ít nhất 30% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, Phòng Kế hoạch - Tài chính.

  3. Cơ cấu lại chi tiêu theo hướng ưu tiên đầu tư cho chuyên môn và phát triển cơ sở vật chất: Rà soát, điều chỉnh quy chế chi tiêu nội bộ, giảm tỷ trọng chi hành chính, tăng chi cho đào tạo, nghiên cứu và đầu tư trang thiết bị. Mục tiêu giảm chi hành chính xuống dưới 20% tổng chi trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Tài chính - Kế toán.

  4. Nâng cao năng lực quản lý tài chính và ứng dụng công nghệ thông tin: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý tài chính cho cán bộ, đồng thời áp dụng phần mềm quản lý tài chính hiện đại để nâng cao hiệu quả quản lý, minh bạch và kiểm soát tốt hơn. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Tổ chức Hành chính, Phòng Công nghệ Thông tin.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ: Thiết lập quy trình kiểm tra, giám sát tài chính định kỳ và đột xuất, phối hợp với các đơn vị kiểm toán độc lập để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Tài chính - Kế toán, Ban Kiểm tra nội bộ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và lãnh đạo các trường cao đẳng nghề công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý tài chính hiệu quả, từ đó áp dụng vào quản lý tài chính tại đơn vị mình nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

  2. Cán bộ quản lý tài chính và kế toán trong các đơn vị sự nghiệp công lập: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về cơ chế tự chủ tài chính, quy trình quản lý tài chính và các kỹ thuật phân tích tài chính, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu về quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và tài chính: Giúp đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại các trường cao đẳng nghề, từ đó xây dựng chính sách, hướng dẫn phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính tại các trường cao đẳng nghề công lập có điểm gì đặc biệt?
    Quản lý tài chính tại các trường cao đẳng nghề công lập phải đảm bảo sự cân đối giữa nguồn thu từ ngân sách nhà nước và các nguồn thu ngoài ngân sách, đồng thời thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo quy định pháp luật. Ví dụ, trường phải lập dự toán thu chi sát thực tế và kiểm soát chặt chẽ các khoản chi để đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn lực.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến công tác quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên?
    Các yếu tố vĩ mô như chính sách pháp luật và tình hình kinh tế xã hội, cùng với các yếu tố vi mô như chiến lược phát triển nhà trường, quy mô đào tạo, trình độ quản lý và tổ chức bộ máy quản lý tài chính là những nhân tố chính ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính tại trường.

  3. Tại sao việc đa dạng hóa nguồn thu lại quan trọng đối với các trường cao đẳng nghề?
    Đa dạng hóa nguồn thu giúp giảm sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước và học phí, tăng tính chủ động tài chính, từ đó nâng cao khả năng đầu tư phát triển cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đào tạo và cải thiện đời sống cán bộ, giảng viên.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong các trường cao đẳng nghề?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ quản lý tài chính, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ hợp lý, kiểm tra, giám sát thường xuyên và minh bạch trong quản lý tài chính.

  5. Cơ chế tự chủ tài chính ảnh hưởng thế nào đến hoạt động của các trường cao đẳng nghề?
    Cơ chế tự chủ tài chính tạo điều kiện cho các trường chủ động trong việc huy động và sử dụng nguồn lực tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động, đồng thời chịu trách nhiệm về các quyết định tài chính, góp phần thúc đẩy đổi mới và phát triển bền vững.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên trong giai đoạn 2020-2022, chỉ ra các hạn chế như cơ cấu nguồn thu và chi chưa hợp lý, mức độ tự chủ tài chính còn thấp và trình độ quản lý tài chính chưa đồng bộ.
  • Đã xác định các yếu tố vĩ mô và vi mô ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính, trong đó chính sách pháp luật và trình độ quản lý là những nhân tố quan trọng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như tăng cường lập kế hoạch tài chính, đa dạng hóa nguồn thu, cơ cấu lại chi tiêu, nâng cao năng lực quản lý và kiểm soát tài chính nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường.
  • Nghiên cứu có giá trị ứng dụng thực tiễn cao, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong các trường cao đẳng nghề công lập và các đơn vị sự nghiệp công lập tương tự.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp để đảm bảo sự phát triển bền vững của Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phát triển bền vững cho đơn vị sự nghiệp công lập của bạn!