Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài chính trong các bệnh viện công là một lĩnh vực quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và chất lượng dịch vụ y tế. Tại Việt Nam, bệnh viện công đóng vai trò xương sống trong hệ thống y tế, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho phần lớn dân số, đặc biệt là các đối tượng chính sách và người nghèo. Bệnh viện 19-8 Bộ Công An, với quy mô 600 giường bệnh và gần 1000 cán bộ nhân viên, là một trong những bệnh viện đa khoa hạng I, đầu ngành của Y tế Công an nhân dân, có vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe cán bộ chiến sĩ và nhân dân trên địa bàn Hà Nội.

Nghiên cứu tập trung vào thực trạng quản lý tài chính tại Bệnh viện 19-8 trong giai đoạn từ năm 2013 đến nay, nhằm đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính cho giai đoạn đến năm 2020. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích các nguồn thu, chi, quy trình lập dự toán, thực hiện dự toán, quyết toán và kiểm tra tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính, đảm bảo cân đối thu chi, đồng thời đáp ứng yêu cầu phát triển bệnh viện và công bằng y tế.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế tài chính công, thúc đẩy tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, tăng cường hiệu quả quản lý tài chính, giảm thiểu lãng phí và thất thoát nguồn lực. Qua đó, bệnh viện có thể phát triển bền vững, nâng cao uy tín và đáp ứng tốt hơn nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng đa dạng của người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính công và quản lý tài chính bệnh viện công, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý tài chính công: Quản lý tài chính công là quá trình sử dụng các công cụ, phương pháp nhằm điều khiển hoạt động tài chính của các đơn vị công lập, đảm bảo hiệu quả, công bằng và tuân thủ pháp luật. Các phương pháp quản lý bao gồm tổ chức, hành chính và kinh tế, kết hợp với các công cụ pháp luật, chính sách tài chính, thanh tra, kiểm tra.

  • Lý thuyết quản lý tài chính bệnh viện công: Quản lý tài chính bệnh viện công là quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, quyết toán và kiểm tra các nguồn thu, chi nhằm đảm bảo hoạt động khám chữa bệnh, đào tạo và nghiên cứu khoa học. Mục tiêu là cân đối thu chi, nâng cao chất lượng dịch vụ, đảm bảo công bằng y tế và phát triển bền vững bệnh viện.

Các khái niệm chính bao gồm: nguồn thu ngân sách nhà nước, viện phí, bảo hiểm y tế, dự toán thu chi, quyết toán tài chính, kiểm tra tài chính, nguyên tắc tự chủ tài chính, công bằng y tế và hiệu quả tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng, bao gồm:

  • Thu thập dữ liệu: Số liệu tài chính từ năm 2013 đến 2015 của Bệnh viện 19-8, bao gồm dự toán thu chi, thực hiện thu chi, quyết toán và báo cáo tài chính; các văn bản pháp lý liên quan; ý kiến chuyên gia và cán bộ quản lý bệnh viện.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng kỹ thuật thống kê mô tả, phân tích tỷ trọng các nguồn thu, chi; so sánh dự toán và thực hiện; đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính. Các biểu đồ, bảng biểu được sử dụng để minh họa kết quả.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn toàn bộ số liệu tài chính của bệnh viện trong giai đoạn nghiên cứu nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2013-2015, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn đến năm 2020.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và phù hợp với đặc thù quản lý tài chính bệnh viện công trong bối cảnh chuyển đổi cơ chế tài chính công tại Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn thu chủ yếu từ ngân sách nhà nước chiếm 61,7% tổng chi tiêu
    Số liệu cho thấy ngân sách nhà nước là nguồn tài chính quan trọng nhất, đảm bảo các khoản chi lương, phụ cấp và mua sắm tài sản cố định. Tuy nhiên, nguồn này chỉ đáp ứng khoảng 30-50% nhu cầu chi tiêu tối thiểu của bệnh viện, tạo áp lực lớn cho việc cân đối thu chi.

  2. Nguồn thu từ viện phí và bảo hiểm y tế chiếm khoảng 20-30% tổng chi tiêu
    Viện phí và bảo hiểm y tế là nguồn thu quan trọng bổ sung cho ngân sách, tuy nhiên, mức thu viện phí còn hạn chế do quy định pháp luật và khả năng chi trả của người dân. Bảo hiểm y tế chủ yếu áp dụng cho công nhân viên chức nhà nước, chưa phổ biến rộng rãi.

  3. Chi tiêu tập trung vào nhóm chi nghiệp vụ chuyên môn chiếm 50% tổng kinh phí
    Đây là nhóm chi quan trọng nhất, bao gồm chi mua vật tư y tế, thuốc men, trang thiết bị kỹ thuật. Việc quản lý nhóm chi này đòi hỏi sự chặt chẽ để tránh lãng phí, đồng thời đảm bảo chất lượng điều trị.

  4. Cơ cấu tổ chức và nhân sự phòng Tài chính - Kế toán còn hạn chế về chuyên môn và số lượng
    Phòng tài chính kế toán có 30 cán bộ, trong đó đa số là nữ, trình độ thạc sĩ chỉ có 1 người, phần lớn là cử nhân và cao đẳng. Tình trạng nghỉ thai sản, nghỉ ốm ảnh hưởng đến công việc, trong khi quy mô và phức tạp công tác tài chính ngày càng tăng.

Thảo luận kết quả

Việc phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước khiến bệnh viện gặp khó khăn trong việc chủ động tài chính, đặc biệt khi nguồn ngân sách không tăng tương ứng với nhu cầu phát triển và chi phí ngày càng cao do áp dụng công nghệ y học hiện đại. Nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế tuy có tăng nhưng chưa đủ bù đắp chi phí, do đó bệnh viện phải đa dạng hóa các nguồn thu qua xã hội hóa dịch vụ y tế.

Chi tiêu tập trung vào nhóm nghiệp vụ chuyên môn phản ánh đúng đặc thù bệnh viện công, tuy nhiên, việc quản lý chi tiêu chưa thực sự hiệu quả có thể dẫn đến lãng phí, ảnh hưởng đến cân đối tài chính. Cơ cấu nhân sự phòng tài chính kế toán còn yếu về chuyên môn và số lượng là một trong những nguyên nhân hạn chế hiệu quả quản lý tài chính.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành y tế công lập, các vấn đề về cân đối thu chi, quản lý chi tiêu và năng lực nhân sự là những thách thức phổ biến. Việc áp dụng các giải pháp quản lý tài chính hiện đại, nâng cao năng lực cán bộ và hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính bệnh viện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng nguồn thu theo năm, bảng so sánh dự toán và thực hiện thu chi, biểu đồ cơ cấu chi tiêu theo nhóm chi để minh họa rõ nét các vấn đề nêu trên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đa dạng hóa nguồn thu hợp pháp
    Đẩy mạnh xã hội hóa các dịch vụ y tế, phát triển các dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu, hợp tác liên doanh, liên kết với các tổ chức trong và ngoài nước nhằm tăng nguồn thu ngoài ngân sách. Thời gian thực hiện: 2017-2020. Chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với Bộ Công an và các đối tác.

  2. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch tài chính và dự toán thu chi
    Xây dựng kế hoạch tài chính chi tiết, sát thực tế, dự báo chính xác nguồn thu và nhu cầu chi tiêu, đảm bảo cân đối thu chi và hiệu quả sử dụng nguồn lực. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp các phòng ban liên quan.

  3. Nâng cao năng lực quản lý tài chính và chuyên môn cho cán bộ phòng Tài chính - Kế toán
    Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ tài chính, kế toán, quản lý chi tiêu, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính. Thời gian: 2017-2019. Chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và đánh giá tài chính
    Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ và đột xuất, đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, lãng phí. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Phòng Tài chính - Kế toán, Ban Kiểm tra nội bộ.

  5. Hoàn thiện quy chế chi tiêu nội bộ và áp dụng hạch toán chi phí bệnh viện
    Cập nhật, điều chỉnh quy chế chi tiêu phù hợp với thực tế, minh bạch các khoản chi, từng bước áp dụng hạch toán chi phí để quản lý hiệu quả hơn. Thời gian: 2017-2018. Chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện, Phòng Tài chính - Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc và các phòng ban quản lý bệnh viện công
    Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững bệnh viện.

  2. Cán bộ phòng Tài chính - Kế toán các bệnh viện công
    Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quản lý tài chính bệnh viện, kỹ năng lập dự toán, quyết toán và kiểm tra tài chính, nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Các nhà hoạch định chính sách y tế và tài chính công
    Tham khảo để xây dựng chính sách phù hợp, hỗ trợ các bệnh viện công trong việc tự chủ tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng, Quản lý y tế
    Là tài liệu tham khảo học thuật, giúp hiểu rõ các vấn đề thực tiễn và lý luận về quản lý tài chính trong bệnh viện công tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính bệnh viện công khác gì so với doanh nghiệp?
    Bệnh viện công không đặt mục tiêu lợi nhuận mà hướng tới công bằng y tế và hiệu quả sử dụng nguồn lực công, trong khi doanh nghiệp tập trung tối đa hóa lợi nhuận. Ví dụ, bệnh viện phải cân đối thu chi trong khuôn khổ ngân sách nhà nước và các nguồn thu hợp pháp.

  2. Nguồn thu chính của Bệnh viện 19-8 là gì?
    Ngân sách nhà nước chiếm khoảng 61,7% tổng chi tiêu, còn lại là viện phí, bảo hiểm y tế và các nguồn thu khác như xã hội hóa dịch vụ. Điều này phản ánh sự phụ thuộc lớn vào ngân sách công.

  3. Tại sao việc lập dự toán thu chi lại quan trọng?
    Lập dự toán giúp bệnh viện dự báo chính xác nguồn thu và nhu cầu chi tiêu, từ đó phân bổ nguồn lực hợp lý, tránh lãng phí và đảm bảo hoạt động liên tục. Ví dụ, dự toán chi cho thuốc men, trang thiết bị phải sát với thực tế nhu cầu.

  4. Những khó khăn chính trong quản lý tài chính tại Bệnh viện 19-8 là gì?
    Bao gồm hạn chế về nguồn thu tự chủ, năng lực nhân sự phòng tài chính kế toán còn yếu, quy chế chi tiêu chưa hoàn thiện và áp lực chi tiêu ngày càng tăng do áp dụng công nghệ y tế hiện đại.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính bệnh viện?
    Đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy chế chi tiêu, tăng cường kiểm tra, thanh tra tài chính và áp dụng hạch toán chi phí bệnh viện là những giải pháp thiết thực đã được đề xuất.

Kết luận

  • Bệnh viện 19-8 là bệnh viện công lập đa khoa hạng I, có vai trò quan trọng trong hệ thống y tế công an và quốc gia, với quy mô 600 giường và gần 1000 cán bộ nhân viên.

  • Quản lý tài chính bệnh viện hiện phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước (61,7%) và nguồn thu viện phí, bảo hiểm y tế (20-30%), trong khi chi tiêu tập trung vào nhóm nghiệp vụ chuyên môn (50%).

  • Cơ cấu nhân sự phòng Tài chính - Kế toán còn hạn chế về số lượng và trình độ chuyên môn, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.

  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện quy chế chi tiêu và tăng cường kiểm tra, đánh giá tài chính.

  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2017-2020, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách và nâng cao năng lực quản lý tài chính bệnh viện.

Call-to-action: Ban Giám đốc và các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp, đồng thời tăng cường đào tạo, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần phát triển bền vững Bệnh viện 19-8 Bộ Công An.