Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành y tế đóng vai trò quan trọng trong hệ thống kinh tế quốc dân và phúc lợi xã hội, công tác quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ngày càng được chú trọng. Trung tâm Y tế huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk, là một đơn vị sự nghiệp y tế công lập có thu, hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính từ năm 2012, với mục tiêu tự bảo đảm chi thường xuyên vào năm 2025. Giai đoạn nghiên cứu tập trung từ năm 2018 đến 2020, nhằm đánh giá thực trạng quản lý tài chính và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này trong giai đoạn 2021-2025.

Việc quản lý tài chính hiệu quả tại Trung tâm Y tế huyện Krông Búk không chỉ giúp đảm bảo cân đối thu chi, mà còn góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng đa dạng của người dân địa phương. Theo báo cáo tài chính giai đoạn 2018-2020, nguồn thu chủ yếu của Trung tâm đến từ ngân sách nhà nước, viện phí và các dịch vụ y tế khác, trong khi các khoản chi tập trung vào chi thường xuyên và đầu tư phát triển cơ sở vật chất. Nghiên cứu nhằm làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm tăng cường tính minh bạch, hiệu quả và khả năng tự chủ tài chính của đơn vị.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính công và mô hình quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài chính công: Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc tạo lập và sử dụng các quỹ tài chính công nhằm đạt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời đảm bảo công bằng và hiệu quả trong cung cấp dịch vụ công.

  • Mô hình cơ chế tự chủ tài chính: Tập trung vào quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của đơn vị sự nghiệp y tế trong việc tạo lập và sử dụng nguồn tài chính, bao gồm tự chủ về thu, chi, đầu tư và quản lý nguồn lực.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: đơn vị sự nghiệp y tế công lập, cơ chế tự chủ tài chính, quản lý thu chi, dự toán ngân sách, kiểm soát nội bộ và hạch toán kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp định tính, với nguồn dữ liệu chính là số liệu tài chính thu thập từ phòng Tài chính Kế toán Trung tâm Y tế huyện Krông Búk trong giai đoạn 2018-2020. Cỡ mẫu bao gồm toàn bộ báo cáo tài chính, bảng cân đối kế toán, báo cáo thu chi, dự toán ngân sách và quy chế chi tiêu nội bộ.

Phương pháp phân tích gồm:

  • Thống kê mô tả: Sử dụng các chỉ tiêu tổng hợp như số tuyệt đối, tỷ lệ phần trăm để mô tả thực trạng thu chi tài chính.

  • So sánh định lượng: Đánh giá sự biến động và hiệu quả quản lý tài chính qua các năm.

  • Phân tích nội dung: Đánh giá các quy trình, chính sách và công tác kiểm soát nội bộ.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2021, bao gồm thu thập số liệu, phân tích, đánh giá và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn thu tài chính tăng trưởng ổn định: Tổng nguồn thu của Trung tâm trong giai đoạn 2018-2020 tăng khoảng 12% mỗi năm, trong đó nguồn thu từ viện phí chiếm khoảng 45% tổng thu, thể hiện sự gia tăng khả năng tự chủ tài chính.

  2. Chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn: Khoảng 70% tổng chi là chi thường xuyên, bao gồm tiền lương, chi hoạt động chuyên môn và quản lý. Chi đầu tư phát triển chiếm khoảng 20%, còn lại là các khoản chi khác.

  3. Tồn tại hạn chế trong quản lý dự toán và kiểm soát chi tiêu: Tỷ lệ sai sót trong hồ sơ quyết toán chiếm khoảng 5%, chủ yếu do chưa tuân thủ đầy đủ quy chế chi tiêu nội bộ và quy trình kiểm soát nội bộ chưa chặt chẽ.

  4. Khả năng cân đối thu chi còn hạn chế: Mặc dù nguồn thu tăng, nhưng tỷ lệ cân đối thu chi chỉ đạt khoảng 85%, gây áp lực lên nguồn ngân sách nhà nước hỗ trợ và ảnh hưởng đến khả năng đầu tư phát triển.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do Trung tâm mới trong giai đoạn chuyển đổi sang cơ chế tự chủ tài chính, nên công tác lập kế hoạch dự toán và kiểm soát chi tiêu chưa đồng bộ và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban. So sánh với các nghiên cứu tại Bệnh viện Bạch Mai và Trung tâm Y tế huyện Ea Kar cho thấy, các đơn vị có hệ thống kiểm soát nội bộ và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính sẽ đạt hiệu quả cao hơn.

Việc chiếm tỷ trọng lớn của chi thường xuyên phản ánh đặc thù của đơn vị sự nghiệp y tế công lập, tuy nhiên cần có cơ chế điều chỉnh để tăng cường đầu tư phát triển, nâng cao chất lượng dịch vụ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ trọng các khoản thu chi qua các năm và bảng tổng hợp các sai sót trong hồ sơ quyết toán để minh họa cho các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập kế hoạch và dự toán tài chính: Áp dụng phần mềm quản lý tài chính hiện đại, đào tạo cán bộ kế toán và quản lý để nâng cao chất lượng dự toán, đảm bảo dự toán sát thực tế và khả năng cân đối thu chi. Thời gian thực hiện: 2022-2023. Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Tài chính Kế toán.

  2. Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ và quy chế chi tiêu: Xây dựng và cập nhật quy chế chi tiêu nội bộ phù hợp với cơ chế tự chủ, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện để giảm thiểu sai sót và thất thoát. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Ban Kiểm soát nội bộ và phòng Tài chính.

  3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Triển khai phần mềm quản lý bệnh viện tích hợp quản lý tài chính, thu viện phí và báo cáo tự động nhằm nâng cao hiệu quả và minh bạch. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp phòng CNTT.

  4. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính công, kế toán hành chính sự nghiệp và kỹ năng kiểm soát nội bộ. Thời gian: 2022-2023. Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Tổ chức Hành chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các Trung tâm Y tế và bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp quản lý tài chính trong cơ chế tự chủ, từ đó áp dụng hiệu quả tại đơn vị mình.

  2. Cán bộ phòng Tài chính Kế toán trong ngành y tế: Nâng cao kiến thức về quản lý thu chi, lập dự toán và kiểm soát nội bộ, cải thiện công tác kế toán hành chính sự nghiệp.

  3. Nhà quản lý và hoạch định chính sách y tế: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực tiễn để xây dựng chính sách tài chính phù hợp với đặc thù đơn vị sự nghiệp y tế công lập.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản lý kinh tế và Quản lý y tế: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn quản lý tài chính trong lĩnh vực y tế công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cơ chế tự chủ tài chính ảnh hưởng thế nào đến hoạt động của Trung tâm Y tế?
    Cơ chế tự chủ tài chính giúp Trung tâm chủ động trong việc tạo lập và sử dụng nguồn thu, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đồng thời tăng cường trách nhiệm trong chi tiêu, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ y tế.

  2. Nguồn thu chính của Trung tâm Y tế huyện Krông Búk là gì?
    Nguồn thu chính gồm ngân sách nhà nước cấp, viện phí và các dịch vụ y tế khác, trong đó viện phí chiếm khoảng 45% tổng thu, phản ánh sự đa dạng hóa nguồn thu theo cơ chế tự chủ.

  3. Những khó khăn phổ biến trong quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập?
    Khó khăn gồm việc lập dự toán chưa sát thực tế, kiểm soát chi tiêu chưa chặt chẽ, sai sót trong hồ sơ quyết toán và áp lực cân đối thu chi do nguồn ngân sách hạn chế.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Trung tâm?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy chế chi tiêu, ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả nhằm đảm bảo minh bạch và tiết kiệm.

  5. Vai trò của kiểm soát nội bộ trong quản lý tài chính là gì?
    Kiểm soát nội bộ giúp phòng ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời các rủi ro tài chính, đảm bảo tuân thủ pháp luật, nâng cao độ tin cậy của báo cáo tài chính và hiệu quả hoạt động của đơn vị.

Kết luận

  • Trung tâm Y tế huyện Krông Búk đã đạt được sự tăng trưởng ổn định về nguồn thu tài chính trong giai đoạn 2018-2020, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các hạn chế trong quản lý dự toán và kiểm soát chi tiêu.
  • Việc chiếm tỷ trọng lớn của chi thường xuyên và áp lực cân đối thu chi đặt ra yêu cầu nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và tăng cường đầu tư phát triển.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện quy trình lập kế hoạch, kiểm soát nội bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao năng lực cán bộ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Trung tâm Y tế huyện Krông Búk, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các đơn vị sự nghiệp y tế công lập khác.
  • Đề nghị các cấp quản lý và đơn vị liên quan triển khai thực hiện các giải pháp trong giai đoạn 2021-2025 để đạt mục tiêu tự chủ tài chính và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Quý độc giả và các nhà quản lý y tế được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và giải pháp trong luận văn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại đơn vị mình.