Tổng quan nghiên cứu

Tình trạng nghèo đói là một vấn đề kinh tế - xã hội toàn cầu, ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển bền vững của các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển như Việt Nam. Thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam, với vai trò trung tâm tỉnh lỵ và động lực phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đã có nhiều nỗ lực trong công tác giảm nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo tại Tam Kỳ đã giảm từ 6,33% năm 2011 xuống còn 1,71% năm 2015 theo tiêu chí mới giai đoạn 2016-2020. Tuy nhiên, công tác giảm nghèo vẫn còn nhiều hạn chế như sự thiếu đồng bộ trong lãnh đạo, nguồn lực đầu tư hạn chế, chính sách hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả và công tác tuyên truyền chưa đa dạng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo tại Tam Kỳ trong giai đoạn 2011-2016, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo phù hợp với điều kiện thực tế địa phương. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung: cơ sở lý luận về quản lý nhà nước giảm nghèo, thực trạng triển khai chính sách, nguồn lực, tổ chức bộ máy, kiểm tra giám sát và xử lý vi phạm trong công tác giảm nghèo. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các xã, phường có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất tại Tam Kỳ, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo thống kê, khảo sát thực địa và phỏng vấn cán bộ công chức làm công tác giảm nghèo.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại Tam Kỳ và các địa phương tương tự. Các chỉ số như tỷ lệ hộ nghèo giảm 4,62% trong 5 năm và sự thay đổi trong chuẩn nghèo đa chiều được xem là các metrics quan trọng đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý nhà nước và lý thuyết nghèo đa chiều. Lý thuyết quản lý nhà nước nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và xử lý vi phạm nhằm đạt mục tiêu xã hội. Lý thuyết nghèo đa chiều mở rộng khái niệm nghèo không chỉ dựa trên thu nhập mà còn bao gồm các khía cạnh về y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, vệ sinh và tiếp cận thông tin.

Mô hình nghiên cứu tập trung vào các khái niệm chính: chuẩn nghèo đa chiều, quản lý nhà nước về giảm nghèo, nguồn lực giảm nghèo, tổ chức bộ máy quản lý và kiểm tra giám sát. Chuẩn nghèo đa chiều tại Việt Nam được xác định dựa trên thu nhập và mức độ thiếu hụt tiếp cận 10 chỉ số dịch vụ xã hội cơ bản, trong đó hộ nghèo thành thị có thu nhập dưới 900.000 đồng/người/tháng hoặc thiếu hụt từ 3 chỉ số trở lên.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu bao gồm số liệu thứ cấp từ niên giám thống kê thành phố Tam Kỳ, các báo cáo của phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, đề án chính sách giảm nghèo bền vững tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2017-2020, các văn bản pháp luật liên quan và tài liệu khoa học. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 50 hộ nghèo tại xã Tam Thăng, Tam Phú và phường An Phú, cùng 50 cán bộ công chức làm công tác giảm nghèo tại Tam Kỳ.

Phương pháp chọn mẫu là ngẫu nhiên đơn giản nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu. Thời gian thu thập dữ liệu từ 15/12/2017 đến 25/12/2017. Công cụ khảo sát là phiếu điều tra với hơn 30 câu hỏi, được thiết kế dựa trên cơ sở lý thuyết và văn bản pháp luật, đồng thời được hoàn thiện qua ý kiến chuyên gia.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS và Microsoft Excel với phương pháp thống kê mô tả và phân tích hệ thống. Các bảng biểu và biểu đồ được xây dựng để minh họa tình hình nghèo, nguồn lực, tổ chức bộ máy và hiệu quả công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo tại Tam Kỳ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt: Tỷ lệ hộ nghèo tại Tam Kỳ giảm từ 6,33% năm 2011 xuống còn 1,71% năm 2015, tương đương mức giảm khoảng 73%. Đây là kết quả tích cực của các chính sách giảm nghèo và sự phối hợp của cộng đồng.

  2. Nguồn lực đầu tư còn hạn chế: Nguồn ngân sách phục vụ công tác giảm nghèo giai đoạn 2011-2015 chưa đáp ứng đủ nhu cầu, với mức đầu tư thấp so với yêu cầu thực tế. Việc phân bổ nguồn lực chưa hợp lý, dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn chưa cao.

  3. Tổ chức bộ máy còn bất cập: Bộ máy quản lý giảm nghèo tại các cấp chưa thực sự tinh gọn và hiệu quả. Đội ngũ cán bộ công chức làm công tác giảm nghèo có trình độ và năng lực chưa đồng đều, ảnh hưởng đến chất lượng triển khai chính sách.

  4. Kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm chưa chặt chẽ: Công tác thanh tra, kiểm tra còn hạn chế, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm trong sử dụng nguồn vốn giảm nghèo, dẫn đến tình trạng tham nhũng, lãng phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ điều kiện tự nhiên khó khăn, đặc biệt là vị trí địa lý và khí hậu của Tam Kỳ, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nguồn lực và phát triển sản xuất của người nghèo. So với các địa phương như huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) hay tỉnh Hải Dương, Tam Kỳ cần tăng cường hơn nữa công tác tổ chức bộ máy và nâng cao năng lực cán bộ.

Việc áp dụng chuẩn nghèo đa chiều mới tạo ra thách thức trong công tác điều tra và nhận thức của cán bộ, người dân, đòi hỏi công tác tuyên truyền và đào tạo phải được đẩy mạnh. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ hộ nghèo theo từng năm và phân bố nguồn vốn đầu tư sẽ giúp minh họa rõ hơn về xu hướng và hiệu quả công tác giảm nghèo.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo ngành và các nghiên cứu trước đây, đồng thời nhấn mạnh vai trò quan trọng của quản lý nhà nước trong việc tạo môi trường thuận lợi cho người nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản và phát triển sinh kế bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền và phổ biến chính sách: Đẩy mạnh truyền thông đa dạng, nâng cao nhận thức của người nghèo và cán bộ về chuẩn nghèo đa chiều và các chính sách giảm nghèo. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do UBND thành phố phối hợp với các tổ chức xã hội thực hiện.

  2. Tăng cường đầu tư và phân bổ nguồn lực hợp lý: Tăng ngân sách cho công tác giảm nghèo, ưu tiên các dự án phát triển sản xuất, đào tạo nghề và hỗ trợ tiếp cận dịch vụ xã hội. Thực hiện theo kế hoạch 5 năm, do Sở Tài chính và Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì.

  3. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao năng lực cán bộ: Kiện toàn Ban chỉ đạo giảm nghèo các cấp, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng chuyên môn và nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác giảm nghèo, đặc biệt ở cấp xã, phường. Thời gian triển khai liên tục, do UBND thành phố và các cơ quan liên quan đảm nhiệm.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm các vi phạm trong sử dụng nguồn vốn giảm nghèo để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Thực hiện thường xuyên, do Thanh tra thành phố phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện.

  5. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng và người nghèo: Tạo điều kiện để người nghèo tham gia vào quá trình lập kế hoạch, giám sát và đánh giá các chương trình giảm nghèo nhằm nâng cao tính chủ động và bền vững. Thời gian thực hiện liên tục, do các tổ chức chính trị - xã hội và UBND các xã, phường phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp quản lý nhà nước về giảm nghèo, từ đó nâng cao hiệu quả công tác tại địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành quản lý kinh tế, chính sách công: Cung cấp tài liệu tham khảo khoa học về quản lý nhà nước trong lĩnh vực giảm nghèo, đặc biệt là áp dụng chuẩn nghèo đa chiều.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức xã hội: Hỗ trợ xây dựng chương trình, dự án giảm nghèo phù hợp với điều kiện thực tế, tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương.

  4. Người làm công tác phát triển cộng đồng và cán bộ xã, phường: Nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hiện các chính sách giảm nghèo, tổ chức triển khai các hoạt động hỗ trợ người nghèo hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuẩn nghèo đa chiều là gì và tại sao lại quan trọng?
    Chuẩn nghèo đa chiều kết hợp tiêu chí thu nhập và mức độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, vệ sinh và thông tin. Điều này giúp đánh giá chính xác hơn tình trạng nghèo, từ đó xây dựng chính sách giảm nghèo hiệu quả và toàn diện hơn.

  2. Tại sao công tác giảm nghèo tại Tam Kỳ còn gặp nhiều khó khăn?
    Nguyên nhân chính gồm điều kiện tự nhiên khó khăn, nguồn lực đầu tư hạn chế, tổ chức bộ máy chưa tinh gọn, năng lực cán bộ chưa đồng đều và công tác kiểm tra giám sát chưa chặt chẽ. Ngoài ra, nhận thức của người nghèo và cán bộ về chuẩn nghèo đa chiều còn hạn chế.

  3. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng trong bao lâu để thấy hiệu quả?
    Các giải pháp như tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ và hoàn thiện tổ chức bộ máy cần thực hiện liên tục trong 1-5 năm. Đầu tư nguồn lực và kiểm tra giám sát cần được duy trì thường xuyên để đảm bảo hiệu quả bền vững.

  4. Vai trò của người nghèo trong công tác giảm nghèo là gì?
    Người nghèo cần được tham gia vào quá trình lập kế hoạch, triển khai và giám sát các chương trình giảm nghèo để nâng cao tính chủ động, tự lực và bền vững trong việc thoát nghèo.

  5. Làm thế nào để nâng cao năng lực cán bộ làm công tác giảm nghèo?
    Cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ và nâng cao nhận thức về chính sách giảm nghèo đa chiều. Đồng thời, tạo môi trường làm việc tích cực, khuyến khích sáng tạo và trách nhiệm trong công tác.

Kết luận

  • Đã có sự giảm đáng kể tỷ lệ hộ nghèo tại Tam Kỳ từ 6,33% năm 2011 xuống còn 1,71% năm 2015, thể hiện hiệu quả bước đầu của công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo.
  • Công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo còn tồn tại hạn chế về nguồn lực, tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ và kiểm tra giám sát.
  • Chuẩn nghèo đa chiều được áp dụng tạo ra thách thức mới trong công tác điều tra và nhận thức, đòi hỏi sự đổi mới trong quản lý và tuyên truyền.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện tổ chức bộ máy, tăng cường kiểm tra giám sát và khuyến khích sự tham gia của người nghèo.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cấp chính quyền Tam Kỳ và các địa phương tương tự có thể hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo trong giai đoạn tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển của địa phương.