Tổng quan nghiên cứu

Giảm nghèo bền vững là một trong những mục tiêu chiến lược quan trọng của Đảng và Nhà nước Việt Nam nhằm đảm bảo công bằng xã hội và phát triển kinh tế bền vững. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ người nghèo theo chuẩn nghèo quốc gia đã giảm từ 20,8% năm 2010 xuống còn 6,8% năm 2020. Tuy nhiên, tại huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, với đặc điểm là huyện miền núi, dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, thu nhập chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao và cuộc sống người dân còn nhiều khó khăn. Điều kiện cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật còn thiếu thốn, trình độ nhận thức của người dân hạn chế, khiến công tác giảm nghèo bền vững gặp nhiều thách thức.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Đất Đỏ trong giai đoạn 2020-2022, khảo sát số liệu sơ cấp năm 2023 nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố tác động và đề xuất các giải pháp thiết thực phù hợp với điều kiện địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chính quyền địa phương nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ổn định đời sống người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, bao gồm:

  • Khái niệm nghèo và giảm nghèo bền vững: Nghèo được hiểu là tình trạng thiếu hụt các nhu cầu cơ bản về vật chất và dịch vụ xã hội, trong đó giảm nghèo bền vững là việc duy trì lâu dài kết quả giảm nghèo, hạn chế tái nghèo. Chuẩn nghèo đa chiều được áp dụng để đánh giá mức độ thiếu hụt về thu nhập và tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch.

  • Vai trò của Nhà nước trong giảm nghèo bền vững: Nhà nước là chủ thể hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và điều chỉnh các chương trình giảm nghèo. Vai trò này bao gồm xây dựng kế hoạch, phân bổ nguồn lực, tổ chức bộ máy quản lý, và tạo điều kiện cho người nghèo tiếp cận các dịch vụ và cơ hội phát triển.

  • Nguyên tắc quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững: Bao gồm đầu tư hạ tầng, phát triển kinh tế địa phương, hỗ trợ tín dụng, giáo dục, y tế, tạo việc làm, phân loại đối tượng để áp dụng chính sách phù hợp, và tăng cường sự tham gia của cộng đồng.

  • Mô hình phân cấp quản lý nhà nước: Từ Trung ương đến cấp huyện, xã, với Ban Chỉ đạo giảm nghèo các cấp chịu trách nhiệm điều phối, tổ chức thực hiện và giám sát chương trình.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp thu thập từ các báo cáo, thống kê của huyện Đất Đỏ giai đoạn 2020-2022 và dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát thực địa năm 2023 với cỡ mẫu khoảng 300 hộ nghèo, cán bộ quản lý và các bên liên quan.

  • Phương pháp chọn mẫu: Áp dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng để đảm bảo đại diện cho các nhóm dân cư khác nhau trên địa bàn huyện.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định lượng với các chỉ số thống kê mô tả, phân tích so sánh tỷ lệ hộ nghèo, hiệu quả các chính sách hỗ trợ; phân tích định tính qua phỏng vấn sâu để làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2023; khảo sát sơ cấp và phỏng vấn từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2023; phân tích và hoàn thiện luận văn từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về giảm nghèo tại huyện Đất Đỏ còn nhiều hạn chế: Ban Chỉ đạo giảm nghèo huyện được thành lập và kiện toàn, nhưng cơ cấu cán bộ thực hiện công tác giảm nghèo còn thiếu về số lượng và chưa đồng đều về trình độ chuyên môn. Qua khảo sát, chỉ khoảng 65% cán bộ được đào tạo bài bản về lĩnh vực này.

  2. Hiệu quả công tác tuyên truyền và phổ biến chính sách giảm nghèo chưa đạt yêu cầu: Tỷ lệ hộ nghèo được tiếp cận đầy đủ thông tin về các chương trình giảm nghèo chỉ đạt khoảng 70%, dẫn đến việc người dân chưa chủ động tham gia các hoạt động hỗ trợ.

  3. Chính sách hỗ trợ về y tế, giáo dục và tín dụng ưu đãi có tác động tích cực nhưng chưa đồng đều: Tỷ lệ hộ nghèo được hưởng chính sách bảo hiểm y tế đạt 85% trong giai đoạn 2020-2022; số lao động nghèo được đào tạo nghề chiếm khoảng 40%, trong khi tỷ lệ vay vốn tín dụng ưu đãi chỉ đạt 55%, thấp hơn so với các huyện lân cận.

  4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về giảm nghèo gồm năng lực tổ chức, nhận thức của người dân và điều kiện tự nhiên: Địa hình phức tạp, thiên tai thường xuyên, cùng với hạn chế về năng lực quản lý và phối hợp giữa các ngành làm giảm hiệu quả thực hiện chính sách. Ý thức vươn lên thoát nghèo của người dân còn hạn chế, khoảng 30% hộ nghèo có tâm lý trông chờ hỗ trợ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Đất Đỏ đã đạt được một số thành tựu nhất định, như tăng tỷ lệ tiếp cận dịch vụ y tế và giáo dục, giảm tỷ lệ hộ nghèo từ khoảng 12% năm 2020 xuống còn 8% năm 2022. Tuy nhiên, so với các huyện như Cẩm Mỹ (giảm 2,4%/năm) hay Châu Đức (tỷ lệ hộ nghèo còn 2,3% năm 2022), hiệu quả giảm nghèo tại Đất Đỏ còn thấp.

Nguyên nhân chủ yếu là do hạn chế trong tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ, cũng như công tác tuyên truyền chưa sâu rộng. Ngoài ra, điều kiện địa lý và thiên tai làm tăng rủi ro tái nghèo, đồng thời ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nguồn lực và dịch vụ xã hội. Các chính sách hỗ trợ chưa được phân bổ đồng đều và chưa thực sự gắn kết với nhu cầu thực tế của người nghèo.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ hộ nghèo qua các năm, bảng phân tích tỷ lệ tiếp cận các chính sách hỗ trợ, và biểu đồ thể hiện mức độ hài lòng của người dân với công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo. So sánh với các nghiên cứu ở các huyện khác cho thấy cần tăng cường đào tạo cán bộ, nâng cao nhận thức cộng đồng và cải thiện cơ sở hạ tầng để nâng cao hiệu quả giảm nghèo bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý nhà nước về giảm nghèo: Nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng quản lý và phối hợp liên ngành cho đội ngũ cán bộ từ huyện đến xã trong vòng 12 tháng tới, do UBND huyện chủ trì phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân về giảm nghèo bền vững: Sử dụng đa dạng các kênh truyền thông như đài phát thanh, truyền hình, mạng xã hội và tổ chức các buổi tập huấn tại cộng đồng nhằm tăng tỷ lệ tiếp cận thông tin lên trên 90% trong 2 năm tới, do Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện phối hợp với các đoàn thể thực hiện.

  3. Cải thiện chính sách hỗ trợ vay vốn tín dụng ưu đãi và đào tạo nghề: Mở rộng đối tượng thụ hưởng, đơn giản hóa thủ tục vay vốn, tăng cường hỗ trợ đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu thị trường lao động địa phương, nhằm nâng tỷ lệ vay vốn và đào tạo nghề lên trên 70% trong 3 năm tới, do Ngân hàng Chính sách xã hội và Trung tâm dạy nghề huyện phối hợp thực hiện.

  4. Phát triển cơ sở hạ tầng và giảm thiểu rủi ro thiên tai: Đầu tư nâng cấp giao thông nông thôn, hệ thống cấp nước sạch, đồng thời xây dựng các phương án phòng chống thiên tai nhằm giảm thiểu tác động đến sinh kế người dân, với mục tiêu hoàn thành các dự án trọng điểm trong 5 năm tới, do UBND huyện phối hợp với các sở ngành liên quan thực hiện.

  5. Tăng cường giám sát, kiểm tra và đánh giá hiệu quả các chương trình giảm nghèo: Thiết lập hệ thống giám sát minh bạch, công khai kết quả thực hiện, xử lý nghiêm các sai phạm nhằm đảm bảo nguồn lực được sử dụng hiệu quả, thực hiện thường xuyên hàng năm, do Ban Chỉ đạo giảm nghèo huyện chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp nâng cao hiểu biết về cơ chế, chính sách và thực tiễn quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, từ đó cải thiện hiệu quả công tác tại địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành quản lý kinh tế, phát triển xã hội: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn phong phú để phục vụ nghiên cứu, luận án và các đề tài liên quan đến giảm nghèo và phát triển bền vững.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức quốc tế hoạt động trong lĩnh vực giảm nghèo: Tham khảo để xây dựng các chương trình hỗ trợ phù hợp với đặc điểm địa phương, tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương.

  4. Lãnh đạo và cán bộ các đoàn thể chính trị - xã hội: Nắm bắt các giải pháp và kinh nghiệm thực tiễn để vận động, tuyên truyền và hỗ trợ người dân tham gia tích cực vào công tác giảm nghèo bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững là gì?
    Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững là hoạt động có tổ chức, có mục đích của các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương nhằm điều chỉnh, chỉ đạo và thực hiện các chính sách, chương trình giảm nghèo một cách hiệu quả và lâu dài.

  2. Tại sao giảm nghèo bền vững lại quan trọng đối với huyện Đất Đỏ?
    Vì huyện có nhiều hộ nghèo, điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, địa hình phức tạp và dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, nên giảm nghèo bền vững giúp nâng cao đời sống, ổn định xã hội và phát triển kinh tế địa phương.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo?
    Bao gồm năng lực tổ chức và quản lý của chính quyền địa phương, nhận thức và ý thức vươn lên của người dân, điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý, cũng như sự phối hợp giữa các ngành và các cấp chính quyền.

  4. Các chính sách hỗ trợ giảm nghèo hiện nay tập trung vào những lĩnh vực nào?
    Chính sách tập trung vào hỗ trợ y tế, giáo dục, đào tạo nghề, vay vốn tín dụng ưu đãi, phát triển sản xuất và cơ sở hạ tầng nhằm tạo điều kiện cho người nghèo tiếp cận các dịch vụ và nâng cao thu nhập.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo tại địa phương?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, đẩy mạnh tuyên truyền, cải thiện chính sách hỗ trợ, phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao nhận thức và ý thức tự lực của người dân, đồng thời tăng cường giám sát, kiểm tra và phối hợp liên ngành.

Kết luận

  • Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại huyện Đất Đỏ đã đạt được một số kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ và hiệu quả chính sách.
  • Các chính sách hỗ trợ y tế, giáo dục và tín dụng ưu đãi đã góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo từ khoảng 12% năm 2020 xuống còn 8% năm 2022.
  • Yếu tố địa lý, thiên tai, năng lực quản lý và nhận thức người dân là những thách thức lớn ảnh hưởng đến hiệu quả giảm nghèo bền vững.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, nâng cao tuyên truyền, cải thiện chính sách hỗ trợ, phát triển hạ tầng và tăng cường giám sát thực hiện.
  • Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ và triển khai các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trong giai đoạn 2023-2025 và những năm tiếp theo.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng huyện Đất Đỏ phát triển bền vững, giảm nghèo hiệu quả và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân!