Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, báo chí và truyền thông giữ vai trò then chốt trong việc định hướng dư luận xã hội, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm sự ổn định chính trị. Tỉnh Thanh Hóa, với diện tích hơn 11.120 km² và dân số trên 3,7 triệu người, là một trong những địa phương có vị trí chiến lược quan trọng ở Việt Nam. Năm 2021, các cơ quan báo chí Trung ương trên địa bàn tỉnh đã đăng tải hơn 11.000 tin, bài, phóng sự phản ánh toàn diện các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, quốc phòng và phòng chống dịch Covid-19. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước cấp tỉnh về báo chí - truyền thông tại Thanh Hóa còn tồn tại nhiều hạn chế như việc chỉ đạo, định hướng thông tin chưa kịp thời, tình trạng tác nghiệp không đúng quy định vẫn diễn ra, và xu hướng giật gân, câu khách ảnh hưởng đến uy tín báo chí.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ thực trạng quản lý nhà nước cấp tỉnh về báo chí - truyền thông trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn 2020-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Nghiên cứu tập trung vào các cơ quan báo chí địa phương, các văn phòng đại diện và phóng viên thường trú hoạt động trên địa bàn. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác quản lý báo chí, góp phần nâng cao chất lượng thông tin, định hướng dư luận xã hội và phát triển báo chí tỉnh Thanh Hóa theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối của Đảng về công tác quản lý nhà nước và báo chí - truyền thông. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý nhà nước: Quản lý nhà nước là hoạt động chỉ huy, điều hành và thực thi quyền lực nhà nước dựa trên pháp luật nhằm điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi của công dân. Trong lĩnh vực báo chí - truyền thông, quản lý nhà nước mang tính quyền lực, tổ chức cao, điều chỉnh hoạt động báo chí theo các quy định pháp luật và định hướng chính trị.

  2. Lý thuyết truyền thông và báo chí: Báo chí được hiểu là sản phẩm thông tin về các sự kiện xã hội, được sáng tạo, xuất bản định kỳ và phát hành rộng rãi qua các loại hình báo in, báo nói, báo hình và báo điện tử. Truyền thông là quá trình trao đổi thông tin, tư tưởng nhằm thay đổi nhận thức và hành vi của công chúng, đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng dư luận xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý nhà nước cấp tỉnh về báo chí - truyền thông, chủ thể và khách thể quản lý, tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước về báo chí (nội dung, hình thức, phương thức, hiệu quả xã hội).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau:

  • Phương pháp điều tra, khảo sát: Thu thập dữ liệu thực tiễn từ các cơ quan báo chí, Sở Thông tin và Truyền thông, Ban Tuyên giáo tỉnh và các đơn vị liên quan trên địa bàn Thanh Hóa trong giai đoạn 2020-2021.
  • Phương pháp phỏng vấn sâu: Tiếp cận các cán bộ quản lý, phóng viên, biên tập viên để thu thập ý kiến, đánh giá về thực trạng quản lý và hoạt động báo chí.
  • Phương pháp thống kê - phân loại: Xử lý số liệu về hoạt động báo chí, số lượng tin bài, cơ cấu tổ chức, biên chế và các chỉ tiêu phát triển báo chí.
  • Phương pháp tổng hợp, phân tích: Đánh giá thực trạng, so sánh với các nghiên cứu khác và rút ra kết luận.
  • Cỡ mẫu nghiên cứu: Bao gồm 5 cơ quan báo chí chính của tỉnh, 24 văn phòng đại diện, 23 phóng viên thường trú và 9 phóng viên các cơ quan báo chí Trung ương hoạt động tại Thanh Hóa.

Timeline nghiên cứu tập trung vào hai năm 2020 và 2021, giai đoạn có nhiều sự kiện chính trị quan trọng và tác động của đại dịch Covid-19.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu báo chí và quy hoạch phát triển: Tỉnh Thanh Hóa hiện có 5 cơ quan báo chí chính, sau khi sáp nhập Báo Văn hóa và Đời sống vào Báo Thanh Hóa năm 2021. Quy hoạch báo chí toàn quốc đến năm 2025 đã được tỉnh triển khai nghiêm túc, góp phần tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động báo chí. Số lượng tin bài đăng tải trên các cơ quan báo chí địa phương đạt trên 11.000 bài trong năm 2021, tăng khoảng 15% so với năm trước.

  2. Chất lượng và đa dạng nội dung: Báo Thanh Hóa và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa đã đổi mới nội dung, tăng cường các chuyên đề, phóng sự điều tra, bài phân tích sâu sắc, đáp ứng nhu cầu thông tin đa chiều của công chúng. Báo điện tử Thanh Hóa có lượng truy cập trung bình 60.000 lượt/ngày, tăng 20% so với năm 2020.

  3. Quản lý nhà nước và pháp lý: Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thanh Hóa đã thực hiện tốt chức năng quản lý, cấp phép, kiểm tra lưu chiểu và xử lý vi phạm báo chí. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ quản lý chưa có chuyên môn báo chí, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý. Việc phối hợp giữa các cơ quan quản lý và báo chí còn hạn chế, dẫn đến một số trường hợp tác nghiệp không đúng quy định vẫn xảy ra.

  4. Hạn chế trong định hướng và xử lý thông tin: Công tác chỉ đạo, định hướng thông tin báo chí chưa kịp thời trong một số sự kiện nóng, dẫn đến thông tin sai lệch hoặc giật gân xuất hiện. Việc tuyên truyền, giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho người làm báo chưa được chú trọng đầy đủ, gây ảnh hưởng đến uy tín báo chí địa phương.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật và cơ chế quản lý nhà nước cấp tỉnh, cũng như năng lực cán bộ quản lý chưa đáp ứng yêu cầu phát triển báo chí hiện đại. So với các nghiên cứu trong nước, kết quả khảo sát tại Thanh Hóa cho thấy mức độ phát triển báo chí tương đối cao nhưng vẫn còn khoảng cách về chất lượng và hiệu quả quản lý so với các tỉnh thành khác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượng tin bài theo năm, bảng phân tích cơ cấu tổ chức và năng lực cán bộ quản lý, cũng như biểu đồ so sánh lượt truy cập báo điện tử qua các năm. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường giáo dục đạo đức nghề nghiệp nhằm phát huy vai trò định hướng dư luận xã hội của báo chí địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý báo chí cấp tỉnh: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ báo chí, quản lý truyền thông và công nghệ thông tin cho cán bộ Sở Thông tin và Truyền thông, Ban Tuyên giáo tỉnh trong vòng 12 tháng tới nhằm cải thiện hiệu quả quản lý.

  2. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và quy định quản lý báo chí: Rà soát, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý báo chí cấp tỉnh, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi và phù hợp với thực tiễn địa phương trong 18 tháng tới, do UBND tỉnh chủ trì phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông.

  3. Tăng cường công tác giáo dục đạo đức nghề nghiệp và quy tắc tác nghiệp: Triển khai chương trình tuyên truyền, đào tạo về đạo đức nghề nghiệp, quy tắc sử dụng mạng xã hội cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên và cộng tác viên trên địa bàn trong 6 tháng tới, do Hội Nhà báo tỉnh và các cơ quan báo chí phối hợp thực hiện.

  4. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và báo chí: Thiết lập kênh thông tin liên lạc thường xuyên, tổ chức các hội nghị định kỳ để trao đổi, xử lý thông tin báo chí kịp thời, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý trong vòng 12 tháng, do Sở Thông tin và Truyền thông chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý nhà nước cấp tỉnh: Giúp hiểu rõ thực trạng, các vấn đề và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý báo chí - truyền thông, phục vụ công tác hoạch định chính sách và chỉ đạo điều hành.

  2. Nhà báo, phóng viên và biên tập viên địa phương: Cung cấp kiến thức về pháp luật, đạo đức nghề nghiệp và các tiêu chí quản lý, giúp nâng cao chất lượng tác nghiệp và tuân thủ quy định.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Báo chí - Truyền thông: Là tài liệu tham khảo bổ ích cho việc nghiên cứu, giảng dạy về quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí, đặc biệt là quản lý cấp tỉnh.

  4. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia truyền thông: Hỗ trợ phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp quản lý báo chí phù hợp với bối cảnh địa phương, góp phần phát triển ngành truyền thông Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước cấp tỉnh về báo chí - truyền thông là gì?
    Quản lý nhà nước cấp tỉnh là hoạt động chỉ đạo, điều hành và thực thi quyền lực nhà nước theo pháp luật nhằm điều chỉnh hoạt động báo chí - truyền thông trên địa bàn tỉnh, đảm bảo phù hợp với định hướng chính trị và pháp luật hiện hành.

  2. Tại sao cần nghiên cứu quản lý nhà nước cấp tỉnh về báo chí tại Thanh Hóa?
    Thanh Hóa là tỉnh có vị trí chiến lược và hệ thống báo chí phát triển đa dạng. Nghiên cứu giúp làm rõ thực trạng, hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần phát triển báo chí địa phương chuyên nghiệp, hiện đại.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý báo chí tại Thanh Hóa là gì?
    Bao gồm năng lực cán bộ quản lý chưa đồng đều, thiếu chuyên môn báo chí; công tác định hướng thông tin chưa kịp thời; tình trạng tác nghiệp không đúng quy định; và sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật quản lý.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý báo chí?
    Nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện pháp luật, tăng cường giáo dục đạo đức nghề nghiệp, và xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và báo chí là những giải pháp trọng tâm.

  5. Luận văn có thể hỗ trợ ai trong công tác quản lý báo chí?
    Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho lãnh đạo, cán bộ quản lý nhà nước, nhà báo, giảng viên, sinh viên và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực báo chí - truyền thông, giúp nâng cao nhận thức và hiệu quả quản lý.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ khái niệm, đặc điểm và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước cấp tỉnh về báo chí - truyền thông tại Thanh Hóa.
  • Đánh giá thực trạng cho thấy báo chí địa phương phát triển đa dạng, nhưng công tác quản lý còn nhiều hạn chế về năng lực và pháp lý.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bao gồm đào tạo cán bộ, hoàn thiện pháp luật, giáo dục đạo đức nghề nghiệp và tăng cường phối hợp.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, cung cấp cơ sở cho công tác hoạch định chính sách và phát triển báo chí tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn tới.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện công tác quản lý báo chí - truyền thông.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công tác quản lý báo chí - truyền thông, góp phần xây dựng nền báo chí cách mạng, chuyên nghiệp và hiện đại tại Thanh Hóa.