Quản lý Nhà nước về An Toàn Thực Phẩm trong Chăn Nuôi Lợn Hộ Gia Đình ở Việt Nam: Nghiên cứu Luận án

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do lựa chọn đề tài luận án

0.2. Những đóng góp của luận án

0.3. Bố cục của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN

1.1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH VÀ XÁC ĐỊNH KHOẢNG TRỐNG NGHIÊN CỨU

1.1.1. Tổng quan các công trình về bản chất và vai trò của quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

1.1.2. Tổng quan các công trình về nội dung quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

1.1.3. Tổng quan các công trình về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

1.1.4. Kết quả nghiên cứu được kế thừa trong luận án

1.1.5. Khoảng trống tiếp tục nghiên cứu trong luận án

1.2. MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu

1.2.2. Đối tượng nghiên cứu

1.2.3. Phạm vi nghiên cứu

1.2.4. Câu hỏi nghiên cứu

1.3. CÁCH TIẾP CẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.3.1. Cách tiếp cận và khung phân tích

1.3.2. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu

1.3.3. Phương pháp phân tích thông tin, số liệu

1.4. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH

1.4.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH

1.4.1.1. Một số khái niệm

1.4.1.2. Mối quan hệ giữa các hoạt động chăn nuôi lợn tại hộ gia đình với các yêu cầu bảo đảm an toàn thực phẩm

1.4.1.3. Đặc điểm và vai trò của quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

1.4.1.4. Nội dung nghiên cứu quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

1.4.1.5. Tiêu chí đánh giá các nội dung quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

1.4.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

1.4.2. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI Ở MỘT SỐ QUỐC GIA

1.4.2.1. Kinh nghiệm một số quốc gia trong quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm áp dụng trong chăn nuôi

1.4.2.2. Hàm ý từ kinh nghiệm được rút ra ở các quốc gia trong quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm áp dụng cho chăn nuôi lợn tại hộ gia đình ở Việt Nam

3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM

3.1. THỰC TRẠNG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM

3.1.1. Quy mô và xu hướng phát triển của chăn nuôi lợn ở Việt Nam

3.1.2. Tình hình chăn nuôi lợn tại hộ gia đình ở Việt Nam

3.1.3. Thực trạng đóng góp của chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

3.2. ĐÁNH GIÁ CÁC HOẠT ĐỘNG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH VỚI VIỆC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM Ở VIỆT NAM

3.2.1. Xây dựng chuồng nuôi và hạ tầng phục vụ nuôi lợn tại hộ gia đình với yêu cầu bảo đảm an toàn thực phẩm

3.2.2. Hoạt động phối trộn thức ăn nuôi dưỡng lợn tại hộ gia đình với yêu cầu bảo đảm an toàn thực phẩm

3.2.3. Chăm sóc thú y cho lợn với yêu cầu bảo đảm an toàn thực phẩm

3.2.4. Hoạt động tiêu thụ lợn hơi với yêu cầu bảo đảm an toàn thực phẩm

3.3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM

3.3.1. Xây dựng khuôn khổ pháp luật về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

3.3.2. Xây dựng chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích thực hiện các quy định về an toàn thực phẩm áp dụng trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

3.3.3. Xây dựng bộ máy quản lý các hoạt động an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

3.3.4. Thanh tra, kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định pháp luật và chính sách về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

3.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH VIỆT NAM

3.4.1. Những kết quả đạt được

3.4.2. Những bất cập, hạn chế

3.4.3. Nguyên nhân của những bất cập, hạn chế

4. CHƯƠNG 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM

4.1. BỐI CẢNH VÀ ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030

4.1.1. Bối cảnh và xu hướng quốc tế

4.1.2. Bối cảnh, xu hướng trong nước

4.1.3. Định hướng tăng cường quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình ở Việt Nam

4.2. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TRONG CHĂN NUÔI LỢN TẠI HỘ GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030

4.2.1. Hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

4.2.2. Hoàn thiện chính sách hỗ trợ thực hiện các quy định về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

4.2.3. Kiện toàn tổ chức bộ máy và nhân lực tham gia quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn tại hộ gia đình

4.2.4. Nâng cao năng lực công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn hộ gia đình

4.2.5. Một số giải pháp khác

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO

DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Quản Lý Nhà Nước An Toàn Thực Phẩm Lợn 55 Ký Tự

Ở Việt Nam, thực phẩm từ chăn nuôi lợn có vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày, thậm chí là trong các nghi lễ truyền thống. Với mức sống ngày càng tăng, an toàn thực phẩm trở thành mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng. Việc quản lý an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn không chỉ bảo vệ sức khỏe người dân mà còn nâng cao sức cạnh tranh của ngành. Theo Tổng cục Thống kê, chăn nuôi lợn hộ gia đình chiếm phần lớn sản lượng thịt lợn, tuy nhiên đây cũng là nguồn tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn thực phẩm. Do đó, nghiên cứu về “Quản lý Nhà nước về An Toàn Thực Phẩm trong Chăn Nuôi Lợn Hộ Gia Đình ở Việt Nam” là vô cùng cần thiết. Theo nghiên cứu của Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản - Bộ NN&PTNT (2016), quản lý ATTP cần tiếp cận theo chuỗi "từ trang trại đến bàn ăn" để chủ động phòng ngừa.

1.1. Vai Trò Quản Lý Nhà Nước An Toàn Thực Phẩm Chăn Nuôi Lợn

Vai trò của QLNN về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn là then chốt để đảm bảo nguồn cung thịt lợn an toàn. Quản lý nhà nước giúp thiết lập các quy chuẩn, tiêu chuẩn và quy trình chăn nuôi an toàn, kiểm soát việc sử dụng thuốc thú y và hóa chất, đồng thời giám sát các hoạt động giết mổ, chế biến, bảo quản. Việc quản lý chất lượng chăn nuôi chặt chẽ từ khâu đầu vào giúp ngăn chặn các nguy cơ ô nhiễm, dịch bệnh và tồn dư hóa chất độc hại trong sản phẩm thịt lợn. Theo Brown (1997) và Gorter và Swinnen (1994), bản chất của QLNN về ATTP là sự can thiệp của chính phủ vào thị trường thực phẩm để đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng.

1.2. Tầm Quan Trọng Chăn Nuôi Lợn Hộ Gia Đình An Toàn Thực Phẩm

Do chăn nuôi lợn hộ gia đình chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản lượng, việc đảm bảo an toàn thực phẩm trong mô hình này có ý nghĩa quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi. Các biện pháp quản lý nhà nước cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức và kỹ năng của người chăn nuôi về thực hành chăn nuôi tốt (VietGAHP), kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, đảm bảo vệ sinh chuồng trại và xử lý chất thải đúng quy trình. Việc truy xuất nguồn gốc rõ ràng cũng là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng thịt lợn và tạo niềm tin cho người tiêu dùng.

II. Thách Thức An Toàn Thực Phẩm Lợn Hộ Gia Đình 58 Ký Tự

Mặc dù có vai trò quan trọng, chăn nuôi lợn hộ gia đình vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm. Phương thức chăn nuôi truyền thống, thiếu đầu tư vào cơ sở hạ tầng, hạn chế về kiến thức và kỹ năng của người chăn nuôi, cùng với sự buông lỏng trong quản lý là những nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ mất an toàn thực phẩm. Tình trạng lạm dụng chất cấm, thuốc kháng sinh, không tuân thủ quy trình vệ sinh thú y, và hệ thống tiêu thụ chưa được kiểm soát chặt chẽ là những vấn đề nhức nhối cần được giải quyết. Đào Thế Anh và Nguyễn Thị Hà (2016) đã nhận diện vấn đề QLNN về ATTP rằng “Luật ATTP của Việt Nam có hiệu lực từ tháng 01/7/2011 đã quy định quản lý ATTP cần áp dụng cách tiếp cận theo chuỗi “từ trang trại đến bàn ăn”

2.1. Thực Trạng Sử Dụng Thuốc Thú Y Trong Chăn Nuôi Lợn

Việc sử dụng thuốc thú y trong chăn nuôi lợn, đặc biệt là kháng sinh, cần được kiểm soát chặt chẽ. Tình trạng lạm dụng kháng sinh không chỉ gây ra tình trạng kháng thuốc ở vi khuẩn, mà còn để lại tồn dư trong thịt lợn, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Cần có các biện pháp khuyến khích người chăn nuôi sử dụng các biện pháp phòng bệnh tự nhiên, tăng cường sức đề kháng cho lợn, và chỉ sử dụng kháng sinh khi thật sự cần thiết theo chỉ định của bác sĩ thú y.

2.2. Vấn Đề Kiểm Soát Chất Cấm Trong Chăn Nuôi Lợn

Sử dụng chất cấm trong chăn nuôi lợn để tạo nạc, tăng trọng là hành vi vi phạm pháp luật và gây nguy hại nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng. Việc kiểm soát chất cấm cần được thực hiện thường xuyên và nghiêm ngặt, với các biện pháp xử phạt thích đáng đối với các trường hợp vi phạm. Đồng thời, cần có các biện pháp hỗ trợ người chăn nuôi nâng cao năng suất và chất lượng thịt lợn bằng các phương pháp chăn nuôi an toàn và bền vững.

III. Giải Pháp Quản Lý Nhà Nước An Toàn Thực Phẩm 52 Ký Tự

Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn hộ gia đình, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách hỗ trợ, tăng cường năng lực kiểm tra, giám sát, nâng cao nhận thức cho người chăn nuôi và người tiêu dùng là những yếu tố then chốt. Đồng thời, cần khuyến khích áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, xây dựng các mô hình chăn nuôi an toàn, liên kết chuỗi giá trị và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

3.1. Hoàn Thiện Quy Định Pháp Luật Về An Toàn Thực Phẩm

Hệ thống pháp luật an toàn thực phẩm cần được rà soát, sửa đổi và bổ sung để phù hợp với thực tiễn và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Cần cụ thể hóa các quy định về điều kiện an toàn sinh học chăn nuôi lợn, sử dụng thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, kiểm soát dịch bệnh trong chăn nuôi lợn, và xử lý chất thải. Đồng thời, cần tăng cường chế tài xử phạt đối với các hành vi vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm.

3.2. Chính Sách Hỗ Trợ Chăn Nuôi Lợn An Toàn Thực Phẩm

Nhà nước cần có các chính sách an toàn thực phẩm trong chăn nuôi để hỗ trợ người chăn nuôi áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn và bền vững. Các chính sách hỗ trợ có thể bao gồm: hỗ trợ vốn vay, hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ chi phí chứng nhận VietGAP, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, và hỗ trợ xúc tiến thương mại. Cần đảm bảo rằng các chính sách hỗ trợ được triển khai hiệu quả và đến được đúng đối tượng.

IV. Kiểm Soát Nâng Cao Thanh Tra An Toàn Thực Phẩm 59 Ký Tự

Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn hộ gia đình. Cần tăng cường tần suất và chất lượng thanh tra, kiểm tra, đặc biệt là tại các cơ sở chăn nuôi lợn hộ gia đình, cơ sở giết mổ, và các điểm bán lẻ. Đồng thời, cần nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ thanh tra, kiểm tra, trang bị đầy đủ các phương tiện, thiết bị cần thiết để thực hiện nhiệm vụ.

4.1. Kiểm Tra Việc Sử Dụng Thuốc Thú Y và Hóa Chất

Việc kiểm tra việc sử dụng thuốc thú y trong chăn nuôi lợn và hóa chất cần được thực hiện một cách thường xuyên và ngẫu nhiên để đảm bảo các hộ chăn nuôi tuân thủ các quy định về liều lượng, thời gian ngừng sử dụng thuốc và chất lượng thuốc. Các biện pháp kiểm tra cần được tăng cường đặc biệt trong giai đoạn trước khi xuất chuồng để đảm bảo không có tồn dư thuốc hoặc hóa chất vượt quá mức cho phép.

4.2. Giám Sát Chuỗi Cung Ứng Thịt Lợn An Toàn Thực Phẩm

Việc giám sát chuỗi cung ứng thịt lợn an toàn từ khâu chăn nuôi đến khi đến tay người tiêu dùng cần được thực hiện chặt chẽ để đảm bảo truy xuất nguồn gốc thịt lợn một cách hiệu quả. Điều này bao gồm việc kiểm soát vận chuyển, chế biến, bảo quản, và phân phối thịt lợn. Việc xây dựng hệ thống thông tin chuỗi cung ứng thịt lợn an toàn là rất cần thiết để người tiêu dùng có thể dễ dàng kiểm tra nguồn gốc và chất lượng của sản phẩm.

V. Ứng Dụng VietGAHP Đảm Bảo Chất Lượng Thịt Lợn 57 Ký Tự

Việc áp dụng Thực hành chăn nuôi tốt (VietGAHP) là một giải pháp quan trọng để nâng cao an toàn thực phẩm và đảm bảo chất lượng thịt lợn trong chăn nuôi lợn hộ gia đình. VietGAHP bao gồm các quy trình và tiêu chuẩn về quản lý thức ăn, nước uống, vệ sinh chuồng trại, phòng bệnh, và xử lý chất thải. Áp dụng VietGAHP giúp giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm và dịch bệnh, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời bảo vệ môi trường.

5.1. Lợi Ích Của Việc Chứng Nhận VietGAHP Chăn Nuôi Lợn

Việc có chứng nhận VietGAHP mang lại nhiều lợi ích cho người chăn nuôi, bao gồm: tăng cường uy tín và thương hiệu sản phẩm, tiếp cận thị trường cao cấp, nâng cao giá trị sản phẩm, và cải thiện hiệu quả sản xuất. Đồng thời, chứng nhận VietGAP giúp người tiêu dùng dễ dàng nhận biết và lựa chọn các sản phẩm thịt lợn an toàn và chất lượng.

5.2. Hợp Tác Xã Chăn Nuôi Lợn VietGap An Toàn Thực Phẩm

Khuyến khích Hợp tác xã chăn nuôi lợn áp dụng các quy trình VietGAP để đạt được an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm cao. Tham gia vào hợp tác xã cũng tạo điều kiện cho người chăn nuôi tiếp cận các nguồn lực chung như vốn, kỹ thuật, và thị trường, đồng thời giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả kinh tế.

VI. Kết Luận An Toàn Thực Phẩm Lợn Hướng Đi Mới 55 Ký Tự

Nâng cao quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn hộ gia đình là một nhiệm vụ cấp bách và quan trọng. Với sự chung tay của nhà nước, người chăn nuôi, và người tiêu dùng, chúng ta có thể xây dựng một ngành chăn nuôi lợn an toàn, bền vững, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế. Việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ mới, và liên kết chuỗi giá trị là những yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu này.

6.1. Tương Lai Nghiên Cứu An Toàn Thực Phẩm Chăn Nuôi Lợn

Các Nghiên cứu an toàn thực phẩm trong chăn nuôi lợn cần tập trung vào các vấn đề như: phát triển các phương pháp kiểm tra nhanh chóng và chính xác các chất cấm, thuốc thú y, đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến an toàn thực phẩm, và nghiên cứu các giải pháp chăn nuôi thân thiện với môi trường.

6.2. Giải Pháp Kinh Tế Hộ Gia Đình Chăn Nuôi Lợn

Cần có các giải pháp kinh tế hộ gia đình chăn nuôi lợn để giúp người chăn nuôi nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống, đồng thời khuyến khích họ áp dụng các biện pháp chăn nuôi an toàn và bền vững. Các giải pháp này có thể bao gồm: hỗ trợ tín dụng, đào tạo kỹ năng, và kết nối thị trường.