Tổng quan nghiên cứu

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, chiếm khoảng 97% tổng số doanh nghiệp đăng ký và đóng góp trên 40% tổng thu nhập quốc nội, tạo việc làm cho hơn nửa triệu lao động, chiếm 51% tổng số lao động cả nước. Tỉnh Điện Biên, với đặc thù là tỉnh biên giới miền núi Tây Bắc, có địa hình phức tạp và tỷ lệ hộ nghèo cao (48,14% theo chuẩn nghèo giai đoạn 2017-2021), số lượng DNNVV còn hạn chế nhưng đang phát triển năng động. Tính đến năm 2021, toàn tỉnh có 1.268 doanh nghiệp, trong đó DNNVV chiếm 97,32%, với tổng vốn đăng ký đạt khoảng 23 tỷ đồng.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước đối với DNNVV trên địa bàn tỉnh Điện Biên giai đoạn 2019-2021, nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp tăng cường quản lý nhà nước trong giai đoạn 2022-2025. Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước, và đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của DNNVV, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và thu hút đầu tư trên địa bàn tỉnh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp trong việc xây dựng chính sách, cải cách hành chính và phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và kinh tế doanh nghiệp, tập trung vào:

  • Khái niệm DNNVV: Theo Luật Hỗ trợ DNNVV 2017 và Luật Doanh nghiệp 2020, DNNVV bao gồm doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa với số lao động tham gia bảo hiểm xã hội không quá 200 người, tổng vốn không quá 100 tỷ đồng hoặc tổng doanh thu không quá 300 tỷ đồng, tùy theo lĩnh vực hoạt động.

  • Vai trò và đặc điểm của DNNVV: DNNVV có quy mô nhỏ, vốn hạn chế, hoạt động đa dạng ngành nghề, linh hoạt nhưng hạn chế về chiến lược kinh doanh, trình độ khoa học kỹ thuật và năng lực cạnh tranh. DNNVV đóng vai trò quan trọng trong tạo việc làm, ổn định kinh tế, phát triển ngành công nghiệp phụ trợ và thúc đẩy kinh tế địa phương.

  • Quản lý nhà nước đối với DNNVV: Là hoạt động sử dụng quyền lực nhà nước để điều chỉnh, hỗ trợ và kiểm soát hoạt động của DNNVV nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy phát triển bền vững. Nội dung quản lý bao gồm tạo môi trường ra đời doanh nghiệp, triển khai chính sách hỗ trợ, cải cách hành chính và kiểm tra, giám sát hoạt động.

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước: Bao gồm yếu tố khách quan như thể chế chính sách, điều kiện kinh tế - xã hội địa phương; yếu tố nội tại doanh nghiệp như vốn, trình độ lao động, quản lý; và yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý nhà nước, ứng dụng công nghệ thông tin.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng số liệu thứ cấp từ các báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục Thuế, Cục Thống kê tỉnh Điện Biên giai đoạn 2019-2021; số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 302 doanh nghiệp nhỏ và vừa và 128 cán bộ quản lý nhà nước trực tiếp quản lý DNNVV.

  • Phương pháp chọn mẫu: Áp dụng công thức Slovin với sai số 5% để xác định cỡ mẫu đại diện cho tổng thể 1.235 DNNVV và 187 cán bộ quản lý.

  • Phương pháp phân tích: Kết hợp thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm, phân tích định tính dựa trên thang đo Likert 5 mức độ để đánh giá nhận định, khó khăn, thuận lợi trong quản lý và hoạt động của DNNVV.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu sơ cấp vào tháng 7/2021; phân tích số liệu giai đoạn 2019-2021; đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và quy mô DNNVV tăng trưởng ổn định: Từ năm 2019 đến 2021, số lượng DNNVV trên địa bàn tỉnh tăng từ 1.220 lên 1.268 doanh nghiệp, chiếm trên 97% tổng số doanh nghiệp. Doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ chiếm 92,3% năm 2021. Số lượng lao động trong DNNVV tăng bình quân 2,59% giai đoạn này, dù chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19.

  2. Cơ cấu kinh tế địa phương chuyển dịch tích cực: Dịch vụ chiếm 60,32% cơ cấu kinh tế năm 2021, công nghiệp - xây dựng 21,22%, nông, lâm, thủy sản 19,59%. Số lượng doanh nghiệp trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp tăng 42,26% năm 2020 so với 2019, phản ánh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp với lợi thế địa phương.

  3. Chính sách và cải cách hành chính tạo điều kiện thuận lợi: Tỉnh Điện Biên đã thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ DNNVV như đơn giản hóa thủ tục đăng ký kinh doanh, hỗ trợ tiếp cận vốn, cải cách hành chính, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng. Đánh giá của doanh nghiệp cho thấy mức độ thuận lợi về thủ tục đăng ký và thái độ phục vụ cán bộ công chức đạt mức khá.

  4. Hạn chế trong quản lý và phát triển DNNVV: DNNVV còn gặp khó khăn về nguồn lực tài chính yếu, trình độ khoa học công nghệ thấp, chất lượng nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu, thủ tục hành chính còn rườm rà, khả năng tiếp cận vốn tín dụng khó khăn. Công tác kiểm tra, giám sát còn phiền hà, chưa đồng bộ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy, mặc dù dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế toàn cầu, tỉnh Điện Biên vẫn duy trì được sự tăng trưởng ổn định của DNNVV và đóng góp tích cực vào GRDP địa phương, với tốc độ tăng bình quân GRDP đạt 4,88% giai đoạn 2019-2021. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng dịch vụ và nông nghiệp phù hợp với điều kiện tự nhiên và lợi thế vùng miền.

Việc cải cách hành chính và chính sách hỗ trợ đã tạo môi trường thuận lợi cho DNNVV phát triển, tuy nhiên, các hạn chế về nguồn lực nội tại và thủ tục hành chính vẫn là rào cản lớn. So sánh với kinh nghiệm của các tỉnh phát triển như Bắc Ninh và Bình Dương, Điện Biên cần tăng cường hỗ trợ tài chính, nâng cao năng lực quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin và cải thiện môi trường kinh doanh để thúc đẩy DNNVV phát triển bền vững.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng doanh nghiệp, bảng so sánh cơ cấu kinh tế qua các năm, và biểu đồ đánh giá mức độ thuận lợi của thủ tục hành chính theo khảo sát doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đơn giản hóa thủ tục đăng ký và thành lập DNNVV: Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, giảm bớt giấy tờ không cần thiết, áp dụng công nghệ thông tin trong đăng ký kinh doanh. Chủ thể thực hiện: Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Điện Biên. Thời gian: 2022-2023.

  2. Hoàn thiện chính sách hỗ trợ tài chính và tiếp cận vốn: Tăng cường các chương trình tín dụng ưu đãi, thành lập quỹ hỗ trợ DNNVV, phối hợp với các ngân hàng để giảm thủ tục vay vốn. Chủ thể: UBND tỉnh, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh. Thời gian: 2022-2025.

  3. Nâng cao năng lực quản lý và đào tạo nguồn nhân lực cho DNNVV: Tổ chức các khóa đào tạo về quản trị kinh doanh, ứng dụng khoa học công nghệ, marketing cho chủ doanh nghiệp và cán bộ quản lý. Chủ thể: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các trường đại học, hiệp hội doanh nghiệp. Thời gian: 2022-2025.

  4. Tăng cường cải cách hành chính và nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát: Xây dựng quy chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý, giảm phiền hà cho doanh nghiệp, áp dụng hệ thống kiểm tra trực tuyến. Chủ thể: UBND tỉnh, các sở ngành liên quan. Thời gian: 2022-2024.

  5. Phát triển hạ tầng và khu công nghiệp cho DNNVV: Quy hoạch và xây dựng các khu, cụm công nghiệp nhỏ và vừa, tạo điều kiện về mặt bằng sản xuất kinh doanh. Chủ thể: Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư. Thời gian: 2023-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước địa phương: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Công Thương, Cục Thuế tỉnh Điện Biên có thể sử dụng luận văn để xây dựng chính sách, cải cách thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý DNNVV.

  2. Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh: Các doanh nghiệp có thể tham khảo để hiểu rõ hơn về môi trường pháp lý, chính sách hỗ trợ và các giải pháp phát triển bền vững.

  3. Các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp và hiệp hội doanh nghiệp: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để thiết kế các chương trình đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho DNNVV.

  4. Sinh viên và nhà nghiên cứu chuyên ngành quản lý kinh tế, quản trị kinh doanh: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn quý giá phục vụ học tập, giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước đối với DNNVV là gì?
    Quản lý nhà nước đối với DNNVV là hoạt động sử dụng quyền lực nhà nước để điều chỉnh, hỗ trợ và kiểm soát hoạt động của các doanh nghiệp nhỏ và vừa nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và thúc đẩy phát triển bền vững.

  2. Tại sao DNNVV lại quan trọng đối với kinh tế địa phương?
    DNNVV tạo việc làm cho trên 70% lao động trong khối doanh nghiệp, đóng góp lớn vào GRDP, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, góp phần ổn định và phát triển kinh tế địa phương.

  3. Những khó khăn chính mà DNNVV tại Điện Biên đang gặp phải là gì?
    DNNVV tại Điện Biên còn hạn chế về nguồn lực tài chính, trình độ khoa học công nghệ thấp, chất lượng nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu, thủ tục hành chính còn phức tạp và khả năng tiếp cận vốn tín dụng khó khăn.

  4. Các giải pháp chính để tăng cường quản lý nhà nước đối với DNNVV là gì?
    Bao gồm đơn giản hóa thủ tục hành chính, hoàn thiện chính sách hỗ trợ tài chính, nâng cao năng lực quản lý và đào tạo nhân lực, cải cách hành chính và kiểm tra giám sát hiệu quả, phát triển hạ tầng cho DNNVV.

  5. Luận văn có thể được ứng dụng như thế nào trong thực tế?
    Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và dữ liệu thực tiễn để các cơ quan quản lý xây dựng chính sách, doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, tổ chức hỗ trợ thiết kế chương trình đào tạo và nghiên cứu phát triển kinh tế địa phương.

Kết luận

  • DNNVV chiếm trên 97% tổng số doanh nghiệp tại tỉnh Điện Biên, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Quản lý nhà nước đối với DNNVV đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về nguồn lực, thủ tục hành chính và hiệu quả kiểm tra, giám sát.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước đối với DNNVV, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan và doanh nghiệp.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm đơn giản hóa thủ tục, hoàn thiện chính sách hỗ trợ, nâng cao năng lực quản lý và phát triển hạ tầng cho DNNVV giai đoạn 2022-2025.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, tổ chức hỗ trợ và nhà nghiên cứu trong việc phát triển bền vững DNNVV tại Điện Biên.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý nhà nước cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường đối thoại với doanh nghiệp để kịp thời tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương bền vững.