Tổng quan nghiên cứu

Quản lý ngân sách phường là một trong những công cụ tài chính quan trọng nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả của chính quyền cấp cơ sở, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tại phường Đồng Quang, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên, trong giai đoạn 2014 - 2016, công tác quản lý ngân sách đã có nhiều chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ thu ngân sách địa phương chỉ đạt khoảng 60% tổng chi ngân sách hàng năm, cho thấy sự mất cân đối trong quản lý thu chi. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng quản lý ngân sách phường Đồng Quang, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách phường trong giai đoạn tiếp theo, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, đảm bảo công bằng xã hội và phát triển bền vững địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý ngân sách phường Đồng Quang trong khoảng thời gian từ năm 2014 đến năm 2016, với ý nghĩa thiết thực trong việc xây dựng kế hoạch ngân sách đến năm 2020 và áp dụng cho các địa phương có điều kiện tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý ngân sách nhà nước, đặc biệt là quản lý ngân sách cấp xã, phường. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết phân cấp quản lý ngân sách nhà nước: Nhấn mạnh nguyên tắc phân chia quyền hạn, trách nhiệm giữa các cấp chính quyền trong quản lý thu, chi ngân sách nhằm đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả trong hệ thống ngân sách quốc gia.

  2. Lý thuyết chu trình ngân sách: Bao gồm các bước lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra, thanh tra ngân sách, giúp quản lý ngân sách một cách khoa học và minh bạch.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: ngân sách nhà nước, ngân sách địa phương, ngân sách phường, dự toán ngân sách, chấp hành ngân sách, quyết toán ngân sách, kiểm tra và thanh tra ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm số liệu thứ cấp thu thập từ các cơ quan chuyên môn như Ban Tài chính phường Đồng Quang, phòng Tài chính - kế hoạch thành phố Thái Nguyên, các báo cáo thống kê kinh tế - xã hội địa phương và các tài liệu pháp luật liên quan. Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, phỏng vấn trực tiếp 40 cán bộ, công chức thuộc các phòng ban liên quan tại phường và thành phố nhằm đánh giá hiệu quả quản lý ngân sách.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm, phân tích tổng hợp và cân đối ngân sách. Phần mềm Excel được sử dụng để xử lý số liệu. Ngoài ra, phương pháp chuyên gia được áp dụng để thu thập ý kiến đánh giá từ các cán bộ quản lý có kinh nghiệm. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2014 - 2016, với mục tiêu phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ thu ngân sách phường đạt khoảng 60% tổng chi ngân sách hàng năm trong giai đoạn 2014 - 2016, cho thấy sự mất cân đối giữa thu và chi ngân sách. Thu ngân sách chủ yếu đến từ các khoản thuế như thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, lệ phí trước bạ và các khoản thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm với ngân sách trung ương.

  2. Chi ngân sách phường tập trung chủ yếu vào chi thường xuyên, bao gồm chi cho hoạt động bộ máy chính quyền, chi sự nghiệp giáo dục, y tế và an ninh quốc phòng. Chi đầu tư phát triển còn hạn chế, chiếm tỷ trọng thấp trong tổng chi ngân sách.

  3. Công tác lập dự toán ngân sách được thực hiện theo đúng quy trình, tuy nhiên chất lượng dự toán còn chưa cao, chưa phản ánh đầy đủ các nhu cầu chi tiêu thực tế của địa phương. Việc chấp hành dự toán ngân sách còn gặp khó khăn do nguồn thu không ổn định và chưa khai thác hiệu quả các nguồn thu tiềm năng.

  4. Kiểm tra, thanh tra ngân sách phường được thực hiện thường xuyên, góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách. Tuy nhiên, công tác này còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và chưa phát huy hết vai trò giám sát của nhân dân.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến mất cân đối ngân sách phường là do nguồn thu ngân sách chưa được khai thác tối đa, đặc biệt là các khoản thu từ đất đai và các nguồn thu bổ sung từ ngân sách cấp trên còn hạn chế. So với một số địa phương khác như phường Thắng Lợi, thành phố Sông Công hay phường Phùng Chí Kiên, thành phố Bắc Kạn, công tác quản lý ngân sách tại Đồng Quang còn nhiều điểm cần cải thiện, nhất là trong việc nâng cao chất lượng dự toán và tăng cường kiểm soát chi tiêu.

Việc chi ngân sách chủ yếu tập trung vào chi thường xuyên phản ánh tính chất hoạt động của chính quyền cấp phường, tuy nhiên cần tăng cường chi đầu tư phát triển để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ thu chi ngân sách qua các năm và cơ cấu chi ngân sách sẽ minh họa rõ nét xu hướng và điểm nghẽn trong quản lý ngân sách phường.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện cơ chế quản lý ngân sách phường, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, đảm bảo công bằng xã hội và phát triển bền vững địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập dự toán ngân sách phường: Đề nghị UBND phường phối hợp chặt chẽ với các phòng ban liên quan để xây dựng dự toán ngân sách sát với thực tế, đảm bảo cân đối thu chi, ưu tiên các khoản chi đầu tư phát triển. Thời gian thực hiện: ngay từ năm ngân sách tiếp theo.

  2. Nâng cao hiệu quả công tác thu ngân sách: Tăng cường khai thác các nguồn thu từ đất đai, phí lệ phí và các khoản thu bổ sung; áp dụng các biện pháp quản lý thu chặt chẽ, chống thất thu. Chủ thể thực hiện: Ban Tài chính phường phối hợp với Chi cục Thuế thành phố. Thời gian: trong vòng 1-2 năm.

  3. Tăng cường kiểm tra, thanh tra và giám sát ngân sách: Phối hợp giữa các cơ quan chức năng và phát huy vai trò giám sát của nhân dân, đảm bảo sử dụng ngân sách đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Chủ thể: UBND phường, Ban Thanh tra nhân dân, HĐND phường. Thời gian: liên tục hàng năm.

  4. Đẩy mạnh công khai, minh bạch ngân sách phường: Thực hiện công khai dự toán, quyết toán ngân sách tại các cuộc họp dân và trên các phương tiện thông tin đại chúng để nâng cao trách nhiệm giải trình. Chủ thể: UBND phường. Thời gian: thực hiện ngay và duy trì thường xuyên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngân sách cấp phường, xã: Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình quản lý ngân sách, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả quản lý ngân sách địa phương.

  2. Lãnh đạo UBND thành phố và các phòng ban chuyên môn: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phân cấp quản lý ngân sách phù hợp, hỗ trợ các phường trong công tác quản lý tài chính.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Là tài liệu tham khảo hữu ích về lý luận và thực tiễn quản lý ngân sách cấp cơ sở, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới quản lý ngân sách nhà nước.

  4. Các tổ chức giám sát xã hội và cộng đồng dân cư: Giúp hiểu rõ vai trò và quy trình quản lý ngân sách phường, từ đó tham gia giám sát, góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý ngân sách phường là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý ngân sách phường là quá trình lập kế hoạch, thu chi và giám sát sử dụng ngân sách tại cấp phường nhằm đảm bảo nguồn lực tài chính phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đây là công cụ quan trọng giúp chính quyền phường thực hiện chức năng, nhiệm vụ và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý ngân sách phường?
    Hiệu quả quản lý ngân sách phường chịu ảnh hưởng bởi điều kiện kinh tế - xã hội địa phương, cơ chế phân cấp quản lý ngân sách, năng lực cán bộ quản lý, trình độ phát triển kinh tế và mức thu nhập của người dân, cũng như sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thu ngân sách tại phường?
    Cần tăng cường khai thác các nguồn thu hiện có, chống thất thu, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế, đồng thời nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người dân, doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.

  4. Vai trò của kiểm tra, thanh tra trong quản lý ngân sách phường là gì?
    Kiểm tra, thanh tra giúp phát hiện sai phạm, đảm bảo ngân sách được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Đây cũng là công cụ để nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và củng cố niềm tin của nhân dân vào công tác quản lý ngân sách.

  5. Phương pháp lập dự toán ngân sách phường như thế nào?
    Lập dự toán ngân sách phường dựa trên phân tích khả năng nguồn thu và nhu cầu chi tiêu thực tế, tuân thủ các quy định pháp luật, đảm bảo cân đối thu chi, ưu tiên các khoản chi thiết yếu và đầu tư phát triển, đồng thời được HĐND phường phê duyệt trước khi thực hiện.

Kết luận

  • Quản lý ngân sách phường Đồng Quang trong giai đoạn 2014 - 2016 đã đạt được những kết quả nhất định nhưng còn tồn tại mất cân đối thu chi và hạn chế trong khai thác nguồn thu.
  • Công tác lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách được thực hiện theo quy trình nhưng cần nâng cao chất lượng và tính chính xác.
  • Kiểm tra, thanh tra ngân sách góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhưng cần tăng cường phối hợp và phát huy vai trò giám sát của nhân dân.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm tăng cường lập dự toán, nâng cao hiệu quả thu ngân sách, đẩy mạnh kiểm tra, thanh tra và công khai minh bạch ngân sách.
  • Tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các giải pháp quản lý ngân sách phường trong giai đoạn 2018 - 2020 nhằm đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội bền vững địa phương.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý và cán bộ tài chính địa phương cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường đào tạo nâng cao năng lực quản lý ngân sách nhằm phát huy tối đa hiệu quả nguồn lực tài chính tại cơ sở.