Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non giữ vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, với nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ từ 0 đến 6 tuổi, góp phần hình thành và phát triển nhân cách con người. Theo Quyết định số 1677/2006/QĐ-TTg, giai đoạn 2018-2025 tập trung nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non, đặc biệt là nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý. Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục được xem là phương pháp giáo dục tích cực, giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tình cảm và thẩm mỹ. Tuy nhiên, tại huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên, hoạt động này chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến chất lượng và hiệu quả chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở các trường mầm non huyện Tiên Lữ, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trên địa bàn. Nghiên cứu khảo sát 20 cán bộ quản lý và 55 giáo viên tại 4 trường mầm non tiêu biểu trong huyện, tiến hành từ tháng 10/2019 đến tháng 5/2020. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải tiến công tác quản lý, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho giáo dục mầm non tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và giáo dục trải nghiệm. Theo Henry Fayol và Stephen Robbins, quản lý là quá trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt động nhằm đạt mục tiêu đề ra. Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục bao gồm các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.

Về giáo dục trải nghiệm, hoạt động này được hiểu là quá trình học tập thông qua thực hành, khám phá và tương tác với môi trường xung quanh, giúp trẻ phát triển kỹ năng sống, phẩm chất và năng lực sáng tạo. Chủ đề giáo dục là nội dung tích hợp các kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ mầm non, được tổ chức theo các chủ đề như bản thân, gia đình, thế giới động vật, thực vật, nghề nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý giáo dục mầm non
  • Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục
  • Phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm (giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, sắm vai, trò chơi)
  • Kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 4 trường mầm non tại huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên, với 20 cán bộ quản lý và 55 giáo viên tham gia khảo sát.
  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Điều tra bằng phiếu hỏi, quan sát thực tế hoạt động trải nghiệm, trò chuyện với giáo viên và cán bộ quản lý, lấy ý kiến chuyên gia.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để xử lý số liệu khảo sát, phân tích định tính các nhận định, so sánh kết quả với các nghiên cứu trong và ngoài nước.
  • Timeline nghiên cứu: Tiến hành từ tháng 10/2019 đến tháng 5/2020, bao gồm giai đoạn khảo sát, phân tích và đề xuất biện pháp quản lý.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về hoạt động trải nghiệm: 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục trong phát triển toàn diện trẻ mầm non. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% thực sự áp dụng hiệu quả trong tổ chức hoạt động.
  2. Thực trạng tổ chức hoạt động: 70% trường mầm non tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề nhưng còn mang tính hình thức, chưa đa dạng về hình thức và nội dung. Thiếu thiết bị, đồ chơi phù hợp ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động.
  3. Quản lý hoạt động trải nghiệm: 65% cán bộ quản lý cho biết công tác lập kế hoạch và kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm chưa được thực hiện thường xuyên và bài bản. Việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội còn hạn chế.
  4. Yếu tố ảnh hưởng: Năng lực quản lý của hiệu trưởng và năng lực tổ chức hoạt động của giáo viên là hai yếu tố quyết định chất lượng hoạt động trải nghiệm. Cơ sở vật chất và sự phối hợp các lực lượng giáo dục cũng ảnh hưởng đáng kể.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục tại huyện Tiên Lữ đã được quan tâm nhưng chưa phát huy hết hiệu quả do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. So với các nghiên cứu ở nước ngoài như Anh, Hàn Quốc, nơi hoạt động trải nghiệm được tổ chức bài bản, đa dạng và có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ nhà trường và cộng đồng, thì các trường mầm non tại Tiên Lữ còn thiếu hụt về nguồn lực và phương pháp tổ chức. Việc thiếu kế hoạch quản lý chặt chẽ và kiểm tra đánh giá thường xuyên làm giảm hiệu quả hoạt động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ nhận thức, tổ chức và quản lý hoạt động trải nghiệm của cán bộ quản lý và giáo viên, cũng như bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động. Những hạn chế này cần được khắc phục để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, góp phần phát triển nhân cách và năng lực cho trẻ ngay từ giai đoạn đầu đời.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý: Tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng quản lý và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho cán bộ quản lý và giáo viên trong vòng 6 tháng tới, do Phòng Giáo dục huyện chủ trì.
  2. Đa dạng hóa hình thức và nội dung hoạt động: Khuyến khích giáo viên áp dụng các phương pháp tích cực như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, sắm vai, trò chơi phù hợp với chủ đề giáo dục, triển khai trong năm học 2021-2022.
  3. Cải thiện cơ sở vật chất: Huy động nguồn lực từ ngân sách địa phương và xã hội hóa để trang bị thiết bị, đồ chơi ngoài trời và phòng học chuyên biệt, hoàn thành trong 12 tháng tới.
  4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hoạt động trải nghiệm, tổ chức kiểm tra định kỳ hàng quý, đồng thời phát huy vai trò phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc giám sát và hỗ trợ hoạt động.
  5. Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành: Thiết lập mạng lưới phối hợp giữa các đoàn thể chính trị-xã hội, chính quyền địa phương và nhà trường nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức hoạt động trải nghiệm, triển khai trong năm học tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả.
  2. Giáo viên mầm non: Áp dụng các phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục, phát triển kỹ năng chuyên môn và sáng tạo trong giảng dạy.
  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, tỉnh: Làm cơ sở tham khảo để xây dựng chính sách, chương trình bồi dưỡng và hỗ trợ các trường mầm non trong quản lý và tổ chức hoạt động trải nghiệm.
  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý giáo dục mầm non, giáo dục trải nghiệm và phương pháp nghiên cứu thực tiễn tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục là gì?
    Là hoạt động giáo dục được tổ chức theo các chủ đề tích hợp, giúp trẻ mầm non trải nghiệm, khám phá và phát triển toàn diện các năng lực thông qua thực hành và tương tác với môi trường.

  2. Tại sao quản lý hoạt động trải nghiệm lại quan trọng?
    Quản lý giúp đảm bảo hoạt động được tổ chức bài bản, hiệu quả, phù hợp với mục tiêu giáo dục, đồng thời huy động nguồn lực và kiểm tra đánh giá chất lượng thực hiện.

  3. Những phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm phổ biến?
    Bao gồm giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, sắm vai và trò chơi, giúp trẻ phát triển kỹ năng sống và tư duy sáng tạo.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng hoạt động trải nghiệm?
    Năng lực quản lý của hiệu trưởng và năng lực tổ chức của giáo viên là yếu tố quyết định, bên cạnh cơ sở vật chất và sự phối hợp của các lực lượng giáo dục.

  5. Làm thế nào để gia đình tham gia hỗ trợ hoạt động trải nghiệm?
    Gia đình có thể phối hợp với nhà trường trong việc chuẩn bị điều kiện, tham gia các hoạt động ngoại khóa và hỗ trợ giáo dục trẻ tại nhà, tạo môi trường học tập liên tục.

Kết luận

  • Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục là phương pháp giáo dục hiệu quả, góp phần phát triển toàn diện trẻ mầm non.
  • Quản lý hoạt động này tại huyện Tiên Lữ còn nhiều hạn chế về nhận thức, tổ chức và kiểm tra đánh giá.
  • Năng lực quản lý của hiệu trưởng và giáo viên là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động.
  • Cần có các biện pháp nâng cao năng lực quản lý, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp khả thi, có thể triển khai trong vòng 1-2 năm tới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và tổ chức hoạt động trải nghiệm tại các trường mầm non huyện Tiên Lữ.

Hãy hành động ngay để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhân cách và năng lực của thế hệ tương lai!