Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu và cải cách giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục đại học trở thành nhiệm vụ trọng tâm của các cơ sở đào tạo. Theo Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ, đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, thi, kiểm tra và đánh giá chất lượng giáo dục là một trong những giải pháp then chốt. Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên, thành lập năm 2008, là trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học đa ngành, phục vụ khu vực Trung du và miền núi phía Bắc. Tuy đã có nhiều cố gắng trong tổ chức đào tạo, hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên vẫn còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần cải thiện chất lượng đào tạo. Nghiên cứu tập trung trong phạm vi trường, với đối tượng khảo sát gồm 23 cán bộ quản lý và 38 giảng viên, thực hiện trong giai đoạn từ năm 2014 đến 2018. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý kiểm tra, đánh giá, đồng thời hỗ trợ nhà trường nâng cao chất lượng đào tạo thông qua việc hoàn thiện quy trình và phương pháp quản lý.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Trong đó, lý thuyết gia tăng giá trị của Astin A.W nhấn mạnh sự khác biệt về kiến thức, kỹ năng và thái độ của sinh viên từ đầu vào đến đầu ra là thước đo chất lượng giáo dục. Lý thuyết phân loại mục tiêu giáo dục của Benjamin Bloom cung cấp cơ sở cho việc xây dựng các tiêu chí đánh giá đa dạng, từ nhận biết đến đánh giá và sáng tạo. Quan điểm của Rowntree phân biệt rõ giữa đánh giá (Assessment) nhằm đo lường năng lực và đánh giá (Evaluation) bao gồm cả tác động của hoạt động dạy học đến chất lượng học tập.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý giáo dục: Hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch nhằm vận hành và phát triển hệ thống giáo dục.
  • Kiểm tra: Quá trình thu thập thông tin về kết quả học tập để đánh giá và điều chỉnh.
  • Đánh giá: Quá trình phân tích, nhận định mức độ đạt được mục tiêu học tập của sinh viên.
  • Kết quả học tập: Mức độ thành tích của sinh viên so với mục tiêu đào tạo và chuẩn chung.
  • Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá: Quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và giám sát toàn bộ hoạt động kiểm tra, đánh giá nhằm đảm bảo tính chính xác và hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn. Về lý luận, tác giả phân tích tổng hợp các tài liệu, văn bản pháp luật, công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về quản lý giáo dục và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Về thực tiễn, nghiên cứu tiến hành khảo sát bằng bảng hỏi với 23 cán bộ quản lý và 38 giảng viên tại Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên. Phương pháp phỏng vấn chuyên gia và quan sát trực tiếp cũng được áp dụng để làm rõ thực trạng và thu thập dữ liệu bổ sung.

Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê toán học nhằm xử lý các dữ liệu định lượng từ bảng hỏi, đảm bảo tính khách quan và chính xác. Cỡ mẫu được lựa chọn dựa trên quy mô cán bộ quản lý và giảng viên của trường, đảm bảo tính đại diện. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2014 đến 2018, phù hợp với giai đoạn đổi mới quản lý giáo dục và áp dụng các quy định mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò kiểm tra, đánh giá: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giảng viên nhận thức rõ vai trò quan trọng của hoạt động kiểm tra, đánh giá trong nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, 15% còn lại chưa thực sự đồng thuận hoặc chưa hiểu đầy đủ về chức năng và ý nghĩa của hoạt động này.

  2. Thực trạng thực hiện nguyên tắc kiểm tra, đánh giá: Chỉ có khoảng 70% giảng viên thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc khách quan, công bằng và công khai trong kiểm tra, đánh giá. Tỷ lệ này thấp hơn so với yêu cầu lý thuyết, cho thấy còn tồn tại hiện tượng thiên vị hoặc chưa minh bạch trong quá trình đánh giá.

  3. Quản lý kế hoạch kiểm tra, đánh giá: 65% cán bộ quản lý đánh giá kế hoạch kiểm tra, đánh giá được xây dựng chưa đầy đủ và thiếu tính khả thi, dẫn đến khó khăn trong tổ chức thực hiện và giám sát.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin: Mặc dù trường đã sử dụng phần mềm quản lý Intelligent University, nhưng chỉ khoảng 40% giảng viên và cán bộ quản lý đánh giá phần mềm này chưa đáp ứng tốt nhu cầu thống kê và quản lý kết quả học tập, gây khó khăn trong việc tổng hợp và phân tích dữ liệu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những tồn tại trên xuất phát từ nhiều yếu tố. Nhận thức chưa đồng bộ của một bộ phận cán bộ quản lý và giảng viên ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng quản lý và thực hiện kiểm tra, đánh giá. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ thực hiện nguyên tắc kiểm tra, đánh giá tại trường còn thấp hơn mức trung bình, cho thấy cần có sự cải thiện về đào tạo và nâng cao nhận thức.

Việc xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá chưa khoa học và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận cũng làm giảm hiệu quả quản lý. So sánh với các trường đại học khác trong khu vực, Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên cần tăng cường công tác lập kế hoạch và giám sát thực hiện.

Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý kiểm tra, đánh giá là xu hướng tất yếu, tuy nhiên phần mềm hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu về tính năng và tiện ích, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác quản lý. Việc cải tiến hoặc lựa chọn phần mềm phù hợp sẽ giúp nâng cao chất lượng quản lý và giảm thiểu sai sót.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức, thực hiện nguyên tắc và đánh giá phần mềm quản lý, giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế trong thực trạng hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giảng viên
    Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu về vai trò, chức năng và quy trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Mục tiêu đạt 100% cán bộ quản lý và giảng viên được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với Khoa Tâm lý giáo dục.

  2. Cải tiến nội dung và phương pháp quản lý kế hoạch kiểm tra, đánh giá
    Xây dựng quy trình chuẩn hóa kế hoạch kiểm tra, đánh giá với các tiêu chí rõ ràng, khả thi và có sự tham gia của các bộ phận liên quan. Thời gian hoàn thành trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Khảo thí và Đảm bảo chất lượng giáo dục.

  3. Thực hiện nghiêm túc quy chế thi, kiểm tra và đánh giá
    Tăng cường công tác giám sát, thanh tra các kỳ thi, kiểm tra nhằm đảm bảo tính khách quan, công bằng. Thiết lập hệ thống xử lý vi phạm nghiêm minh. Thời gian áp dụng liên tục, đánh giá định kỳ hàng năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Hội đồng thi.

  4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý kiểm tra, đánh giá
    Nâng cấp hoặc thay thế phần mềm quản lý kết quả học tập, tích hợp các chức năng thống kê, báo cáo và hỗ trợ ra đề thi. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ thông tin phối hợp với Phòng Khảo thí.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục đại học
    Giúp hiểu rõ hơn về vai trò và phương pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại các trường đại học.

  2. Giảng viên các khoa, bộ môn
    Cung cấp kiến thức về quy trình, nguyên tắc và phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, hỗ trợ giảng viên xây dựng kế hoạch và đề thi phù hợp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục
    Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về quản lý giáo dục và kiểm tra, đánh giá trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp trên
    Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong các cơ sở giáo dục đại học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá lại quan trọng trong giáo dục đại học?
    Quản lý tốt giúp đảm bảo tính khách quan, công bằng và chính xác của kết quả học tập, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Những nguyên tắc nào cần tuân thủ trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập?
    Bao gồm tính khách quan, công bằng, thường xuyên, toàn diện, công khai, giáo dục và phát triển nhằm đảm bảo kết quả phản ánh đúng năng lực sinh viên.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Kết hợp phương pháp lý luận, khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn chuyên gia, quan sát và phân tích thống kê toán học để đảm bảo tính toàn diện và chính xác.

  4. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá?
    Bao gồm nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giảng viên, quy định pháp lý, sự phối hợp giữa các bộ phận, điều kiện cơ sở vật chất và công nghệ thông tin.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý kiểm tra, đánh giá tại trường đại học?
    Thông qua đào tạo nâng cao nhận thức, cải tiến quy trình quản lý, thực hiện nghiêm túc quy chế thi, tăng cường giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập là yếu tố then chốt góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tại Trường Đại học Khoa học - Đại học Thái Nguyên.
  • Thực trạng cho thấy còn tồn tại hạn chế về nhận thức, quy trình và ứng dụng công nghệ trong quản lý kiểm tra, đánh giá.
  • Luận văn đã đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bao gồm đào tạo, cải tiến kế hoạch, giám sát và ứng dụng công nghệ.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới để đạt hiệu quả bền vững.
  • Kêu gọi Ban Giám hiệu và các phòng ban liên quan phối hợp chặt chẽ, ưu tiên nguồn lực để thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.