Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặc biệt là đối với trẻ 5-6 tuổi – giai đoạn phát triển “vàng” của nhân cách và năng lực cá nhân. Theo Quyết định số 1677/2006/QĐ-TTg, giai đoạn 2018-2025 tập trung nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non, trong đó hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm được xem là phương pháp trọng tâm nhằm phát huy tính sáng tạo và năng lực thực tiễn của trẻ. Tại huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, các trường mầm non đã bắt đầu tăng cường tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm cho trẻ 5-6 tuổi, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế về kỹ năng tổ chức và nguồn lực đầu tư. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm tại các trường mầm non huyện Yên Phong, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường mầm non trên địa bàn huyện Yên Phong trong giai đoạn năm học 2019-2022, với đối tượng là cán bộ quản lý và giáo viên trực tiếp tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ 5-6 tuổi. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển năng lực tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục mầm non tại địa phương, góp phần chuẩn bị nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của trẻ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục trải nghiệm nổi bật như mô hình học tập qua kinh nghiệm của Kurt Lewin với 4 giai đoạn: kinh nghiệm cụ thể, quan sát phản ánh, phân tích khái quát và thử nghiệm ý nghĩa trong tình huống mới. John Dewey nhấn mạnh nguyên lý “learning by doing” – học tập thông qua làm, coi giáo dục là quá trình sống và học tập trong cuộc sống xã hội. Ngoài ra, mô hình dạy học tích hợp của các tác giả Pháp (Guy Brauseau, Claude Comiti) tập trung vào sự tương tác giữa người dạy, người học, nội dung và môi trường, trong đó môi trường đóng vai trò then chốt tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm và hình thành tri thức. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, hoạt động giáo dục cho trẻ 5-6 tuổi, hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm, năng lực tổ chức hoạt động giáo dục, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục mầm non.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, hệ thống hóa và phân tích tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận. Phương pháp thực tiễn bao gồm khảo sát điều tra bằng phiếu hỏi với 150 cán bộ quản lý và giáo viên tại các trường mầm non huyện Yên Phong, phỏng vấn sâu để thu thập nhận thức và thực tiễn tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm. Nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục nhằm đánh giá phương pháp và hình thức tổ chức, cũng như mức độ hứng thú của trẻ. Phương pháp chuyên gia được áp dụng để đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. Phân tích số liệu sử dụng thống kê mô tả và phân tích so sánh nhằm làm rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm học 2019 đến 2022, tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm: Khoảng 68% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá việc tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm tại các trường mầm non huyện Yên Phong còn hạn chế về kỹ năng tổ chức và nguồn lực đầu tư. Tỷ lệ giáo viên được bồi dưỡng chuyên môn về tổ chức hoạt động trải nghiệm chỉ đạt khoảng 45%.

  2. Mức độ thực hiện mục tiêu giáo dục theo hướng trải nghiệm: Chỉ có khoảng 55% trẻ 5-6 tuổi tham gia các hoạt động trải nghiệm đạt được các tiêu chí về phát triển thể chất, nhận thức và kỹ năng xã hội theo chuẩn chương trình giáo dục mầm non. So với các địa phương khác trong tỉnh, huyện Yên Phong còn thấp hơn khoảng 10%.

  3. Ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý hoạt động giáo dục: Năng lực cán bộ quản lý và giáo viên được xác định là yếu tố quyết định, chiếm tỷ lệ ảnh hưởng khoảng 60%. Cơ sở vật chất và sự quan tâm của cha mẹ trẻ chiếm khoảng 25%, trong khi điều kiện kinh tế xã hội và tài chính nhà trường chiếm 15%.

  4. Đánh giá về các biện pháp quản lý: Các biện pháp như chỉ đạo đa dạng hình thức tổ chức, bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên, kiểm tra đánh giá theo tiêu chí thống nhất, và quản lý điều kiện vật chất được cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá có tính cần thiết và khả thi trên 80%.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc quản lý hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm tại các trường mầm non huyện Yên Phong còn nhiều bất cập, chủ yếu do hạn chế về năng lực tổ chức của cán bộ quản lý và giáo viên, cũng như thiếu hụt về cơ sở vật chất. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình trạng này tương đồng với các địa phương có điều kiện kinh tế xã hội tương tự. Việc tổ chức hoạt động trải nghiệm chưa thực sự đa dạng và chưa phát huy hết tiềm năng sáng tạo của trẻ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên được bồi dưỡng chuyên môn, biểu đồ tròn phân bổ các yếu tố ảnh hưởng, và bảng so sánh mức độ đạt tiêu chí phát triển của trẻ theo từng lĩnh vực. Ý nghĩa của nghiên cứu là làm rõ vai trò then chốt của quản lý trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trải nghiệm, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể, khả thi nhằm cải thiện hiệu quả giáo dục mầm non tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm, tập trung vào phương pháp, hình thức tổ chức và đánh giá kết quả. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện chủ trì phối hợp với các trường đại học sư phạm.

  2. Đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm: Khuyến khích các trường áp dụng các hình thức như chơi, học, lao động, tham quan, lễ hội phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ 5-6 tuổi. Mục tiêu tăng tỷ lệ trẻ tham gia hoạt động trải nghiệm đạt chuẩn lên trên 70% trong 2 năm tới, do hiệu trưởng các trường mầm non triển khai.

  3. Nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ hoạt động trải nghiệm: Đầu tư bổ sung các thiết bị ngoài trời, khu vườn trải nghiệm, phòng chức năng đa dạng nhằm tạo môi trường học tập phong phú, an toàn và hấp dẫn. Thời gian thực hiện trong 18 tháng, phối hợp giữa UBND huyện và các trường mầm non.

  4. Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá và giám sát hiệu quả hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm: Thiết lập bộ tiêu chí đánh giá thống nhất, tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh kế hoạch và phương pháp tổ chức phù hợp. Thực hiện liên tục hàng năm, do cán bộ quản lý các trường và Phòng Giáo dục và Đào tạo đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý hiệu quả để nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm tại trường.

  2. Giáo viên mầm non: Áp dụng các phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ 5-6 tuổi, nâng cao kỹ năng tổ chức và đánh giá kết quả giáo dục.

  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Tham khảo cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục mầm non theo hướng đổi mới, đặc biệt là tăng cường hoạt động trải nghiệm.

  4. Các nhà nghiên cứu giáo dục: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo về quản lý hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm, đồng thời phát triển các nghiên cứu tiếp theo về giáo dục mầm non.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm là gì?
    Hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm là các hoạt động được tổ chức để trẻ trực tiếp tham gia vào thực tiễn, từ đó phát triển nhận thức, kỹ năng và thái độ thông qua quá trình phản ánh và tổng kết kinh nghiệm.

  2. Tại sao quản lý hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm lại quan trọng?
    Quản lý hiệu quả giúp đảm bảo các hoạt động được tổ chức đúng mục tiêu, phù hợp với đặc điểm trẻ, đồng thời huy động nguồn lực và giám sát chất lượng, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm?
    Năng lực cán bộ quản lý và giáo viên, cơ sở vật chất, sự quan tâm của cha mẹ trẻ, điều kiện kinh tế xã hội và tài chính nhà trường là các yếu tố chính ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  4. Làm thế nào để đánh giá kết quả hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm?
    Đánh giá dựa trên các tiêu chí như cảm giác thoải mái, sự chủ động tham gia, hiệu quả thực hiện, khả năng đánh giá kết quả và vận dụng kinh nghiệm của trẻ trong hoạt động.

  5. Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm?
    Bao gồm bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý và giáo viên, đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động, nâng cấp cơ sở vật chất, và xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động giáo dục cho trẻ 5-6 tuổi theo hướng trải nghiệm tại các trường mầm non huyện Yên Phong còn nhiều hạn chế về năng lực tổ chức và nguồn lực đầu tư.
  • Năng lực cán bộ quản lý và giáo viên là yếu tố quyết định ảnh hưởng lớn đến hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm.
  • Các hoạt động trải nghiệm giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm và thẩm mỹ theo mục tiêu giáo dục mầm non.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý gồm bồi dưỡng năng lực, đa dạng hóa hình thức tổ chức, nâng cấp cơ sở vật chất và xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
  • Tiếp tục triển khai nghiên cứu và áp dụng các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để góp phần đổi mới và nâng cao hiệu quả giáo dục mầm non tại địa phương.

Hãy áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả để tạo môi trường giáo dục trải nghiệm phong phú, giúp trẻ phát triển toàn diện và sẵn sàng cho các bậc học tiếp theo.